VOV4.K’ho - Ờ niam tiền đình là dùl bơta kòp bè tơngoh, ngai sơlơ geh uă mờ gam gơbàn uă tus mờ cau gam kơnòm. Ală bơta tơngo\ bơh kòp do là hoar măt, kơrwài, bồ tơngoh sơdar…lơh aniai uă ngan tus mờ rài kis, broă lơh, bơsram sră bơh cau gơtìp kòp dê.

Geh tu\ geh bal ờ uă bơta kòp ndai tai bè kòp đồm sơdàng, kòp gơguh huyết áp di gơlan là bơta tòm lơh gơtìp gơpừ, di gơlan gơtìp chơ\t. Den tàng, kờ` g^t bè kòp do bal mờ geh ală gùng dà broă rơcang sơndră mờ kòp là kuơ màng ngan.

Tiền đình là dùl bơnah phan gơwèt tơngoh, geh tềng dơlam bàr đah tồr, geh gơnoar lơh ndrờm să, lơh ring niam ală bơta să jan dê mờ pơgồp bal mờ broă lơh bơh măt, bồ, să…

Ờ niam tiền đình là bơta gơtìp ờ ring bal tu\ tam gơl bơh tu\ nggui tus ntào, lơh cau kòp geh ală bơta tơngo\ bè hoar măt, sơdar bồ, t^ tồr, gơban hă,lòt ờ song… Tàm cau dờng sơnam, bơta do [uơn ngan gơbàn gơpừ. Mờ cau kơnòm, kòp do lơh broă bơsram sră, lơh broă gơmù cồng nha.

Jăt bác sĩ Phạm Ngọc Liễu, kuang atbồ khoa cau kra, hìu sơnơm Y học cổ truyền yal, ờ niam tiền đình tu\ do ờ gam là kòp bơh mìng cau kra tai. Bác sĩ Phạm Ngọc Liễu pà g^t:

-Cau gơtìp mờ kòp ờ niam tiền đình geh uă ngan là cau dờng sơnam. Mơya tu\ do, kòp do gam tơngo\ tus mờ cau kơnòm sơl.

Bè tàm hìu sơnơm y học cổ truyền do, geh uă cau kòp mìng rơ\p bơh 30, 40 sơnam kung neh gơtìp ờ niam tiền đình sơl di lah ờ geh sơm kòp den lơh aniai uă ngan tus mờ bơta pràn kơl dang să jan.

Bè ală cau lơh broă mờ măi mo\k ha là măi rơndeh mờ gơtìp ờ niam tiền đình den [uơn ngan gơtìp rềs àr.

Lo\ Lê Thị Phiến Hương, 39 sơnam, kis tàm xã Hoà Đông, kơnhoàl Krông Păc, càr Dak Lak gơtìp ờ niam tiền đình di pơgăp 2 nam do. Lài ngan tu\ go\ gơtìp hoar măt, kơrwài, lo\ Hương neh hùc sơnơm mờ go\ gơlơh bời, mơya sơlơ tơnơ\ do den kòp sơlơ jroă, hùc sơnơm ờ gơdờp tai, broă lòt rê ờ gơtùi den tàng lo\ pal tus hờ hìu sơnơm Y học cổ truyền càr nàng sơm kòp.

Lo\ Hương pà g^t, kòp do gơlơh bè kòp gời, ală bơta tơngo\ kòp tus mhar ngan, să jan gam bè ờs ni sơna glar, jê bồ. Pah dơ\ gơtìp wơl kòp, lo\ mìng b^c dùl bă, ờ gơtùi lơh ală broă lơi. Kung tài bè hơ\ den tàng broă lơh sa hìu nhă gơtìp aniai uă ngan. Lo\ Lê Thị Phiến Hương yal:

A` jê tàm să, ờ su\k ngan, ờ lơhă b^c, jê bồ, kơrwài. Tu\ go\ jê bồ, kơrwài là a` mìng nggui dùl bă, ờ khin lòt rê, ngòt gơpừ.

Tàm cau dờng sơnam, kòp ờ niam tiền đình gơbàn tài bơh ală kòp neh geh lài bè kòp plai nùs gùng mhàm, kòp gơguh huyết áp, kòp đồm sơdàng, kòp jê bu\t, jê ngko… geh tơngo\ ngan bè mò Phan Thị Nghiêng, 78 sơnam kis tàm xã Yang Reh, kơnhoàl Krông Bông. Mò Nghiêng geh tơngo\ ờ niam tiền đình di pơgăp nggùl nam do, mơya tài sơnam dờng, bơta pràn kơl dang să jan ờ sô, mờ tàm să neh gơtìp kòp jo\ jòng lài den tàng cau tàm hìu nhă ờ cèng mò lòt kham.

