VOV4.K’ho- Tây Nguyên geh sền là kơnhoàl ù tiah geh brê bơnơm, dà croh, dà sơdiang dà dờng bơne\ bơnài sàng kloh niam bơne\ ngan, là ù tiah bơh brê bơnơm dê, mờ bơh ală sươn kơphê dờng ơning ơnàng hòn gơs tơlir niam ngan, mơkung là anih lòt nhơl niam bơne\ lơh gơkờ` ngan nùs nhơm bơh gal ngan năc lòt nhơl dê.

- Dà Làc là anih nhơl chờ tiơng pơnrơ bơh gùt lơgar dê mờ geh năc lòt nhơl sac rwah nàng lòt nhơl bồ sơnam pa, kàl prang. Nhơl chờ Dà Làc sa tềp bơhiàn Canh Tý 2020, năc lòt nhơl geh tu\ sền go\ ală dơ\ cuh pháo bơkàu àng gơcrà niam ngan tàm mang tàm jàu sơnam. Chơ\ bơkàu Sơnam pa kung là dùl broă lơh pah nam tàm dơ\ sa tềp Dà Làc. Chờ bơkàu bồ sơnam pa Canh Tý 2020 geh bơyai lơh bơh ngai 28 sa tềp tus ngai 12 nhai dùl jăt nam lơgar he dê. Chờ bơkàu Bồ sơnam pa Dà Làc sùm cèng tus gi\t nđờ rbô phan bơna niam chài geh lơh bơh bơkàu hồng, bơkàu tòng ù, bơkàu tòng brê tus dì ală tờm chi lơh rùp, bonsai, dùl êt sươn bơkàu dềt, xương rồng…geh ràng tơlik tàm làm gùt sươn nhơl ơnàng rlau 7 rbô thơk vuông. Năc lòt nhơl tus tàm do ờ go\ di mìng triang sền bơkàu, cùp rùp lơm gời ờ mờ gam gơtùi tus bal lơh uă broă lơh nhơl lơh rài [ồ tơngoh ndai. Do kung là tu\ nàng ală cau lơh sươn, cau lơh broă sa sươn sre tam bơkàu tàm Dà Làc geh tu\ ràng tăc ală phan bơna bơh he dê. Nhơl chờ sa tềp Dà Làc ờ go\ mìng là tu\ rbô bơkàu tơngo\ bơta hàng bơne\ mờ gam là tơngai plai zơu tây dum di kàl mờ geh uă ngan plai rlau jơh. Plai zơu Dà Làc bơh jo\ là phan sa tiơng pơnrơ ngan bơh [òn dờng dê, tài bơh plai dờng, dum pơrhê ngan mờ lơngồt tai, kuơmàng là tài bơta chài tam sàng goh ngan gàr niam ờdo ờdă pràn kơldang să jan.

Sươn bơkàu [òn dờng nhơl chờ Dà Làc

- {òn Cù Lần là dùl anih nhơl chờ pa lơm tàm sră sềr rùp ù tiah nhơl chờ Dà Làc, càr Lâm Đồng dê geh ai tơmu\t lơh broă tàm bàr pe nam rềp ndo. {òn Cù Lần là dùl [òn dềt ơnàng pơgap 30 lồ, gơ ơm ndơ\p tàm gùl brê kròng gam bè ờs bơh yau tềng hơđơm jơng bơnơm Lang Biang. Tàm gùl ù tiah brê bơnơm niam bơne\ ngan bơh brê bơnơm dờng ơning ơnàng dê, [òn Cù Lần Dà Làc gơcèng bơta niam gam bè ờs bơh yau bal mờ ală hìu rơng bơh yau kòn cau K’ho dê krơi is ngan, niam bơne\ ngan. Trồ tiah nrềt niam bơh tiah brê bơnơm dờng Dà Làc dê sơlơ lơh tiah do [ươn ngan gơ gơs là anih ơm rlô pràn să kờ` ngan bơh uă năc lòt nhơl dê. Uă năc lòt nhơl gơlơh kờ` ngan tu\ să tờm was plung, was gai plung lòt rơle\ tàm tơnau dà, geh kis tàm ù tiah ală geh càl khồm dềt rơhền ngan, triang sền ală sèng chi gơjrùh ntê nha niam ngan kềng gah tơnau dà. Tơnơ\ ală tu\ jiơ ơm ngềt ngơt, rlô să jan, bơyô gơtùi ơm rlô jơng tàm drà Chồm Hổm nàng sền bơta niam chài bơh yau bơh tiah kơh bơnơm dê.

