VOV4.K’ho – {òn Kon Jơ Ri (xã Đăk Rơ Wa, [òn dờng Kon Tum) sùm geh pơn rơ mờ ală broă lơh bơhìan yau [e\ tơrnờm bơkah mờ tà` ồi kòn cau niam. Dilah ồi kòn cau tàm [òn sùm lơh uă cau pal kờ` ngan tài tơl che brài niam, bơta chài bơka niam ngan; den tơrnờm kung lơh gơ kờ` ngan tus mờ cau `ô tài geh [e\ mờ ka` geh is bơh dùl bơta kơmhò chi ai bơh tàm brê, den tàng tơrnờm bơkah ngan.

Tus còp ồng A Đăng nàng jòi git bè niam chài đơs pơnđik yal yau, bol a` neh geh ồng jà `ô tơrnờm bơh hìu bơnhă dê. Drap yang tơrnờm pa geh tă, [ô thồm ngan. Ồng đơs: Nam lơi kung bè hơ\ lơm, pah tu\ tơnhàu geh kòi den hìu bơnhă ndrờm rơcang uă drap yang tơrnờm bè do nàng `ô chờ hờp bal mờ [òn lơgar mờ jà nac kuơ màng tus còp hìu bơnhă nàng `ô bal.

Tă ding bồp ơn hờđang rơngđa hìu [ềp dê nàng jùt kloh hơ\ sồng tồt tàm yang tơrnờm, ồng A Đăng jà nac `ô ndang mờ đơs ndang: “Tơrnờm [ô thồm ngan mơya tu\ `ô 1 thoa den tu\ hơ\ go\ gơ ơm wơl tềng rơnồng dờ jơngkah wơl bơta lơngồt”. Ngan là tu\ `ô tơrnờm, hòi gơguh tus tềng muh [uơn ngan lơh ală cau ờ kờ` ơlak bìer bè a` gơ lơh ờ jai kong ngan, mơya mìng 1 thoa tơnơ\, tu\ tơl ntờc tơrnờm mù tus rơnồng dờ, lời wơl jơngkah lơngồt thồm krơi is ngan.

Jat jơnau yal bơh ồng A Đăng dê, nàng gơtùi lơh gơs bơta bơkah tơrnờm do dê den kờ` pal geh bơta chài is. ~ô tơrnờm ndang, ồng A Đăng yal ndang: Gơwèt mờ kòn cau Bơnhàr tàm [òn Kon Jơ Ri do, bơh yô yau tus tu\ do, pah tu\ rơcang lơh yàng `ô lir bong, làng bol tàm [òn mut tàm brê nàng ai kơmhò tờm chi Hyam (kơmhò chi do hòi) nàng lơh ka` [e\ tơrnờm. Kơmhò chi tơnơ\ tu\ ai bơh brê den geh lơh gơlik ka` ìs ro geh ngui nàng [e\ tơrnờm. Hời rơ hời, [e\ tơrnờm mờ ka` geh is neh gơ gơs là 1 tàm ală broă lơh bơhìan yau geh uă hìu bơnhă làng bol prap gàr. Phan lơh gơs geh làng bol ngui tàm hìu bơnhă, [òn lơgar, ngan là pah tu\ [òn geh lơh chờ, lơh yàng den làng bol cèng drap yang tơrnờm nàng ìơ nac, làng bol tàm [òn lơgar; geh tu\ tac nàng blơi phan bơna mờ [òn lơgar.

Tàm [òn Kon Jơ Ri tu\ do, mò Y Mai geh git tus là cau geh uă mờng chài lơh ka` [e\ tơrnờm mờ kơmhò chi Hyam mờ là cau [e\ tơrnờm bơkah ngan rlau jơh. Pah tu\ lồi nam, rơcang tus dơ\ lơh yàng `ô lir bong, mò Y Mai sùm jà oh mi cau ùr tàm [òn lòt tàm brê nàng ai kơmhò chi Hyam hơ\ sồng tơr gùm jơh tàm hìu chài rơ gơi [òn, bal mờ gơp bo\ phe lơh ka` [e\ tơrnờm, prap nàng [e\ gơs ală drăp yang tơrnờm [ô thồm, bơkah rơcang tus ngai sa tềp in.

Mò Y Mai pà git, bơsram bơta chài [e\ tơrnờm pal bơsram uă bơnah broă mờ gơ jat tàm tơl phan [e\ mờ geh ală bơta chài lơh krơi is, mơya nàng gơtùi gàr bơta bơkah tơrnờm bơhìan yau dê den lài ngan pal bơsram git bơta chài lơh ka`.

Jat mò Y Mai yal, lơh ka` bơhìan yau bơh cau Bơnhàr dê den pal roh uă ngan tu\ jiơ mờ dà kơl hề lơh, geh ală bơta phan nàng lơh: phe pơr hê, kơmhò, nha chi brê Hyam mờ 1 êt kơnuh ca preh, mre\.

