VOV4.K’ho - Ngui uă ir sơnơm tu, ngui sơnơm ờ di mờ bơta kòp tu sa aniai, [ồm sơnơm ờ di tu\ tơngai… là ală tìs sùm gơbàn mờ ală cau sơngka sền gàr kơphe tu\ do:

Bồ nhai 4 pa do, ùr bơklau bi Phạm Hiếu mờ Nguyễn Thị Mừng ơm tàm [òn 1, xã Diên Bình, kơnhoàl Đăk Tô, càr Kontum ờ suk ngan. {ồm sơnơm kơryan `ui lơh aniai suơn kơphe in pơgap 10 ngai, bi Hiếu ờ suk ngan tu\ sền go\ nha kơphe nisơna gơtìp pàl, ờ uă tờm nha gơtìp ro mờ ro ntê. Bi sơlơ ờ suk rlau tu\ đại lý tac sơnơm tu ờ sền gròi tus broă do: “Klo cau đơs là [ồm bè hơ\ lơm gơ dê, tơl nă cau kung [ồm sơl mơya ờ gơtìp bè do, ai ùr bơklau a` [ồm den gơbàn bè do. A` đơs là, do là sơnơm a` blơi a` kung ờ git bơta lơi. A` blơi den a` [ồm lơm. A` sền jơnau pơlam den a` [ồm jat bè hơ\. Đơs mờ đại lý tac sơnơm mơya khi ờ sền gròi. Drim ngai tơnơ\ a` geh lòt tus hờ xã, hơ\ sồng xã tus sền tơn tàm suơn kơphe. Hơ\ sồng khi hòi điện thoại kong ti sền gàr phan tam in tus. Khi tus den kung đơs ờ loh làng sơl, đơs bè do bè ne, ờ đơs ngan là tài sơnơm, ờ hềt gơlik geh bơta lơi bè do.”

Sền rlau 1 lồ kơphe nam dơ\ 4 gam gơs tơlir, mìng tơnơ\ 1 dơ\ [ồm sơnơm tu nisơna gơtìp ờ pràn mờ digơlan gơtìp chơt jơh, ùr bơklau bi Hiếu lòt jòi bơta dong kờl bơh làm bă tiah. Neh bè hơ\ den tàm suơn kơphe rềp bal, 450 tờm kơphe nam dơ\ 2 pa [ồm sơnơm 2, 3 ngai nha kung sơn đờm gơtìp pàl. Bi ùr Nguyễn Thị Mừng ờ suk, dilah kơphe chơt jơh, hìu bơnhă kal ke ngan nàng gơtùi pleh bơta gơtìp dồs tài jơh priă jền neh bơcri suơn kơphe in: “Tam tàm do 1 nam den bơcri digơlan pal jơh 40 tơlak priă blơi phơng, ờ hềt kờp priă sơnơm. Priă ơpah cau jì nhơt 1 dơ\ là 2 tơlak tai. Mờ tàm 1 nam geh 1 kàl mìu den pal 3 dơ\ jì nhơt. Ai kleh tê, kleh tờk tai mờ tus tu\ do phan bơna hìu bơnhă dê lơh geh, hơ\ sồng lơh ngan lòt leng càn tai nàng bơcri tờm kơphe in.”

Tềng đap jơnau đơs bơh hìu bơnhă bi Phạm Hiếu dê bè broă tơnơ\ tu\ [ồm sơnơm tu den kơphe gơtìp pàl, ro nha, chơt ntê, Trạm tam phan mờ sền gàr phan tam kơnhoàl Đăk Tô, gơnoar atbồ xã Diên Bình, cau tờm đại lý tac sơnơm bal mờ ala mat kong ti sơnơm sền gàr phan tam neh ring bal [ồm tàm pơn drờm tàm 12 tờm kơphe tàm 3 suơn kơphe bơh 3 hìu bơnhă krơi is nàng git jơnau bơh tài gơbàn. Gơnoar atbồ xã Diên Bình sồr đại lý mờ kong ti ơm ing broă tac sơnơm tu do kơp cồng nha tàm pơn drờm. Ồng Nguyễn Hồng Lĩnh, Phó Chủ tịch UBND xã pà git: “Gơnoar atbồ xã geh sồr ơm ờ tac ală bơta sơnơm do. Nàng tàm tơngai tàm pơn drờm, tơnơ\ geh cồng nha den hơ\ sồng pơn jat tai ai tac halà ờ.”

