VOV4.K’ho – Cau K’ho sền ki ngàm ngan gar kòi, gar tơngời… mờ ală bơta khoah rơbài geh tùc tam bơh ală ù tiah niam. Làng bol đơs là, tơl bơta phan bơh suơn sre ndrờm mờ jat bal mờ yàng lơm. Pơn yơu bè tờm kòi den geh yàng kòi, tờm tơngời den geh yàng tơngời sền gàr, atbồ nàng gơ in lì bơkàu, tơt plai cau tờm in… Bè hơ\ den tàng, lơh yàng lơh broă sa geh làng bol bơyai lơh kờ` ưn ngài ală yàng neh sền gàr, cèng wơl kàl lơh sa tơnhàu geh ua\.

Rài yau, tu\ rài kis trờ` tiah ơm kis, tiah lơh sa, ngai do kis ndo, ngai hìng kis tiah ndai, cau K’ho sùm rơ wah he in bă ù ring, rềp dà croh, ờ huan geh tờm chi nàng pès lơh mìr… Cau geh pès nhơt, po\ ù sơn rờp là cau kra [òn, cau geh bơngă pin dờn tàm [òn lơgar. Tu\ bă tiah geh rơ wah den khi sơn đờm lơh yàng nàng pès mìr rơcang ai kàl tùc tam in bè gar rơpual, gar nhồng, tơngời, kòi… Kra [òn ala mat làng bol tàm [ìn dan mờ yàng ai pà bơtuah bơtuaì tàm ù tiah do, tơl gar sơntìl tùc tam tàm ù ờ gơtìp sềm klàng, phan brê sa, trồ tiah sơnđàc ai pà dà mìu nàng gar sơntìl in ờ gơtìp ro, mo\ sa…

Lài mờ tu\ tùc tam gar sơntìl, cau K’ho sền sơ wì nền nòn ngan, khi tam gar nhồng, gar rơpual lài nàng sền ù tiah do niam halà ờ, tu\ tờm nhồng, tờm rơpual hòn mờ gơs niam den geh pic cồng rơpual, rồng nhồng nàng tru\ gơm gơs phan sa tàm ngai lơh yàng tùc tam kòi, tam tơngời. Tơ nơ\ tu\ rơ wah bă tiah niam nàng tùc tam, làng bol geh lơh 2 broă lơh yàng dơ\ le\ bal, hơ\ là lơh yàng jì nhơt tơngời, jòi in. Tu\ kòi lik sơn yùr tàm mìr, tơngời sơn đờm tơt đo, den khi rơcang kàl pic tơnhàu in. Kàl pic tơnhàu là kàl kuơmàng ngan rlau jơh gơ wèt mờ cau K’ho.

Nàng gar sơntìl gơtùi tùc tam tàm mìr, cau K’ho sền dờng màng ngan broă rơcang lơh lài ù. Ồng Long Đinh Ha Brong, ơm tàm thôn Dà Mpao, xã Dà Dờng, kơnhòal Lâm Hà, càr Lâm Đồng pà git, kàl lơh sa cau K’ho dê sơn đờm tàm bồ nhai 3 pah nam, tơ nơ\ hơ\ geh rơcang ai dơ\ lơh yàng ke\p in (hơ\ là lơh yàng jì nhơt suơn mìr in). Phan sa geh rơcang tàm dơ\ lơh yàng tùc tam gar sơntìl mờ lơh yàng ke\p là ală phan bơkah geh tam tàm mìr bè cồng rơpual, nhồng, bù`; phan sa den geh iar, ơda, ua\ ngan là ai lơh pơn yơu gời, mờ jơnau kờ` kàl tùc tam geh cèng wơl kàl lơh sa tơnhàu ua\ ai hìu bơnhă, kung bè làng bol tàm [òn in: “Mò pàng bol hi sùm lơh yàng tùc tam gar sơntìl tàm bồ nhai 3 pah nam, tơ nơ\ hơ\ tus tơngai kòi tàm mìr rơcang lik sơn yùr den geh lơh yàng ke\p, hơ\ là lơh yàng jì nhơt chi tam in nàng rơcang ai kàl tơnhàu in. Phan sa geh ngui tàm 2 broă lơh yàng do là bia[ mờ iar, ơda, ua\ ngan là ală bơta phan he lơh gơlik is”.

Tơ nơ\ tu\ lơh gơs 2 broă lơh yàng tàm dơ\ lơh yàng lơh broă sa, làng bol tàm [òn sền gròi nền nòn ngan mìr he dê, ờ ai phan kis mut lơh aniai chi tam, rơcang ai kàl tơnhàu in. Tu\ do, tàm broă lơh sa suơn sre công nghệ cao, làng bol cau K’ho geh gùng dà lơh sa gơguh jak rlau, neh git ngui khoa học công nghệ tàm lơh sa suơn sre, cèng wơl cồng nha lơh sa ua\. Bulah bơta chài lơh broă sa ngai sơlơ geh tơnguh rlau, mơya bơta niam tàm dơ\ lơh yàng lơh broă sa rài yau bơh cau K’ho dê kung gam ờ gơtùi hui\. Ồng Long Đinh Ha Brong yal là, tu\ do, tàm 2, 3 [òn, bơta niam chài do kung gam geh prap gàr mờ jơnau kờ` bơto tơngkah kòn sau sền gàr mờ tơnguh bơta niam bơh jo\ ồng pàng dê: “Ồng pàng he đơs, kòi tàm mìr pal cèng rê tàm hìu, bè hơ\ den hơ\ sồng gơtùi hờm ram jo\ jòng… Pơn yơu bè hìu bơnhă tơnhàu geh 100, 200 sah kòi, tơngời den pal lơh yàng nàng ưn ngài yàng neh sền gàr kàl lơh sa. Dilah hìu bơnhă pas sơm rlau den gơtùi lơh poac rơpu, sur, iar, dròng cing ja` mồng đơs crih tamya, dilah geh den gơtùi lơh, chờ hờp bal mờ gơp là di… Tu\ do, làng bol he dê ờ gam sa rơpu tai mìng lơh dềt lơm nàng ưn ngài yàng, kuơmàng là pal tềm pềr,… hơ\ là bơta niam chài bơh jo\ geh kuơ ngan bơh mò pàng he dê, he pal sùm git kah”.

Tu\ kàl prang rê tus tàm làm gùt [òn làng bol kòn cau K’ho tàm tiah đah jum Tây Nguyên kung là tu\ tàm tơl bơnhă ồs hìu rơng làng bol dê rơcang lơh yàng tơnhàu geh phan. Gơ jat tàm khà phan tơnhàu geh, tơl hìu bơnhă geh lơh yàng is tàm hìu halà pơgồp bal bơh ua\ hìu bơnhă nàng lơh bal. Lơh yàng ưn ngài yàng tơnhàu geh phan kờ` tơn jơh wơl cồng nha dùl nam lơh geh kàr lơi, mờ rơcang dùl kàl lơh sa pa in. Bơh dơ\ lơh yàng tơnhàu geh phan geh pơgồp bơnah tơrbo\ bal nùs nhơm tam klac [òn lơgar tàm rài kis. Bơh hơ\, ală cau dờng sơnam tàm hìu bơnhă halà cau kra [òn bơ to tơngkah kòn sau, [òn lơgar pal sền gàr, tơnguh bơta kuơ bơh jo\ niam bơne\ jơi bơtìan kòn cau he dê.

Cau cih Lơ Mu K’Yến- Cau mblàng K’Duẩn