VOV4.K’ho- Ală jơi bơtiàn kòn cau tàm tiah Tây Nguyên geh uă ngan phan sa bơkah, krơi is. Mơya nàng lơh geh bơta bơkah krơi is hơ̆, bơdìh mờ bơta chài bơh “cau trŭ dê” gam geh bơta chài is, hơ̆ là ală phan tĕ kuơ màng. Pơn yơu bè, gơwèt mờ kòn cau M’nông tàm Dak Nông, tŭ gơm biăp pài ờ gơtùi ờ geh nha Pñao.

Kòn cau M’nông sơnđan là nha Pñao, ai kòn cau Rơđê den hòi là nha Yao. Gơwèt mờ kòn cau M’nông tàm ù tiah càr Dak Nông, nàng gơm biăp pài ƀô thồm, bơkah ờs mờng den nha Pñao là pal geh.

                                          Nha Pñao geh cau M’nông pĭc bơh tàm brê cèng rê gơm phan sa

Biăp pài bơh kòn cau M’nông dê sùm geh gơm tàm ală glah lơngô halà glah gang dờng ai jơh hìu bơnhă in sa bal. Phan sa do geh uă ngan phan trŭ gơm, phan tĕ tàm bơrlŭ bal, di pal mờ cau dờng bal mờ mờ kơnòm dềt in sơl. Ală phan tĕ trŭ gơm biăp pài gơtùi tam gơl jat jơnau kờñ halà bơta kờñ bơh tơl nă cau gơm dê, ngui ală phan gơm geh lài jat kàl. Pơn yơu bè biăp den là geh biăp nse, gòl halà cồng bùñ, cồng rơpoal, bơkào bùñ...

Ală bơta poăc tàm ala bal nàng gơm bè poăc sur, poăc kơn rồ, poăc iar... Mơya, ờ hoan geh ngan cau gĭt gơm biăp pài di mờ bơta bơkah kòn cau M’nông dê hơ̆ là pal lòt tàm mìr, tàm brê jòi geh nha Rñao.

Tờm Pñao sùm hòn tàm mƀur tờm chi bơh ală tờm chi dờng ndai dê, geh tŭ gơ hòn tàm tờm bơh ală tờm chi ndai nàng brồ guh hơđang. Nha Pñao geh nha bè nha biăp nsê, kơltau ntiar bè nha trầu không. Nha geh bơta lơngồt, ƀô thồm krơi is. Kòn cau M’nông sac rơwah pĭc ală nha kràñ cèng rê nàng gơm biăp pài.

                        Biăp pài ờs mờng trŭ gơm bơh ƀòk phe, nha Pñao, cồng bùñ, bơkào bùñ... ƀô thồm bơkah ngan

Broă ngui nha Pñao tàm biăp pài bơh kòn cau M’nông dê kung krơi is ngan sơl. Gơtùi ngui nha ris halà nha ro, tài bơh cau M’nông geh bơta mờng kuèng sa biăp pài tàm pah ngai den sùm ơn prap nha Rñao ro tàm hơđang bơnhă ồs. Mơya, broă gơm mờ nha Pñao ris den phan sa geh bơta lơngồt, ƀô thồm uă rlau.

Nha Pñao geh ngui tàm tŭ bŏ ƀòk phe. Do geh sền là phan gơm kuơ màng ngan rlau jơh bơh biăp pài dê; mìng geh bơh 5 tus 10 nha Pñao bŏ bal mờ phe neh trăm lơbơn lời gơ in rơ sơh bơh lài. Phe mờ nha Pñao geh ơn bal tàm mpal dờng, bŏ lề mờ tàm bơr lŭ bal.

Jat mờ kòn cau M’nông, phe bŏ sơlơ lề, sơlơ lơbơn den phan sa sơlơ bơkah, sơlơ lơngồt. Tàm tŭ gơm biăp pài, tơnơ̆ tŭ gơm dà rơngŏ, ai ală poăc, biăp, tĕ jơh ală phan tĕ hơ̆ sồng ai ƀòk phe neh bŏ bal mờ nha Pñao klài mờ dà mờ tuh hời rơ hời tàm glah biăp pài. Ƀòk phe ngui nàng lơh geh bơta kơ̆t ai biăp pài in, ai nhai Rñao lơh phan sa tŭ trŭ gơm mhar lơbơn rlau, lơh geh bơta lơngồt mờ bơta ƀô bơkah krơi is ngan ai biăp pài ờs mờng dê.

Quốc Học jat băo Dak Nông- Cau mblàng K’Hạnh