Tơnơ\ rlau 10 ngai sền gròi, cồng nha [ồm tàm pơn drờm tàm 12 tờm kơphe tàm 3 suơn kơphe bơh 3 hìu bơnhă krơi is dê ai go\, jơh ală tờm kơphe geh [ồm ndrờm gơs tơlir bè ờs. Sang jơnau là tài bơh sơnơm tu, ùr bơklau bi Hiếu tu\ do hơ\ sồng sơnơng wơl mờ kơlôi tus ală jơnau ndai. Tàm hơ\, ùr bơklau bi kung sơnơng tus bal mờ jơnau ờ git loh bơta git wă den tàng [ồm sơnơm ờ di mờ bơta chài geh pơlam, [ồm ờ di tu\ tơngai, klài sơnơm mờ khà uă ir…

Nàng dong làng bol  cau tam kơphe git tai bè broa\ lơh rcang sơndra\ kòp tu sa tus mờ tờm kơphe, ồng Trần Ngọc Luận, atbồ Phòng sền gàr phan tam- Chi cục tam phan mờ sền gàr phan tam càr Kon Tum, geh yal bè bơta gơbàn tu sa aniai kơphe kung bè ala\ bơta mờng, jơnau git wa\ tàm broa\ ngui sơnơm tu tàm broa\ tam kơphe.

            -Ơ ồng, ồng đơs bè lơi bơta gơbàn tu sa aniai tam tàm kơphe tơngai  tu\ do?

            Ồng Trần Ngọc Luận: Tu\ do bơh gơbàn aniai bơh tam gơl trồ tiah den tàng tu aniai tềng tờm kơphe kung gơbàn kal ke ngan, kung geh ua\ ngan  phan gơlik geh lơh aniai tu sa aniai kơphe. Bè tu\ tơngai tu\ do bè mo\ cuh ntê,  sras sơbê tơlir, kòp sek, tep rtèl ro mat lơm pòng, kòp ro ntê, bơsềt hala gơbàn pàl nha. Bal mờ hơ\ den kung geh tu\ gơbàn lơ mô ndar kra\ gơbàn rah rài, mơya khà gơbàn lơyah.

            Ngan la,  tàm tơngai mut tàm nhai mìu, bơh trồ tiah tơngai mìu bal, sù ìo, bơta duh tàm  trồ tiah jơnhua…, geh bal mờ mìu càl den kung gơlik geh ua\ ngan  bơta gơbàn aniai rlau. Bol he pal kah tu\ tơngai hơ\ den  bol he pal lơh ngan lòt sền, git gơbàn aniai tàm suơn chi.

            -Bè hơ\,  làng bol pal lơh bè lơi nàng sơndra\ tu sa aniai geh cồng nha, ơ ồng?

            Ồng Trần Ngọc Luận:  Nàng sơndra\ kòp tu sa aniai geh cồng nha den pal ngui ua\ ngan broa\ lơh  bal, ờ go\ di kơp tàm dùl  broa\  lơh. Broa\ lơh rcang sơndra\ bal geh bơh sơntìl, ù tam,  broa\ sơng ka sền gàr, tuh dà, lơh nhơt, tuh phơng… di pal jat mờ broa\ lơh bơta chài, bơh hơ\ geh dong kơphe gơ dờng pràn,  gơs pràn, tơngguh broa\  lơh sơndra\ mờ tu sa aniai kung bè bơta bơdĩh tiah ờ niam bơh gơ tam gơl trồ tiah. Broa\ sơndra\ tu sa aniai kung lơh jat tàm bơta tờm la mìng ngui sơnơm tu geh lơh hóa học tu\ mùl màl kờ` pal ngui, bơh hơ\ geh pơ gồp bal sền gàr phan kis geh kuơ chi tam in tàm suơn kơphe, sền gàr tiah kis lơh tam pơnring phan bơna  tiah kis mờ sền gàr geh pràn sa\ ja` cau tam kơphe kung bè cau ngui kơphe.

-Nàng pleh ala\ bơta ờ di tàm  broa\ ngui sơnơm tu, gơlam tus ờ diơng bơkàu, aniai plai, chơt tờm, làng bol cau tam kơphe pal kah bơta lơi, ơ ồng?

            Ồng Trần Ngọc Luận: Nàng pleh gơbàn aniai tàm broa\ ngui sơnơm tu, den bol he pal kah tus 4 bơta di:

            Lài jơh la di sơnơm: Bol he pal rwah sơnơm tu di mờ tu gơbàn nàng bồm. Hơ\ sồng tu\ blơi sơnơm den pal git loh anih lơh sơnơm loh làng  mờ sơnơm tam sra\ mat geh ai ngui. Ờ ngui sơnơm sền gàr phan tam ờ geh ai  ngui tàm Việt Nam.

