Ù tiah Tê Xăng mờ Măng Ri neh gơ gơs tiơng pơn rơ tài geh ua\ bơta tờm chi sơnơm kuơmàng bè kơnuh sơnơm Ngọc Linh, sâm dây, đuơng quy, ngũ vị tử… Kuơmàng ngan rlau jơh là kơnuh sơnơm Ngọc Linh. Do là bơta sơnơm kuơmàng ngan rlau jơh dunia, neh geh Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc hòi là phan kuơ dà lơgar dê. Tu\ do, Tu Mơ Rông neh geh 760 lồ ală bơta tờm chi sơnơm kuơmàng do. Kơ nờm tam tờm chi sơnơm mờ làng bol tàm do neh geh pria\ jền lơh geh ua\ rlau pơn drờm mờ lài do.

Bi Y Bắp, ơm tàm [òn Đăk Song, xã Tê Xăng pà git, [òn ờ gam hìu bơnhă jơgloh, khà hìu bơnhă r[ah neh gơmù. Bơh nam 2019 tus tu\ do, tàm [òn neh geh 67 hìu bơnhă geh càn pria\ dong kờl pria\ cồng, tơl hìu bơnhă geh càn 100 tơlak đong, mờ pria\ cồng mìng 3% pah nam nàng tam tờm kơnuh sơnơm Ngọc Linh. Ờ gam hìu bơnhă lơi ờ tơl sa, ờ tơl ngui. Broă lơh sa bơtàu tơnguh, den tàng hìu bơnhă lơi kung geh tơl pria\ jền nàng wă rò sa tềp: “Rài kis làng bol dê lài do kal ke ngan. Tu\ do bulah ờ hềt pas sơm, mơya yua\ hìu bơnhă kung neh bơtàu tơnguh đau. Lài do, mìng lơh kòi, tam tơngời, bùm blàng den tàng mìng tơl sa. Tu\ do, làng bol neh git tam bời lời, kơphe, sâm dây… 2, 3 hìu bơnhă gam git tam kơnuh sơnơm Ngọc Linh tai den tàng pria\ jền lơh geh gơguh jơnhua rlau, rài kis tam gơl rlau. Sa tềp hìu bơnhă lơi kung wil tơl, hìu bơnhă lơi kung geh ală phan sa ờs mờng”.

Ngai sa tềp, bal mờ ală phan sa ờs mờng bè poac buh, piang prùh tàm ding đơr, tơrnờm,… hìu lơi tàm Tê Xăng, Măng Ri kung geh phan sa bơh poac đe. Dà Sơdàng hòi là Tup. Tup kis hơđang tờm chi bè prò, sơbac ndang kung bè prò sơl, mơya tiang mờ tơrnò gơ dê den gơ lơh bè đe. Phan sa kờ` ngan rlau jơh bơh tup dê là nha mờ bơkàu tờm kơnuh sơnơm Ngọc Linh. Dùl ki\ kơnuh sơnơm Ngọc Linh geh khà pria\ tac rlau 100 tơlak đong, sa kơnuh sơnơm Ngoch Linh, tup geh hòi là đe jơi nòi pas sơm. Pah tu\ mut tàm brê sơngka sền gàr tờm Ngọc Linh halà sâm dây, làng bol sùm cèng bal git nđờ jơt nơm dă nàng sơndă tup. Do là broă pal lơh nàng sền gàr tờm kơnuh sơnơm mơya geh dùl bơta phan sa kuơmàng ngan. Sơndă yar tup cèng rê, làng bol lơh poac hơ\ sồng pơr hơđang rơngđa hìu [ềp… Kơp tus tu\ lơi hìu geh nac kuơmàng, halà mìng tu\ sa tềp, lơh chờ den hơ\ sồng ai nàng tru\ gơm gơs phan sa iờ nac.

Ồng A De, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân xã Tê Xăng pà git: “Gơ wèt mờ xã bol hi tu\ do 100% là cau Sơdàng. Jat bơhìan bơh jo\ làng bol tàm do dê, sa tềp bơhìan yau den lài ngan pal geh tơrnờm. pal rơcang [e\ lài bơh nđờ nhai, hìu lơi kung geh lơm. Hơ\ sồng ngai sa tềp den hìu lơi kung lơh piang prùh tàm ding đơr. Kuơmàng là hìu lơi kung pal rơcang poac đe, tu\ sơndă mờ yar den prap wơl, ìs ro nàng lời tu\ tus sa tềp, halà tu\ geh nac kuơmàng den hơ\ sồng ai nàng tru\ gơm gơs phan sa. Đe ro tu\ gơm den mìng hồl, sa bơkah ngan tài đe do gơ sa kơnuh sơnơm”.

Bal mờ biap poac đe bơkah, làng bol kòn cau Sơdàng tàm Tê Xăng mờ Măng Ri gam geh biap sâm mờ nac nhơl chờ sùm hòi là lẩu sâm. Ờ di là kơnuh sơnơm Ngọc Linh, biap lẩu sâm geh gơm bơh tờm sâm dây. Ai kơnuh sâm dây ris, tah gơs tơl gơl lơyah kàr 2 nau tê hơ\ sồng gơm mờ ntìng iar, ntìng sur gơs biap súp. Tu\ sa, ơn tai dùl sơmbat nha sâm tàm glah lẩu… Trồ mrềt, kềng bơnhă ồs hơng, tê cèng ding bồp tiam tơrnờm, hơ\ sồng sa poac đe, hùc dà biap sâm. Tàm nting bơr mờ gơp geh ua\ pràn kơldang să jan, hơ\ sồng bơyai broă lơh sa tàm nam pa, broă bơt bơtàu [òn lơgar pa mờ jơh bal broă Tup sa kơnuh sơnơm Ngọc Linh mờ geh mat sơnđan là đe jơi pas sơm.

Cau mblàng K’Duẩn