Mòi trồ tiah là dùl bnơta kòp mờng gơbàn ngan mờ uă cau gơtìp, lơh gơbàn ờ su\k ơm, lơh ờ niam tus mờ bơta pràn kơl dang să jan mờ rài kis pah ngai. Mòi trồ tiah di gơlan gơbàn tàm tu\ lơi. Di gơlan geh tam pà mòi trồ tiah gơs bàr bơta: Mòi trồ tiah duh mờ mòi trồ tiah mrềt.

Mòi trồ tiah duh mờng gơbàn tàm kàl duh, tàm ală ngai trồ tiah tơngai duh să jan gơl^k uă dà kơl hềt den tàng lơh kơl tao să sùm tàm bơta sùh, [uơn ngan gơbàn sồt mồr mờ să jan [uơn gơtìp roh dà. Bơta do lơh kòp mòi trồ tiah sơlơ jroă rơlao.

Mòi trồ tiah mrềt mờng gơbàn tàm kàl mrềt, tu\ rồ tiah gơmù hờ đơm 20 độ C, nhơm trồ tiah ra` lơh kơl tao să gơtìp ra` ha là ală ngai mìu sùh ndrờm gơtìp mòi mờ trồ tiah gơbàn.

Mòi trồ tiah [uơn g^t tài ală bơta tơnơ\ do: kơl tao să gơl^k toh pơrhê mờ dơkiăt: ală tiah kơl tao tu\ tìp mờ bơta duh ha là mrềt ni sơna, tàm hơ\ uă ngan là tàm ală tiah gơlời bơdìh bè ngko, muh măt, mpàng tê, jơng,… là tiah [uơn gơbàn ngan.

Tu\ do cau kòp gơlơh dơkiăt, ờ su\k ơm mờ koàc jăt mờ bơta sơndră is. Mơya, sơlơ koàc ală toh pơrhê sơlơ rề ơnàng gơs mpồl hơ\ sồng gơl^k tàm gùt să mờ ờ jơh dơkiăt sơl. Kơl tao gơtìp as ha là pơrhê, gơbàn as uă ngan tàm mbùng lơh ờ niam uă ngan. Bơta as kơl tao lơh cau kòp gơtìp dơkiăt mờ ờ su\k ơm. Gơl^k ngkàp mhar là bơta ngòt rơngơ\t ngan, lơh cau kòp gơtìp glar tă nhơm, gơmù huyết áp mhar mờ ni sơna, mòi gơl^k tàm gùt să di lah ờ geh lơh di tu\ den di gơlan gơbàn chơ\t…

Tu\ gơtìp mòi tài trồ tiah, he pal kah ală bơta tơnơ\ do:

Ờ di ală plai chi ndrờm lơh mòi gơtìp uă rơlao, mơya ală jơnau kơlôi sơnơng neh ai go\ là, geh ờ uă plai chi bè plai táo, plai kiwi… lơh kòp mòi gơbàn pràn rơlao. Gam ờ uă bơta plai chi bè gar hạnh nhân, gar phỉ… kung pal pleh ngài.

Phan tàm dà sùm geh ală bơta protein krơi lơh kòp mòi trồ tiah di gơlan tam gơl ờ niam. Mùl màl phan sa do lơh cau kòp gơtìp as gùt să jroă rơlao, gơtìp toh pơrhê tàm gùt să ha là gơtìp glar tă nhơm,… ală bơta phan sa bè tăp, [ơ, dà toh… kung pal rơcang ngăc tu\ ngui sa. Ală bơta phan sa do bu\ lah bơkah mơya [uơn ngan lơh gơbàn mòi.

Ba` ai să jan tìp tơn mờ càl mrềt. Tu\ gơtìp mòi mờ lời càl khồm di tềng iah gơtìp sồt den bơta dơkiăt geh gơbàn aniai uă ngan tus mờ cau kòp. Tu\ do, cau kòp sơlơ koàc den sồt dơkiăt sơlơ gơrề mhar tus tàm gùt să. Niam ngan cau kòp pal ngui ào ram dờng, kơrian càl mờ pùt tai chèo tềng ngko tu\ l^k bơdìh.

Ba` soh ào ha là cù mpha hăt ir, tài ào mpha hăt lơh rơthòt tềng să pràn, sơlơ lơh mòi gơbàn. Ờ mìng bè hơ\, di lah rơthòt pràn lơh gơbàn gơklò să den sơlơ lơh gơguh bơta di gơlan gơbàn sồt mồr kơl tao să.

Lòt kham kờ` geh bác sĩ ai sơnơm di pal. Ba` blơi is sơnơm ha là ală bơta phan pih lơi cèng ngui. Uă cau kơlơi tu\ gơtìp mòi trồ tiah, kơl tao să gơtìp ra`, gơl^k ngkàp den pal pih kem lơh ram, mơya ală phan hoá chất tàm kem lơh sồt mhar gơrề mờ sơlơ jê den sơlơ dơkiăt.

Tơmù tìp mờ bơta gơbàn tàm bơdìh. Kờ` lơh geh bơta do, he pal lơh ram să jan tu\ l^k bơdìh gùng. Di lah đì rơndeh pal pơn chèo mờ ndao sơgơn gàr bồ geh kroh kơl dìng bơh đăp, kờ` kơl dìng càl mờ pleh mờ ală bơta digơlan gơbàn mòi bơh gơthul [ơ\, phan [ơ\...

Cau mblàng Ndong Brawl