- Bàr pe nam rềp ndo, năc lòt nhơl bơh uă tiah tàm gùt lơgar rwah anih tus là tiah nhơl chờ brê bơnơm Dà lơgar Măng Đen, càr Kon Tum nàng nhơl chờ. Ngan là dơ\ bồ sơnam pa, tu\ ală ntê bơkàu mai anh đào gam lì uă ngan, lơh dum bò jơh dùl kơnhoàl ù tiah kơh bơnơm Măng Đen dờng ơning ơnàng. Ală ngai do, tu\ tus mờ ală anih nhơl chờ tiơng pơnrơ tàm Măng Đen bè `rùh dà Pa Sỹ, tơnau dà Toong Pô, tơnau dà Đăk Ke, tiah tờm kơnhoàl…bol he [ươn ngan tìp ală mpồl cau tus bơh làm gùt ù tiah dà lơgar gam khăt gơboh nùs nhơm lơh niam să bồ kềng gah ală tờm bơkàu mai anh đào gơhòi gơ jà, niam bơne\ ngan nàng cùp rùp. Tơrgùm kờp bơh UBND kơnhoàl Kon Plông dê, kờp bal pah ngai tiah nhơl chờ brê bơnơm dà lơgar Măng Đen wa\ rò bơh 2 rbô tus 3 rbô nă năc lòt nhơl bơh ală tiah tàm gùt lơgar tus còp sền, nhơl chờ. Nàng wa\ rò năc lòt nhơl tus còp sền tàm Măng Đen, kuơmàng là tàm tơngai mờr tus ngai sa tềp Canh Tý, UBND kơnhoàl Kon Plông neh lơh uă broă rơndăp lơh, broă lơh lơh niam wơl ală phan bơna tàm ală tiah nhơl chờ, mơkung neh dong kờl sơntìl bơkàu mai anh đào ai làng bol in tam jăt kềng ală gơl gùng mờ sồr ală hìu kă phan `ô sa dờng, hìu năc pal gàr kloh niam ờdo ờdă phan sa drơng năc lòt nhơl in, ờ go\ di tơnguh priă drơng broă…

Măng Đen kàl bơkàu anh đào lì

- Dăk Lăk ală nam rềp ndo, Tiah nhơl chờ Ko\ Tam tàm Buôn Ma Thuột gơ hòi gơ jà uă ngan năc lòt còp. Mờ bă ù ơnàng 13 lồ mờ ù tiah brê bơnơm geh is ơn prăp ală bơhiàn niam dờng ơning ơnàng, balhiă gơcèng uă rài kis brê bơnơm Tây Nguyên, Tiah nhơl chờ Ko\ Tam tàm Buôn Ma Thuột, càr Dăk Lăk dê geh tam pà gơs 3 tiah, là: Sươn tờm, hìu gle mờ tơnau đàr ka. Mờ uă ngan ală jơi bơtiàn krơi is, bè: Bơkàu blàng, mẫu đơn mờ kuơmàng là ală gơl gùng gơklo\ gơ crà ngan bơkàu hướng dương, bơkàu blàng, ù tiah gơlơh niam bơne\ ngan gơhòi gơ jà ngan cau, Ko\ Tam gam geh ală hìu rơng geh ngui nàng lơh anih ràng tơlik ală phan ngui đơs crih bơh yau jơi bơtiàn dê, rùp hin gơcèng uă rài kis niam chài is cau Rơđê dê. Bal mờ hơ\, tiah nhơl chờ do gam là tiah geh lơh ală dơ\ lơh chờ pơnrơ is ngan bơh kòn cau dê, bè duh khuai, rwas, cing mồng…Bồ sơnam pa Canh Tý, uă broă lơh niam chài gơcèng uă rài kis niam chài is jơi bơtiàn dê geh lơh geh dong năc lòt nhơl sền gi\t tai bơta niam chài Tây Nguyên dê.

