Tàm ală broă tam phan tu\ do, den broă sền gàr `hơ\t là 1 tàm ală broă lơh kuơ màng ngan. Mờ ù tiah kis tàm Tây Nguyên dê là ù dòr, trồ tiah geh tam pà 2 kàl loh làng là kàl mìu mờ kàl prang, den broă sền gàr `hơ\t ờ mìng là broă lơh kuơ màng, dong kờl tơnguh cồng nha phan tam mờ gam là broă sơndră mờ dà cò pơrdô ù dòr, mờ là phan kờ` bơsong broă lơh, tơl niam kàl lơh sa geh cồng nha. Tàm jơnau đơs do, bol a` geh yal bè ală broă lơh kloh `hơ\t mờ làng bol tu\ do gam ngui.

Bi Y Gu Niê, kis tàm [òn U, [òn drà Ea Tling, kơnhoàl Cư\ Ju\t, càr Dak Nông, tu\ do gam sền gàr rơlao 1 lồ suơn kơphe. Bi Y Gu pà g^t, tàm kàl mìu nam lơi bi kung ờ ru ngan mờ broă jì `hơ\t hơ\ sồng sih phơng suơn kơphe in. roh uă ngan tơngai lơh broă, tàm hơ\ uă ngan là broă jì `hơ\t mờ să, tài broă ai măy jì tàm suơn kơphe gơtìp kal ke ngan. Pa do, bi neh ngui ờ uă bơta sơnơm gơsơ\t `hơ\t. Bu\ lah bè hơ\, bi kung ờ g^t loh hơ\ là bơta sơnơm gơsơ\t `hơ\t lơi mờ geh bè lơi. Bơta mờ bi Y gu ờ su\k ơm ngan là ngui sơnơm gơsơ\t `hơ\t geh lơh aniai tus mờ phan tam lah ờ:“Sơnơm [ồm gơsơ\t `hơ\t `hơ\t kung ờ kah, mìng kah là sơnơm là 2, 4 D klài mờ sơnơm gơsơ\t `hơ\t kờ` [ồm. {ồm bơh 7 tus 10 ngai den `hơ\t chơ\t”.

Den mờ bi Mê Thanh Khoa, kis tàm [òn 8, sơnah [òn Khánh Xuân, [òn dờng Buôn Ma Thuột pà g^t, tơnơ\ mờ 2 nam ngui sơnơm gơsơ\t `hơ\t, bi go\ geh kuơ tềng đăp măt là bè khà cau lơh broă:“Lài do a` ờ ngui sơnơm [ồm `hơ\t uă tài geh uă jơnau yal là ngui sơnơm gơsơ\t `hơ\t lơh ờ niam tus mờ ù. Tu\ do, den a` neh ngui 2, 3 nam go\ geh kuơ làng ngan là khà cau lơh broă. Di lah tàm 1 sào ù [ồm den roh 1 [ùi, bal mờ priă sơnơm 20, 30 rơbô tai. Gam di lah jì `hơ\t mờ să den tàm 1 sào ù tàm kàl mìu tu\ do pal roh bơh 5 tus 6 nă cau, mờ khà priă tu\ do den lơh geh bơh 500 tus 600 priă”.

Broă ngui sơnơm [ồm kờ` gơsơ\t `hơ\t là broă geh uă làng bol lơh sa suơn sre tàm Tây Nguyên tu\ do gam ngui. Bu\ lah bè hơ\, tàm bơta lơi pal ngui sơnơm [ồm tơn, tàm tu\ lơi ngui sơnơm mờ broă gơrềng bơh ală bơta sơnơm do bè lơi là bơta geh uă làng bol sền gròi ngan. Ală jơnau lùp bơh làng bol, bol a` neh pơyoa tus mờ thạc sỹ Đào Hữu Hiền, kuang atbồ broă tam jàu broă lơh sa pa mờ bơto pơlam broă lơh sa, anih lơh broă Khoa học-kỹ thuật Nông lâm nghiệp Tây Nguyên mờ neh geh hơ. Jà làng bol mờ gơ\p bơyô iăt bal tàm bơnah gam tai jơnau đơs do dê.

……………………………………..

