VOV4.K’ho - Tu\ do, phơng hữu cơ neh geh làng bol sền kuơ ngan tàm broa\ ngui ua\ bơta phơng kờ` tuh chi tam in hê dê. Geh dờp ngan ala\ bơta kuơ bơh phơnh hữu cơ gơ cèng wơl bè: geh lơh niam ù, dong chi tam gơ sa phơng niam...Bulah bè hơ\, nàng wa\ loh bè phơng hữu cơ mờ ala\ bơta gơ dờp niam mơ phơng cèng wơl chi tam in mờ ù den ờ di cau lơi kung git loh mờ git di mờ ngui di. Tơnơ\ do, thạc sĩ Phạm Công Trí cau kuang lơh broa\ Viện khoa học kỹ thuật nông lâm nghiệp Tây Nguyên geh tơng kah làng bol in ờ ua\ bơta chài tu\ ngui phơng hữu cơ tuh chi tam in.
-Ơ ồng, tềng ala\ bơta gơbàn aniai bơh ngui ua\ ir phơng vô cơ, geh ua\ ngan jơnau đơs lài geh ai tơlik kờ` làng bol geh ngui phơng hữu cơ geh lơh is, phơng hữu cơ sinh học, phơng hữu cơ vi sinh. Den phơng hữu cơ geh bơnga\ mbè lơi tàm tam chi, ơ ồng?
Thạc sĩ Phạm Công Trí: Bè bơh tài geh phan lơh pràn ròng chi, den cau geh tam pà lơh gơs 2 mpồl la hữu cơ mờ vô cơ. Hữu cơ la ala\ phan geh lơh bơh sa\ jan kis, vô cơ la phan geh lơh bơh ma\y mok. Bol he geh go\ la hữu cơ geh lơh khà niam tàm ù niam rlau. Phơng hữu cơ geh lơh niam rơyas, hơ\ la kơryan tu luh, tơngguh bơta sa jồp trung, vi lượng, kơryan ngan ala\ bơta ờ niam bơh trồ tiah bè trồ prang...Dơ\ 2 la, tu\ phơng hữu cơ tam ù niam, den chi tam pràn den gơ gơ tùi tam gơl khoáng kung geh lơh di bơta kờ` ua\ rlau. Bơh hơ\, kung lơh pleh geh ala\ bơta gam jơng kah khoá hala lơh khih.
-Ơi ơ ồng, den kờ` ngui phơng hữu cơ geh cồng nha, làng bol kờ` pal kah tus bơta lơi?
Thạc sĩ Phạm Công Trí: Hữu cơ la bơta kờ` ngan tus mờ chi tam, kờ` ngan mờ ù, mơya kờ` pal đơs bè bơta niam bơh hữu cơ, tu\ lơi gơ gơs phơng hữu cơ den gơ hơ\ sồng mùl màl la niam tus ù mờ niam tus chi tam. Ai dilah gơ mìng la hữu cơ gời lơm, ờ hềt ồm lề, ờ hềt gơ lề jơh den mìng sền la sìô sia\ lơm. Tu\ do, mờ ala\ broa\ lơh kơljap, bol a` kung geh đơs ua\ ngan bơta do. Hơ\ la, làng bol he tơp ala\ sa\ bơh phan kis, chi kis chơt ờ hềt ồm lề cèng tuh tàm suơn hơ\ mìng rơp la bol he cèng sìô sia\ tuh tam suơn lơm geh lơh bơ\ bơl tiah kis. Ngan la, tu\ do hữu cơ ờ hềt ồm lề gơ cèng ua\ bơta ờ git lài aniai ngan tus mờ chi tam, ngan la tiêu. Pơnyơu bè tàm phơng chuờng geh ala\ gar nhơt dilah bol he ờ hềt jơm glòm lề, tu\ mờ tuh tàm suơn geh lơh gơ hòn nhơt mờ geh lơh aniai tus mờ suơn chi. Tàm phơng bơh sa\ phan kis, ala\ sa\ chi kis neh chơt, den tàm bơta lơh geh gơ ồm lề den gơ geh lơh geh ua\ ngan ala\ bơta tam gùl geh lơh khi, lơh aniai ua\ ngan tus ù mờ rơyas bơh chi. Hơ\ la bơta bơh tài geh lơh ua\ ngan suơn tiêu tơnơ\ dùl tu\ tuh phơng den gơbàn ồm rơyas gơlam tus kòp chơt mhar, chơt lơ yài. Hữu cơ gam la anih kờ` ala\ vi sinh vật gơ rơ\ rài tàm hơ\ geh vi sinh vật lơh aniai. Dilah bol he geh tuh phơng hữu cơ ờ hềt ồm lề mờ ờ geh ala\ vi sinh vật geh kuơ bal, den loh làng ngan ala\ vi sinh vật geh aniai geh kis gơs. Den tàng tơng kah làng bol he pal kah broa\ pal ngui phơng hữu cơ neh ồm lề mờ geh bal mờ ala\ vi sinh vật geh kuơ.
-Ơi ơ ồng, den tam tu\ he jơm glòm phơng, bol he pal sền ngac ala\ bơta lơi? Mờ phơng hữu cơ jơm glòm is gơ geh krơi is mờ phơng hữu cơ vi sinh bơh ala\ mpồl lơh sa ka\ bro lơh gơs?
Thạc sĩ Phạm Công Trí: Jơm glòm phơng hữu cơ bơdĩh mờ ka`, den bol he pal ngui tai phan geh dong bal nàng tơngguh khà niam mờ bơta niam lơh jơh khih tàm phơng. Broa\ cau tam chi geh jơm glòm is phơng chuờng nàng geh ngui la dùl bơta geh pơnjờng, mơya ờ di tu\ lơi làng bol kung geh jơm glòm is tài bơh roh ua\ tơngai, bơta jơh pràn, bơta chài rgơi. Den tàng, broa\ geh ngui phơng hữu cơ geh lơh, lơh lài bơh ala\ cau lơh phơng geh bơnga\ la gùng lòt niam ngan. Bal mờ phơng hữu cơ den ala\ gah do kung geh ai ala\ bơta trung, vi lượng kờ` ngan nàng geh gơ rờm bal mờ bơta phơng hữu cơ. Bal mờ hơ\, kung geh ai ala\ ka` vi sinh hữu cơ geh kuơ den tàng gơ cèng geh cồng nha jơnhua rlau. Geh ngui phơng hữu cơ den pal geh ngui di pơlam, bol he tuh phơng pal tờ bơtô, hơ\ sồng bồr tiêu in, tam pà ua\ dơ\ geh tuh tàm nam, ờ go\ di tuh bal dùl tu\. Làng bol bol he pal kah tus broa\ tuh phơng hữu cơ khà di mơ, tam pà ua\ dơ\ tàm nam den hơ\ sồng geh cồng nha jơnhua.
-Ưn ngài ồng ua\ ngan!
Cau cih mờ yal tơnggit K’ Brọp
Viết bình luận