Tiah nhơl chờ Kó Tam

- Tơnau dà Tà Đùng, tiah nhơl chờ pa pơnrơ bơh tiah Tây Nguyên dê gam geh gơ gơs là anih tờm nhơl chờ geh uă cau bơyô kơnòm să sac rwah. Tiah nhơl chờ gam geh ală ù tiah brê bơnơm geh is niam bơne\ ngan bal mờ rlau 40 nơm bồt dờng, dềt mpờl tềng măt dà ơning ơnàng, kung ngan tài bè hơ\ mờ gơ geh sơnđan là “Vịnh Hạ Long” tàm gùl brê bơnơm Tây Nguyên. Rùp să niam bơne\ ngan tơnau dà Tà Đùng dê gơ ơm tàm gùl tơn tàm tiah prăp gàr brê bơnơm geh is Tà Đùng gơ wèt ù tiah 2 xã: Dăk Plao mờ Dăk Som, kơnhoàl Dăk Glong, càr Dăk Nông dê, ngài mờ thị xã Gia Nghĩa pơgăp 45 kơi sồ. Tus tàm do, năc lòt nhơl gơtùi lòt mờ plung nàng mu\t tàm tiah tờm bơh tơnau dà dê, nàng gơtùi sền go\ loh làng rlau bè pang rùp dà ia mìng geh dùl gơ lơm, ờ go\ anih lơi geh tai tàm gùl brê bơnơm Tây Nguyên. Bal mờ triang sền bơta niam bơh tơnau dà dê, den ù tiah brê bơnơm kung là dùl anih ờ gơtùi hu\i sơl tàm tiah prăp gàr brê bơnơm geh is Tà Đùng dê. Là anih ơn prăp uă ngan chi che, phan brê, tàm hơ\ gam geh ală tờm chi kuơ ờ huan geh mờ geh cih tàm sră pơrhê Việt Nam mờ geh bal tàm dunia tơn, pơnyơu, bè: klìu hoa mai, dồ tơrmồ dum hur, pì măt mèo dềt…

 Tà Đùng sền bơh hơđang jơnhoa

- Công viên địa chất Dak Nông neh geh UNESCO ngan ngồn dờp là Công viên địa chất gùt plai ù, kung pờ tơlik dùl gùng lòt pa hơ pơrgon ai bơta bơtàu tơnguh bơh gah nhơl chờ địa chất in. Công viên địa chất Dak Nông gơ ơm jòng lòt gan 6 kơnhoàl, thị xã mờ geh uă bơta kuơ bè bơta tàm dơlam ù tiah, rùp să ù tiah, niam chài, li la phan kis…Tu\ do, tu\ tus mờ Công viên địa chất Dak Nông, năc lòt nhơl ờ mìng geh sền nàng git ală ù tiah brê bơnơm gam wơl bè ờs bơh yau mờ gam geh tơmu\t bal să jan he tàm rài kis niam chài krơi is bơh ală jơi bơtiàn gam ơm kis tàm tiah Công viên địa chất dê tai. Tàm dơ\ bồ sơnam pa, năc lòt nhơl gơtùi tus bal tàm bàr pe dơ\ lơh chờ, dơ\ lơh yàng bơh yau bơh ală kòn cau gam ơm kis tàm do dê, bè lơh yàng `ô lir bong cau M’nông dê, lơh yàng duh khuai dan pràn kơldang să jan, lơh yàng bơtòm tơrgùm măt bal kòn cau Mạ dê, lơh yàng lòt lơh sre bồ sơnam pa cau Tày, cau Nùng dê…

