VOV4.K’ho – Neh ua\ nam do, nghệ nhân Touneh Ma Bio ơm tàm thôn Diom A, xã Lạc Xuân, kơnhòal Đơn Dương, càr Lâm Đồng neh prap gàr gùng tamya Aria krơi ngan mờ lơh kis wơl ua\ gùng tamya ndai bơh kòn cau Chu Ru dê. Mò là dùl tàm 9 nă nghệ nhân niam chài bơh càr Lâm Đồng dê geh pà khà jờng Nghệ nhân ưu tú.

Bulah ùr nghệ nhân Touneh Ma Bio neh mờr 60 sơnam, do là sơnam ờ gam gơtùi lơ bơn bè ală ùr ơruh pa dờng, mơya tu\ Ma Bio tamya ală gùng tamya krơi is den sền mò ờ krơi bè ùr ơruh pa tàu sơl.

Ùr ơruh tiah kơh bơnơm dờp nùs nhơm [òn lơgar mờ dờng tàm ù tiah niam chài lơh gơ kờ` ngan nùs tồr cau dê. Digơlan bè hơ\ mờ tu\ tòm 7 halà 8 sơnam, 2 đah tê Ma Bio dê neh tur di sap cing, 2 đah jơng neh cơnđùa di sap ja` sơng gơr bơrlu\ bal mờ gùng tamya bơh ùr ơruh klau pơnu tàm [òn dê.

                                             Nghệ nhân Ma Bio gam bơto ală sau dròng cing

Muh mat dum phồng, mat àng gơ crà, gùng tamya Aria rơle\ rơlùn mơya cèng bềng bơta niam ngan. Bơdìh mờ gùng tamya Aria, nghệ nhân Ma Bio gam prap gàr mờ lơh kis wơl ua\ gùng tamya ndai bơh kòn cau Chu Ru dê: “Đơs ngan a` kờ` ngan niam chài kòn cau he dê, den tàng bơta niam chài do neh ơm tàm bồ tơngoh, tàm nùs a` dê, den tàng hơ\ sồng a` gơtùi mblàng wơl ală oh tơnơ\ do in. Tơl niam chài den geh ală bơta niam krơi is den tàng a` kờ` sền gàr là tài bơh a` kờ` ngan niam chài kòn cau he dê, gơ neh ơm tàm poac mhàm a` dê”.

Mò Ma Bio là 1 tàm 9 nă nghệ nhân niam chài bơh càr Lâm Đồng dê geh pà khà jờng Nghệ nhân ưu tú. Mơya, bơh jo\, mò neh là nghệ sĩ ngan ngồn tàm nùs làng bol [òn lơgar. Mò yal: Deh mờ dờng tàm tiah kềng gah dà Nhim ndu gơn rơh, ù tiah cèng bềng gùng tamya niam ngan bơh cau Chu Ru dê, tu\  gam dềt geh mă tềng ngkời mè, mò neh geh pơnđiang bic lơhă mờ sap ntas cing, sap uh rơ kèl mpong ntas gan dà croh.

Mờ bơta kơp kờ` dờng ngan pal lơh wơl den tàng pah ngai, mò Ma Bio sùm ngềt ngơt lơh broă mblàng yal, bơto bơtê mờ tus tu\ do, jơh ală kòn cau tàm thôn Diom A ndrờm chài ngan ua\ jơnau tamya mờ git dròng cing, uh kơm buat mờ ală oh geh là rơcang tàm pơ dờn bơta kờ` gơboh mò Ma Bio dê mờ rơnàng tơnơ\ do mờ sùm sùm: “Tài oh kờ` niam chài kòn cau oh dê den tàng oh kờ` bơsram dròng cing, ja` sơng gơr mờ uh kơm buat nàng prap gàr ală niam chài kòn cau dê. Oh bơsram neh 3 nhai mờ nghệ nhân Ma Bio, oh dròng jơnau tamya Aria bơh cing mồng mờ 2, 3 jơnau đơs crih bè jơnau đơs crih ồs, oh kờ` prap gàr wơl niam chài bơh jo\ mờ bơ to ală oh dềt in”.

Tềng đap ală bơta niam chài krơi is bơh bơdìh mut, ùr nghệ nhân ngòt bơt kờ` gơboh mờ [òn lơgar, mờ broă lơh chờ, lơh yàng, mờ ală gùng đơs pơnđik bơh jo\ niam ngan kòn cau he dê neh gơ ơm tàm mhàm, tàm nùs mò dê geh gơtìp roh hui\ dilah ờ geh prap gàr, kươmàng là ai rơnàng tơ nơ\ do in. Mò đơs: “Cau kòn cau tu\ do iat jơnau đơs crih pa ua\ ngan. Mơya a` kờ` sền gàr niam chài kòn cau he dê. A` kờ` sền gàr bơta do lài ngan là gơ wèt mờ kòn sau tàm jơi nòi a` dê lài. A` geh lơh ngan hòi jà ală oh, ală sau tus bơsram nàng a` bơto wơl nàng tơ nơ\ do ờ gơtìp roh hui\ dùl bơhìan niam kòn cau he dê”.

Ùr nghệ nhân Ma Bio gơ gơs là rùp pơn iờ să ngan bơh kòn cau Chu Ru dê tài mò là cau ùr ờ huan geh ngan bơh kòn cau he dê neh lời jơh dùl rài kis nàng sền gàr mờ lơh kis wơl ală bơta niam chài kòn cau Chu Ru dê. Tàm kơnhòal Đơn Dương, mò Ma Bio kung là 1 tàm ală nghệ nhân gam prap gàr ua\ ngan bơh ală phan ngui krơi is cau Chu Ru dê. Jơh ală phan ngui do ndrờm neh git nđờ rhiang nam mờ kờp bal mờ hìu rơng mò gam ơm kung neh rlau 100 nam sơl. Mò Ma Sa ơm tàm xã Lạc Xuân, kơnhòal Đơn Dương pơn iờ să đơs: “Tàm ală cau ùr kòn cau Chu Ru den mơi Ma Bio là cau git dròng cing mồng, git sền gàr bơta niam chài do. Ờ mìng bè hơ\, mơi gam bơ to wơl kòn sau he in tai. A` go\ geh cau Chu Ru he dê bè do den pơn iờ să ngan, lòt tềng lơi kung geh ală oh dềt lòt jat, ràng tơlik niam chài kòn cau he dê. Să tờm a` ngòt  ngan tơ nơ\ do bơhìan niam chài gơtìp roh hui\ mơya bơtuah ngan là geh mơi Ma Bio bơ to bơtê ală oh bè do den gơ lơh pơn iờ să ngan bè kòn cau he dê”.

Mờ bơta ki ngàm broă sền gàr niam chài tơngu rơyas, hơ\ kung là dùl broă nàng mò ai tơnggo\ bơta kờ` gơbih dờng ngan mờ mờr jơh 1 rài kis bơh nghệ nhên hơ\ dê neh jòi git, tơrgùm mờ lơh wơl ală gùng tamya neh geh tu\ gơtìp roh hui\ tàm jơnau kah kir cau Chu Ru dê, mơya tus tu\ do neh bơtàu tơnguh wơl pràn ngan tàm [òn kòn cau Chu Ru. Mò kơp kờ`, gam pràn là gam tă pơgồp sền gàr mờ jàu gơ noar ai rơnàng tơnơ\ do in nàng huềng niam chài kòn cau Chu Ru dê ờ gơtìp roh hui\ tài bơh tu\ tơngai

Cau mblàng K’Duẩn