VOV4.K’ho – Kung bè ală kòn cau oh mi ndai tàm ù tiah Tây Nguyên, đơs pơnđik kòn cau Sơdàng dê li la ngan bè ală gùng đơs. Tơl gùng đơs pơnđik geh ală bơta niam krơi is, geh ală nghệ nhân đơs tàm ală anih niam chài krơi is, ai tơnggo\ ală bơta sơnơng, bơta kơp kờ`, halà đơs bè rài kis pah ngai bơh să tờm, hìu bơnhă, [òn lơgar dê… Bal mờ ală gùng đơs pơnđik ờs mờng ngan bè: rơngê, ting ting… kòn cau Sơdàng geh dùl gùng đơs pơnđik niam ngan, hơ\ là gùng đơs pơnđik Nhuăi. Gùng đơs pơnđik do mìng geh đơs êt ngan tàm 2, 3 tiah làng bol kòn cau gơwèt xã Diên Bình, kơnhoàl Đăk Tô, càr Kon Tum mờ [òn Hring, kơnhoàl Cư Mgar, càr Dak Lak.

Bơta krơi is bơh gùng đơs pơnđik Nhuăi dê hơ\ là gùng đơs yal jơnau, nghệ nhân sùm đơs uă ngan rlau jơh tàm sap lơyah. Ală sap đơs pơnđik tam cah ờ jo\, geh tu\ bè yal jơnau halà bè gam boh bơr mờ gơp bơyô, mờ ală cau gùt dar. Bơta krơi ngan rlau jơh bơh gùng đơs pơnđik Nhuăi dê là tu\ ală nghệ nhân sơn đờm đơs pơnđik den ờ tu\ lơi đơs tàm sap tờm lài, mờ đơs 1 sap gơwèt quãng 6 sap (hơ\ là jơnhua rlau mờ sap tờm) lài, tơnơ\ hơ\ hơ\ sồng đơs gơmù 1 cung sap, gơ wèt quãng 5 (jơnhua rlau mờ sap tờm), pơn jat hơ\ nghệ nhân đơs uă ngan rlau jơh.

Ồng A Blôih, 64 sơnam, nghệ nhân ưu tú bè gah teh gùng đơs crih mờ đơs pơnđik kòn cau Sơdàng, ơm tàm [òn Hring, xã Ea Hđing, kơnhoàl Cư Mgar, càr Dak Lak pà git: làng bol kòn cau Sơdàng pah tu\ lơh chờ bè: [ă bòng dà, lơh yàng `ô lir bong, sơn đờm ngui hìu chài rơ gơi, lơh yàng hòi dan kàl lơh sa… den tàm [òn ờ gơtùi ờ geh sap ntas cing mồng mờ jơnau đơs pơnđik làng bol tiah do dê. Sap ntas dròng cing mồng mờ sap đơs pơnđik bơh ală nghệ nhân, cau ùr, cau klau dê… pơgồp bơnah lơh dơ\ lơh chờ [òn lơgar dê sơlơ ram mhu\, chờ hờp rlau.

Đơs bè bơh lơi geh gùng đơs pơnđik Nhuăi, ồng A Blôih pà git:“Làng bol bol a` tàm do gam sền gàr ală jơnau đơs pơnđik jat gùng đơs Nhuăi, tài tàm do tơr gùm gal ngan rlau jơh làng bol bơh kơnhoàl Đăk Tô, càr Kon Tum mut ơm kis. Sap ntas dròng cing mồng mờr ndrờm bè kòn cau Bơnhàr mờ Rơngao, càr Kon Tum dê, mơya đơs pơnđik jat gùng Nhuăi den tàng geh bơta krơi is. Bè tiah Kon Cheo, kơnhoàl Đăk Tô den ờ geh gùng đơs pơnđik Nhuăi den tàng sap ntas dròng cing khi dê kung krơi sơl. Gơ wèt mờ làng bol [òn Hring, den khi dròng cing mồng mờ dùl bơta krơi is, mờ bơh hơ\ tus tu\ do mòn gơs gùng đơs pơnđik Nhuăi”.

Nghệ nhân ưu tú A Blôih tàm cơldu\ kup sap đơs crih bơh anih jơnau đơs Việt Nam tàm Tây Nguyên dê

Đơs pơnđik gơ jat bal mờ rài kis nùs nhơm bơh làng bol ală kòn cau tàm Tây Nguyên dê. Sap đơs pơnđik geh đơs tu\ lòt lơh mìr, tàm ală dơ\ lơh yàng, lơh chờ, lùp lap, `ô bau, tu\ pơnđiang kòn bic halà ùr klau tàm kờ`… Mò Y Biu, nghệ nhân đơs pơnđik kòn cau Sơdàng pà git: pah tu\ tàm [òn geh lơh yàng, lơh chờ den cau klau, cau ùr tàm [òn tơr gùm gal mờ chờ hờp ngan, bal mờ gơp dròng cing mồng, đơs crih tamya, bơh jo\ khi neh kờ` bơta niam chài bơhìan yau bơh bèp ồng dê lời wơl. Tu\ do, rài kis he dê bơtàu tơnguh rlau, den tàng pal sơlơ sền gàr mờ bơtàu tơnguh bơta niam chài rơgơi hơ\.