 Bơr rơgồng bơnơm ồs C7, Công viên địa chất Dăk Nông

- Ờ go\ uă ir tiah tềl lời wơl kah yau, ờ geh bơta niam chài [òn lơh broă bơh yau li la, mơya tàm Gia Lai geh wơl tai trồ tiah ai pà ală ù tiah nhơl chờ bơh brê bơnơm dê, bè `rùh dà, tơnau dà, dà croh…Ngan tài bơta hơ\ mờ neh gơhòi gơ jà năc lòt nhơl bơh làm gùt ù tiah tus mờ Gia Lai. Dùl Gia Lai pơndềt să bal mờ rùp să brê bơnơm gam wơl bè ờs bơh yau là bơta mờ jơh tơl nă năc lòt nhơl tu\ tus tàm do ndrờm kơ\p kờ` geh sền go\ tàm gùng lòt bơh he dê. Bè tiah nhơl chờ Biển Hồ gam sơnđan là tơnau dà Tơ Nưng. Biển Hồ lơh gơkờ` năc lòt nhơl tài bơh bơta niam gam wơl bè ờs bơh yau ờ huan geh ngan, gơ ơm tàm gùl brê bơnơm dờng ơning ơnàng, Biển Hồ gơlơh bè dùl nơm krơh geh is sòl pơđàng jơh wơl rùp să bơh ù tiah brê bơnơm gùt dar dê. Nàng [ươn ai năc lòt nhơl in tus nhơl chờ hờp mờ lòt còp,  càr Gia Lai neh rơndăp ù tiah mờ bơ\t bơtàu tiah nhơl chờ Diên Hồng. Ală drơng broă nhơl chờ, lơh rài bồ tơngoh, hìu ơm rlô, triang sền ù tiah [òn lơgar ndrờm geh bơcri mờ lơh nền nòn ngan. Lơh gơlik tai bơta lơh gơkờ` ai gah nhơl chờ tàm Gia Lai in.

- Mờ ală cau kờ` lòt sền brê bơnơm nàng gi\t, ală brê dà lơgar Cát Tiên tàm Lâm Đồng, Yok Đôn, Ea Sô tàm Dăk Lăk, Nam Nung tàm Dăk Nông ờ mìng là anih geh uă tiah nhơl chờ niam mờ gam là anih prăp gàr ală jơi phan brê, chi che kuơmàng ờ huan ngan geh. Ală gùng lòt dùl lơm rài yau tu\ do neh gơ gơs là gùng ndu gơnrơh “Gùng Hồ Chí Minh”, gùng rơndeh dờng 5, gùng rơndeh dờng 26…lòt gan uă ù tiah nhơl chờ tiơng pơnrơ dà dờng, dà croh, [òn lơgar mờ gơ gơs kờ` ngan năc lòt nhơl tus tàm Tây Nguyên tàm nhai lơh chờ. Năc lòt nhơl gam gơtùi lùp nàng gi\t bơta crơng mòn bơh cau Rơđê, cau Jrai, cau Sơdàng, cau K’ho, cau M’nông dê kis gơ rờm să bal tàm ù tiah gam wơl bè ờs bơh yau bơh brê bơnơm dờng ơning ơnàng dê tàm ală ngai bồ sơnam pa kàl prang rê tus.

Sơnam pa do, lòt nhơl tàm Tây Nguyên năc lòt nhơl kung digơlan gơlơh iang nùs ngan sơl tàm jơnau đơs crih [òn lơgar, gơlơh ngoh rơngac bal mờ ală dơ\ lơh chờ `ô lir bong, lơh chờ sa piang kòi pa, lơh yàng lơh hìu rông…duh hồl, niam bơne\ ngan. Nting săp kơ\p kờ` làng bol mờ gơ\p bơyô geh ală ngai bồ sơnam pa chờ hờp, lơngăp lơngai mờ anih tus niam bơne\ ngan do.

Cau mblàng Lơ Mu K’Yến