            Dơ\ bàr la pal ngui di khà du\ sơnơm mờ bơta klài sơnơm. Bol he go\ khàr sơnơm mờ kơldung sơnơm geh mat sơnđan den he pal sền  nền pơlam đang  hơ\ den lài mờ tu\ klài  mờ bol he pal klài di khà, di du\ jat geh cih, tơngguh hala tơmù  den gơ ờ cèng geh bơta kuơ.

            Dơ\ pe la bol he pal bồm sơnơm di tu\. Hơ\ la, di tu\ gơbàn tu aniai tàm suơn bươn ngan gơbàn gơsơt tu, pơnyơu bè tu gam dềt, tơngai tu dềt den buơn ngan gơsơt jơh jat pơlam bơh anih lơh broa\ geh gơnoar mờ sền gàr phan tam. Bal mờ hơ\,  tu\ tơngai bồm bol he pal bồm tàm  tu\ àng drim gờ` hala mho mriềt, ba` bồm sơnơm tàm tu\ tơngai duh ir. Tàm mùl màl, trồ tơngai duh ir, hala trồ mờr mìu hala càl pràn den kung di gơlan gơlik geh. Pơnyơu bè duh ir den  lơh gơbàn aniai tus chi tam, geh tu\ la gơbàn rơ ồ nha…Kung ba` bồm ir sơnơm tu\  kơphe gam bơkàu. Hơ\ sồng ba` bm sơnơm tus tơngai mờr pic plai kơphe.

            Dùl bơta tai la bồm sơnơm pal di pơlam,  jat di pơlam tàm kơldung sơnơm. Mờ dùl bơta  pal tơng kah tai  kuơ màng ngan la  bol he ba` sa\ tờm is klài ua\  bơta sơnơm bal nàng bồm tàm  suơn, bươn ngan gơbàn rơ ồ nha chi tam mờ lơh khih tus mờ cau ngui.

            -Ơ ồng,  geh broa\ lơh niam lơi tus mờ ala\ ba\ kơphe mờ làng bol neh rlau bồm ờ di sơnơm, bồm ua\  ir sơnơm?

            Ồng Trần Ngọc Luận: Dilah làng bol bol he neh rlau bồm ờ di sơnơm hala bồm ua\ ir sơnơm den kung gơ jat  tàm bơta mùl màl  nàng geh broa\ lơh niam wơl. Jat bol a`  đơs lài dilah suơn kơphe, tờm kơphe gam gơtùi gơ pràn wơl den bol he pal lơh mo tơn. Broa\ pal lơh la  ngui dà sàng  bồm tềng tơm nàng lơh gơ  dô dà sơnơm đang chi, tơmù bà khà sơnơm, tơmù khih tus mờ tờm kơphe. Bal mờ dà sàng tuh tềng tờm nàng  tờm chi gơ  jồp  geh lơh tơmù ua\ ir sơnơm dong chi gơ pràn wơl. Mờ tàm tu\ bồm sơnơm, bol a` geh đơs lài  pal ngui dà sàng kloh nàng bồm sơnơm den kung tơmù bà  ala\ gơbàn aniai.

            -Tu\ do tàm drà ka\ bro geh ua\ ngan đại lý geh tac ua\  bơta sơnơm  tu. Ồng geh broa\ lơh bè lơi nàng  dong làng bol rwah geh ala\ bơta sơnơm tu geh  bơnga\ pin dờ` nàng bồm tu sa aniai tus mờ kơphe?

            Ồng Trần Ngọc Luận:  Bol a` geh jơnau đơs lài mờ làng bol pal blơi sơnơm tềng ala\ hìu tac pin dờ`, đại lý geh bơnga\ den cau geh sơnơm  anih lơh loh làng, ba` blơi sơnơm bu ba tàm drà ka\ bro. Pal blơi sơnơm tàm ala\ hìu tac  sùm,  neh tac sơnơm jo\ nam,  cau git wa\ jak ngan mờ geh lơh bal mờ ala\ bơta mờng tàm broa\ ka\ bro, den geh ala\  jơnau  đơs lài   bal mờ tu\ ngui sơnơm.

            Tu\ do tàm ala\ gah  jơnau tơnggit,  geh pơlam làng bol ala\ bơta gơguh jak pa tàm lơh sa ua\ ngan, den tàng bol he  pal lơh ngan  lòt sền jòi, bơsram mờ geh lơh bal mờ ala\ bơta mờng bơh he dê, bơh hơ\ tơngguh cồng nha lơh sa,  lơh pas  tus hìu nha\ mờ mpồl bơtìan.

            -Ưn ngài ồng ua\ ngan.

               Cau mblàng K’Duẩn mờ K' Brọp