Ià tàm tê nđờ gơl tờm chi Hyam dờng kàr kồ tê gam bè ờs nha dềt tơlir, mò Y Mai đơs tai: Chi Hyam tàm brê sùm geh 2 bơta, dùl bơta tờm ai bơ sơt kò mờ dùl bơta ai bơ sơt rơmit. Mơya, mìng geh chi Hyam geh dà bơ sơt rơmit den hơ\ sồng gơtùi lơh ka` [e\ tơrnờm, ai tờm chi geh dà bơ sơt kò den sràt, ờ gơtùi lơh ka`.

Tờm Hyam tơnơ\ tu\ kơl bơh tàm brê, geh plồ ai kơmhò chi, bo\ lề hơ\ sồng klac ai dà. Phe pơr hê (do là sơntìl kòi bơh jo\ geh làng bol tam tàm mìr 6 nhai hơ\ sồng tơ wès) tram tàm dà nàng gơ in bà, bo\ lề, khum gơ in kloh, tơnơ\ hơ\ bo\ bal mờ mre\ mờ ca preh. Broă lồi dut là cèng ală bơta phan geh dà kơmhò chi Hyam, bòk phe, mre\, ca preh, bơrlu\ bal hơ\ sồng klac gơs pơnai ka`.

Bơta kuơ màng là tơl nơm pơnai ka` geh klac dềt dờng krơi is, là rùp ai lơh pơn yơu ală cau tàm hìu bơnhă in: lài ngan là ka` ồng, ka` mò hơ\ sồng tus ka` bèp, ka` mè, ka` kòn, ka` sau… Ală pơnai ka` tu\ neh klac gơs den geh ơn tàm đồng geh rơ sìh lơ\ nàng ờ gơ đềt tàm đồng mờ kung pal rơndap ơn jat sap sèng ka` ồng, ka` mò tàm gùl hơ\ sồng tus ka` kòn sau ơn gùt dar.

Tơnơ\ tu\ rơndap ơn jơh pơnai ka` tàm đồng den ai mre\ ris, tồt hơ đang tơl nơm pơnai ka` nàng bơka mờ ai dùl êt bòk ka` yau rơ sìh hơ đang pơnai ka` pa. Lơh jơh ală bơnah broă do, den ai dùl êt nha chi Hyam jơm hơđang đồng ơn ală pơnai ka`, lài mờ tu\ ìs. Mò Y Mai đơs tai “Cau Bơnhàr tàm do sơ nơng là, lơh bè hơ\ nàng ờ gơtìp cà lơh aniai mờ pơnai ka` kung mhar gơ gơs ka` rlau.

Ală pơnai ka` geh ìs pơgap 20 ngai là neh gơtùi ngui. Nàng rơcang sơndră mo\ sa, làng bol sùm prap pơnai ka` tàm ding đơr, ding gle halà tàm plai `hồng. Pah tu\ [e\ tơrnờm den ai ală pơnai ka` do, cèng bo\ lề hơ\ sồng bơrlu\ bal mờ ală phan [e\ tơrnờm.

Mò Y Mai pà git, rài yau, tu\ lơh ka` pal wèr uă ngan bơta, mơya tu\ do, làng bol lài mờ tu\ lơh ka` mìng wèr ờ tup tê tàm phan sa, dà hùc sràt, dilah ờ wèr den ka` ờ gơtùi gơs.

Bơh [òn Kon Klor, xã Đăk Rơ Wa, tus bal mờ ală oh mi cau ùr bơsram bơta chài [e\ tơrnờm, bi Y Kem chờ hờp đơs “Tơrnờm bơh kòn cau Bơnhàr [òn Kon Jơ Ri dê bơkah ngan. Lài do tàm [òn a` dê, ờ uă cau kra kung git lơh ka` bơhìan yau sơl, mơya tu\ do ờ gam tai. Den tàng, a` kờ` tus ndo bơsram mờng chàầìnng bơ to wơl oh mi cau ùr tàm [òn in nàng bal mờ gơp sền gàr broă lơh bơhìan yau”

Tơl jơi bơtiàn kòn cau tàm Tây Nguyên geh ală bơta bơkah tơrnờm bơhìan yau krơi is, cèng bơta niam chài is bơh tơl jơi bơtiàn kòn cau, tơl bă tiah dê. Tơrnờm tàm [òn Kon Jơ Ri geh dùl bơta bơkah krơi is mờ niam ngan tài bơh ka` geh lơh bơh kơmhò chi Hyam. Bulah rài kis geh uă tam gơl, kòn cau Bơnhàr tàm [òn Kon Jơ Ri ngai sơlơ git sền gàr mờ bơtàu tơnguh bơta chài lơh broă lơh bơhìan yau, ngan là tơrnờm.

Cau mblàng K’Duẩn