Mò Y Biu, nghệ nhân đơs pơnđik tàm [òn Hring, xã Ea Hđing, kơnhoàl Cư Mgar, càr Dak Lak yal: “Tàm [òn tu\ geh `ô bau, lơh yàng tòm nam kòn dềt in a` kung sùm tus đơs ală jơnau đơs pơnđik jat gùng đơs Nhuăi, ting ting, Chiếo… Tu\ do, a` gam kah uă jơnau đơs pơnđik kòn cau a` dê… Ală ngai lơh chờ tàm [òn den bol a` sùm tơr gùm bal mờ gơp nàng đơs chờ gờm, nting sap gờm chờ làng bol tàm [òn in mờ ală jơnau đơs pơnđik, hơ\ sồng đơs tàm sơ pơ\ bơr mờ gơp, chờ hờp ngan…”

                          Nghệ nhân Y Biu tàp đơs lài mờ tu\ kup sap

Gùng đơs pơnđik Nhuăi tơr gùm tàm 3 sap đơs tờm là La, Sol, Đô. Ală nghệ nhân đơs gơguh halà gơmù sap gam gơ wèt tàm ală jơnau đơs, đơs dùl êt halà đơs uă, mhar halà lơyài, rơ le\ rơ lùn halà sơbac ndang, chờ hờp.. Dilah kờ` đơs ngan bè dùl broă kuơ màng, jơnau chờ hờp den ală nghệ nhân sùm đơs sap gơguh; dilah đơs mờ dùl nùs nhơm moat jrùm den ală nghệ nhân đơs rơ le\ rơ lùn mờ đơs sap gơmù, jo\ jo\ den hơ\ sồng đơs sap gơguh, lơh gơs gùng đơs pơnđik krơi is.

Tơngume đơs pơnđik tàm gùng đơs Nhuăi uă mờ li la ngan, hơ\ là ală jơnau yal bè bơta tàm kờ` ùr klau, pơnđiang kòn, hòi jà làng bol lơh broă, lơh sa, jờng rơ [òn lơgar, dà lơgar… Gùng đơs pơnđik Nhuăi krơi mờ gùng đơs pơnđik Chiếo, ting ting là gơtùi đơs ring mờ sap dòng cing mồng halà đờng ting ning dê. Ală sap ntas phan teh đơs crih do sơlơ lơh niam rlau tai ai gùng đơs pơnđik niam, gơ kờ` ngan tus mờ cau iat.

Ồng A Nol, nam do rlau 80 sơnam, nghệ nhân đơs pơnđik [òn Hring, xã Ea Hđing, kơnhoàl Cư Mgar, càr Dak Lak pà git: “Tơngume bơh gùng đơs pơnđik Nhuăi den uă mờ li la ngan, pơn yơu bè gam tàm kờ` ùr klau den đơs ală jơnau pơnđik bè bơta tàm kờ`, lòt pic biap brê den jơnau đơs pơnđik kung yal bè broă lòt gan brê bơ nơm, tiă gan dà dờng, dà cỏh nàng jòi biap, kơnuh, plai đo tàm brê… Gơ wèt mờ 2, 3 gùng đơs pơnđik den kung geh 2, 3 jơnau đơs pơnđik ờ gơtùi đơs jat sap teh đơs crih mờ 2, 3 phan teh gùng đơs crih pa tu\ do dê, tài gùng đơs gơ dê krơi ngan, geh tu\ bè gùng đơs pơnđik do den geh tu\ đơs mờ ờ duh pal geh phan teh gùng đơs crih den niam rlau”.

               Nghệ nhân A Nol đơs pơnđik kòn cau Sơdàng jat gùng đơs Nhuăi

Lòt còp [òn làng bol kòn cau Sơdàng tàm sơnam pa halà ngai lơh chờ, lơh yàng, bơh ngài bol he neh klo sap ntas dròng cing mồng bơrlu\ bal mờ sap đơs pơnđik bal mờ gùng đơs pơnđik Nhuăi răm mhu\ ngan bơh sap đơs ală nghệ nhân dê… Kềng drap yang tơr nờm, ală cau ùr cau klau kòn cau Sơdang tàm kup tê bal mờ gơp, gơ rờm bal mờ ală jơnau tamya, đơs pơnđik jờng rơ bơta kờ` gơboh, [òn lơgar, bơta kơp kờ` bè rài kis hờm ram, gơboh gơbài, chờ hờp.

Cau mblàng K’Duẩn