Tus tàm tu\ ală bơta tơngo\ neh jroă rơlao, kơrwài măt sùm, broă lòt rê ờ gơtùi, hơ\ sồng cau tàm hìu nhă cèng mò tus hờ hìu sơnơm Y học cổ truyền càr nàng kham. Ồng Phan Văn Đối, bơklao mò Nghiêng pà g^t, tàm broă sơm kòp, cau tàm hìu pal sền gàr sùm, dong kờl ală broă lơh tài mò ờ gơtùi lòt rê is. Ồng Phan Văn Đối yal:

-Mò gơtìp kòp jê kồ jơng kồ tê, kòp đồm sơdàng, kòp gơguh huyết áp, kung di pơgăp 2 nam do bloh. Tàm tơngai pa do go\ mò gơtìp gơdan hă, kơrwài.

Cau tàm hìu nhă blơi sơnơm nàng hùc mơya ờ bời den tàng cèng mò tus hờ hìu sơnơm. Bác sĩ bơto là lơh ngan sào sa nàng pràn. Den tàng lơh ngan lòt lòt rê rê, ba` b^c ơm dùl bă.

Jăt jơnau kờp bơh hìu sơnơm Y học cổ truyền càr Dak Lak yal, tàm 10 nhai nam 2020 do, hìu sơnơm neh dờp sơm kòp ai rơlao 15 rơbô nă cau kòp in, tàm hơ\ geh mờr 1 rơbô 300 nă cau gơtìp ờ niam tiền đình, geh 8,7%. 

Jăt bác sĩ Phạm Ngọc Liễu yal, tu\ do, cau lơh broă tàm anih lơh broă sră nggal geh khà gơtìp ờ niam tiền đình uă rơlao. Geh bơta do là tài ală cau do sùm nggui lơh broă jo\ mờ măi tính mờ ờ geh broă tàp ngko, pơnì, jơng kồt di pal, rơhời jo\ lơh gơtìp jê ngko, lơh ờ niam tiền đình.

Kòp do kal ke ngan nàng sơm bời, den tàng, bác sĩ bơto sồr tơl nă cau pal rơcang g^t bè kòp mờ lơh jăt ală broă rơcang sơndră mờ kòp, pal sào sa niam mờ tàp pràn să jan sùm, tàm hơ\ uă ngan là ală broă tàp bè ngko, pơnì, jơng kồt.

Nàng kờ` gi\t loh làng rlau bè kòp ờ niam tềng bồ tơngoh gah lơh sơnơm mờng hòi là ờ niam tiền đình mờ ală broă chài rơcăng sơndră mờ kòp do geh cồng nha, mpồl cau lơh báo mờng cih bè jơnau do neh geh dơ\ lùp tai mờ bác sĩ Phạm Ngọc Liễu, Kuang ătbồ Gah kòp cau dờng sơnam, Hìu sơnơm Y học cổ truyền càr Dăk Lăk.

Ơ bác sĩ, ờ niam tiền đình sùm geh ală bơta gơ tơngo\ mờng go\ bè lơi?

Bác sĩ Liễu: Tu\ gơtìp ờ niam tiền đình den geh bàr pe bơta gơ tơngo\ tơnơ\ do: sơnguài bồ, hoar mat, gơdan hă, gơlơh bè geh săp ntas dơm dre nrao tàm dơlam tồr, uă cau kòp yal wơl là gơlơh bè geh rơndeh par gơ par tàm tồr, gơlơh bè gơgùh tàm tiah thòng jrô ngan, gơlơh gơ mòng gơ pừ halà gơlơh bè bơ`ul đìh rơndeh sơl. Kòp do, [ươn tồn là kòp jê nggùl đah bồ, ờ tơl mhàm guh tus tềng tơngoh.

Bơta lơi lơh gơbàn ờ niam tiền đình mờ broă sơm kòp bă tàm ngan rlau jơh tu\ do là broă lơi, ơ bác sĩ?

Bác sĩ Liễu: Geh uă jơnau gơlam tus gơbàn ờ niam tiền đình. Bơh sơnrờp pal đơs tus bơta stress nùs nhơm; dơ\ 2 là tàm cau ờ lơhă bi\c sùm; dơ\ pe là ală cau gơbàn kòp plai nùs gùng mhàm, gơguh mhàm, jê dà đồm mhàm, ală kòp bè tơngoh bè gơkòl bơcah gùng mhàm tơngoh, gơdrồl mhar tơngoh, gơdrồl mhàm nùs, lơng nggùl đah să…jơh ală kòp do là kòp neh geh tàm să ja` lơh gơlik bơta ờ niam tiền đình. Bơdìh hơ\ tai, kis tàm anih geh uă săp ntar srih srài nggồr nggàc kung [ươn ngan gơbàn ờ niam tiền đình.