Broa\ lơh jơh nhơt jat thạc sĩ Đào Hữu Hiền atbồ cơldu\ tam jàu công nghệ mờ bơto pơlam broa\ lơh sa, di Viện khoa học kỹ thuật lơh broa\ sa chi brê Tây Nguyên, la kờ` ngan nàng  chi tam ờ geh nhơt tam phà phơng, ù nđiơm gơs mờ ala\ chi tam ndai tàm sươn chi. Broa\ lơh jơh nhơt  gơtùi geh ngui jơh 2 bơta broa\ lơh, bơsong mờ tê mờ bơsong mờ  sơnơm. Broa\ lơh bơsong mờ tê la he ngui kau nàng jì nhơt hala ngui ma\y pès nhơt. Broa\ lơh ngui sơnơm la he ngui sơnơm bồm chơt nhơt. Bulah bè hơ\,  tu\ bơsong jơh nhơt tàm sươn chi, làng bol pal kah git đal is ala\ bơta nhơt nàng bơh hơ\ geh broa\ lơh bơsong di pal:“Ala\ bơta nhơt dờng mờ hòn dờng pràn ngan tàm nhai mìu do, tàm hơ\ geh ala\ bơta nhơt nhơt nha, nhơt nha jòng plà`, nhơt plai đềt, nhơt  kơnuh tờm. Do la ala\ bơta nhơt kis sùm jo\ nam, dilah ờ sơndra\ gơ den gơbàn aniai ngan. Tu\ do geh ua\ ngan broa\ lơh jơh nhơt, gơtùi la jì, po\ mờ tê hala ngui ma\y pes. Broa\ lơh jơh nhơt mờ tê nàng jì nhơt  geh bơta niam la he ngui geh tơngai,  mơta bơta ờ jiam la tu\ lơh kloh nhơt jơh den tu\ mìu ua\ sùm den  nhơt gơ kis wơl. Do la bơta ờ niam ngan, roh ua\ ngan ngai lơh broa\. Mờ bal mờ broa\ ngui broa\ lơh jì hala pes mờ tu\ do  ua\ tiah ngan lơh broa\ sa  mờng ngui sla\ sơnơm bồm chơt nhơt, ngan la ala\ nhơt kis sùm tàm nam”.

Bơh ala\ bơta ờ suk bơh cau lơh broa\ sa bè ngui  bơta sơnơm lơi nàng tàm ngan, jơh nhơt, thạc sĩ Đào Hữu Hiền kung ai git, tu\ do tàm drà ka\ bro geh ngui 2  bơta sơnơm bồm chơt nhơt la sơnơm lơh chơt nhơt bồm tềng sa\ gam sơnđan la sơnơm lơh rơ ồ nhơt mờ sơnơm gơ chơt rhời nhơt. Mờ sơnơm bồm chơt nhơt tơn den tơnơ\ bồm nhơt gơbàn ro mờ chơt bơnah tờm nha. Ai sơnơm chơt rhời nhơt la sơnơm tu\ bồm, nha nhơt geh gơ cèng sơnơm tus jơh tàm tờm , rơyas mờ kơnuh rơyas. Den tàng ala\ bơta nhơt geh sa\ tàm dơlam ù bè ja, nhơt nha jòng, plà`, nhơt geh kơnuh tàm ù pal ngui sơnơm chơt nhơt rhời:“Bol a` gam lơh tơ lòng ngui sơnơ  tàm sươn bơ, geh dùl bơta sơnơm gơ ssơt nhơt la Grap san. Sơnơm do geh dùl bơta krơi is ngan la gry phosate, tu\ làng bol ngui, làng bol mìng bồm ring đang nha nhơt den nhơt mhar gơ dờp mờ mhar chơt. Gam wơl, bol he pal lơh  jat ala\ bơta chài la bồmbờ đah đap càl mờ ala\ bơta nhơt kis sùm jo\ nam kan chơt den làng bol he pal bồm sơnơm jat khà bơh 4 lit tus 6 lit tàm dùl lồ. Mờ ala\ bơta nhơt ờ di la nhơt kis jo\ nam den làng bol he  ngui khà ê\t rlau”.

Tu\ ngui sơnơm hoá học nàng gơsơt nhơt, ngan la sơnơm lơh chơh nhơt  lơ yài, jat thạc sĩ Hiền pal kah,  làng bol pal bồm tàm bùi drim tu\ nhơt ờ gơbàn sù nàng lơh tơngguh gơ dil sơnơm tàm nhơt. Pal bồm sơnơm tu\ nhơt jơnhua bơh 40 tus 50 phơng tài do la tu\ nhơt  rơdp dờng  ngan mờ hòn pràn ngan, sơnơm geh lơh kơryan bơta  dờng nhơt dê, kơryan nhơt tam  phà phơng mờ chi tam.

Thạc sĩ Đào Hữu Hiền kung geh đơs lài mờ làng bol cau lơh broa\ sa, ba` ngui ua\ ir sơnơm gơ sơt nhơt mờ pal geh ngui bal ala\ broa\ lơh ndai tàm  lơh sa bè tuh phơng di pal nàng at bồ  nhơt,  rơndap niam chi tam di pal, tam bơrlu\ bal chi tam lơyah tơngai, ala\ bơta chi tam geh gơ glòm ù , ngan la ala\ chi tam jơi khoah nàng kơryan bơta gơ dô dà, sơndra\ gơ cò mờ gam geh bơta niam lơh niam ù.