Geh uă ngan broă sơm kòp ờ niam tiền đình. Mơya, nàng gi\t broă lơi den pal jòi gơlik jơnau bơh tài lơh gơbàn kòp nàng lơh geh cồng nha niam. Broă sơm kòp ờs mờng là hùc sơnơm, ờ hùc sơnơm mờ reh. Đơs là nàng sơm bời jơh kòp do den là kal ke ngan mờ kòp mìng gơbàn ờ huan kơn jơ\ đau lơm, gơmù đau ală bơta gơ tơngo\ jê lơm gời.

Sơm kòp ờ niam tiền đình mờ gah lơh sơnơm yau tu\ do geh bàr broă sơm kòp do là hùc sơnơm mờ ờ hùc sơnơm. Bè broă sơm kòp hùc sơnơm den geh ală bơta sơnơm gơtùi dong kờl, lơh tơrmù geh bơta ờ niam tiền đình, pơnyơu bè chi đinh lăng, ngui tru\ gơs dà nàng hùc. Mơya, sơm kòp mờ broă lơh sơnơm yau den mìng ngui sơnơm lơh pràn nhơm mhàm mờ lơh mhàm in gơ lòt niam nàng lơh niam gùng nhơm mhàm lòt. Bơdìh hơ\ tai, gam geh ală broă sơm kòp lơh pràn wơl să ja` bè rơpua, tơl ía gùng mhàm, rơpua tềng ntìng gòr ngkời, tềng ntìng bu\t, hơ\ sồng tàp pràn să jan rơle\ rơlùn, tàp yoga. Mơya ờ geh dùl broă sơm kòp lơi sơnđan là bă tàm bal ai jơh ală cau in mờ gam gơ jăt tàm tơl să ja` is rơmis bơh tơl nă cau kòp dê tai, broă gơdờp bơh să ja` dê mờ bơta pơgồp bal mờ cau lơh sơnơm nàng sơm kòp. Tàm Hìu sơnơm Y học cổ truyền, cau kòp geh ală cau lơh sơnơm bơto pơlam bàr pe bơta tàp pràn să ja` rơle\ rơlùn bè broă tàp nàng gơ gơprài bồ tơngoh să jan, tă nhơm 4 tu\ jiơ, rơpua tềng bồ, tềng muh mat nàng tơrmù [à bơta kal ke, kơn jơ\ kơn ju\t.

Rơcăng pleh bơta ờ niam tiền đình bơh broă lơh lơi, ơ bác sĩ?

Bác sĩ Liễu: Gơ wèt mờ cau bè ờs, nàng rơcăng sơndră bơta gơbàn ờ niam tiền đình den pal geh dùl broă sàu sa dipal. Lài ngan là pal hùc tơl dà bơh 1 lit nggùl tus 2 lit dà pah ngai. Sa phan sa geh uă vitamin B1, B6, C. Ală bơta vitamin do ndrờm dong kờl niam ai che tơngoh in. Dơ\ 2 là sa biăp, plai chi, bùm kơnuh geh dà tơlir bè biăp cần tây. Biăp do gơ dong lơh gơmù gùng mhàm mơkung dong lơh tơrmù bơta ờ niam tiền đình. Bơdìh hơ\ tai, rơpual, blơn su\t…kung niam sơl ai tiền đình in.

Gơ wèt mờ cau neh gơbàn ờ niam tiền đình den pal geh bồ tơngoh kis niam, pin dờn. Dơ\ bàr là pal tàp pràn să ja` sùm jăt jơnau bơto pơlam bơh bác sĩ dê. Sa phan sa geh uă vitamin B1, B6, C. Ba` sa hăng ir. Ba` `ô sa ală phan sa lơh gơlik nùs nhơm ờ niam bè ơlak bìer, ìu jràu, kơphê. Pal kis tàm tiah ơm kis ngềt ngơ\t, pleh ngài mờ tiah geh săp ntas srih srài nggồr nggàc. Tàm tu\ lơh broă, tu\ cau kòp geh ală bơta gơ tơngo\ sơnđờm gơbàn ờ niam tiền đình den pal ơm rlô tơn, hùc sơnơm nàng pleh gơbàn kơn jơ\ rlau tai.

Ơi, dan ưn ngài bác sĩ Liễu uă ngan bè dơ\ boh bơr do!

Cau cih Thu Huế mờ Nhật Quang- Cau mblàng Lơ Mu K’Yến mờ Ndong Brawl