VOV4.K’ho – Plai nhồng ro (geh tiah hòi là plai lềng) là phan ngui ờ gơtùi ờ geh tàm rài kis bơh làng bol kòn cau Bơnhàr tàm [òn dờng Kon Tum dê. Plai nhồng dờng geh làng bol ngui nàng ơn dà hùc, ơn pòr cèng lòt lơh mìr halà prap gar sơntìl kơmhồ nhơng geh koh nàng mòn gơs sơ io\ hùc dà biap, bơ\ tơrnờm halà bal hiă ngan là kơt gơs ală tiang liang càl nàng bơka tềng đap mpồng hìu… Là phan ngui mờng quèng, phan ngui bal hiă hơ\ đềt mềr mờ rài kis pah ngai mờ gơ gơs là bơta niam chài rơ gơi krơi is, lơh gơlik bơta pơn rơ is bơh làng bol tàm ù tiah Tây Nguyên kơh bơnơm dê.

Trồ neh mờr mang, tu\ bol a` tus [òn Kon Jơ Dri, xã Đăk Rơ Wa, [òn dờng Kon Tum den làng bol tiah do kung neh sơn đờm lơh mìr rê. Neh gơ gơs là bơta mờng quèng, uă cau ùr sùm se\ hờ mbòr dà [òn dê nàng ràu jơng tê hơ\ sồng à` dà nàng rê tru\ piang. Dà geh cau ùr ơn tàm ală plai nhồng, ơn tàm sơ\ hơ\ sồng à` rê tàm hìu.

Mò Y Mai ơm tàm [òn Kon Jơ Dri pà git: Plai nhồng ro là phan ngui mờng quèng ngan tàm rài kis bơh làng bol kòn cau Bơnhàr lài do dê. Plai nhồng ro sùm geh làng bol ngui nàng ơn dà ai bơh dà mbòr nàng à` rê tàm hìu; ơn dà, ơn pòr tu\ lòt lơh mìr; ală cau chài rơgơi gam git lơh bơh plai nhồng ro pơgồp bal mờ ală phan ndai nàng mòn gơs ală phan teh gùng đơs crih… Tu\ do bulah ờ huan ngui rlau, mơya 2, 3 hìu bơnhă kung gam ngui plai nhồng nàng ơn dà cèng lòt lơh broă, ơn tơrnờm iờ nac in halà nàng bơka gơ in niam.

Rài yau, làng bol kòn cau Bơnhàr uă ngan là kis mờ broă lơh mìr. Tơnơ\ kàl tùc kòi mìr, tàm pơgap lồi nhai 5, làng bol sùm tam tai ală bơta nhồng, rơpual, rơpung, tàm hơ\ geh bal mờ plai nhồng ai plai nàng lơh plai nhồng ro.

Bơh kàl tơnhàu lài, làng bol neh rơwah ală plai nhồng krà`, dờng, niam nàng ai gar lơh sơntìl. Tơnơ\ tu\ jơh tùc kòi mìr, khi ai gar sơntìl nhồng nàng tam gùt dar mìr halà tam tàm ală bă ù gời. Tờm nhồng hòn mờ dờng ờ duh pal sơngka sền gàr, ơn phơng, [ồm dà. Tus pơgap nhai 11, 12, ală plai nhồng krà`, kơmhồ tam gơl gơs dà rơmit bơ`à, tơl khà kră nàng gơtùi mòn plai nhồng ro, làng bol geh koh ală plai nhồng do cèng rê tàm hìu. Broă nàng mòn ală plai nhồng gơs ală plai nhồng ro niam den làng bol pal roh uă ngai, sồr pal lơh nền nòn mờ jơh nùs.

                                    Làng bol [òn Kon Jơ Dri ngui plai nhồng ro nàng à` dà ngui sa

Ồng A Mơ ơm tàm [òn Kon Jơ Dri yal: Tơnơ\ tu\ pic plai nhồng, lài ngan là cau ngui pềs nàng koh buôi plai nhồng dê kờ` mòn gơs bơr, broă do sồr cau mòn pal chài rơ gơi. Sùm den bơr plai nhồng dê geh mòn bơh buôi plai tơn, mơya geh tu\ cau mòn bơr rềp kềng buôi, gơ sơr ling hờ 1 gah. Nàng tơnguh tai bơta niam plai nhồng ro in, geh cau gam wac mòn tềng plai nhồng ro ală rùp niam chài bơka. Tơnơ\ hơ\, làng bol ìs tơngai halà ơn đang rơnda bơnhă ồs nđờ ngai hơ\ sồng cèng tram tàm bo\ bơh 10 tus 15 ngai nàng sò plai nhồng in ồm mờ lề. Tu\ sò plai nhồng neh lề, hơ\ sồng cau cèng nàng ràu gơ in kloh.

Pơn jat hơ\, cau ngui dùl bơta plai brê geh sơnđan là Ngeng (jat dà kòn cau Bơnhàr dê) nàng ơn tàm kơn doh plai nhồng, tram tai 2 poh hơ\ sồng ràu gơ in kloh. Plai Ngeng dong lơh jơh [ô mờ lơh kloh jơh sò tàm dơlam plai nhồng, tu\ do plai nhồng mìng gam kơmhồ gời. Broă tram tàm bo\ mờ ơn hờ đang rơnda bơnhă ồs geh dong plai nhồng ro kră, ờ tu\ lơi gơtìp mo\ sa, ờ gơtìp mut dà mờ kơ\ rlau. Dùl nơm Plai nhồng ro dilah ngui niam den kung pal pơgap bơh 3 tus 4 nam den hơ\ sồng gơtìp ờ niam.

Lài do, tàm ală hìu bơnhă làng bol kòn cau Bơnhàr dê sùm geh 2, 3 jơt nơm plai nhồng ro nàng ngui pah ngai; hơ đang rơnda bơnhă ồs gam prap 2, 3 jơt nơm tai nàng ngui hời rơ hời, mờ tơl bơta dờng, dềt, wil, jòng krơi is, mơya uă ngan rlau jơh là nhồng wil.

Plai nhồng ro geh ngui uă ngan tàm rài kis bơh ală hìu bơnhă kòn cau Bơnhàr dê. Dilah plai dờng den geh ơn tàm hìu [ềp nàng ơn dà hùc jơh hìu bơnhă in den plai nhồng ro dềt rlau sùm nàng lời cau ùr in lòt a` dà bơh dà mbòr halà nàng lời ơn dà, ơn pòr tu\ lòt lơh mìr…

Plai nhồng ro lơi den geh ngui tàm broă hơ\, ờ di là khat bè ngui. Geh tu\, cau kloh plai nhồng nàng mòn gơs ală phan bơ\ dà, sơ io\ hùc dà biap, bơ\ tơrnờm mờ lơh phan nàng tròc dà… Rài yau, broă sơn rờp ngan tàm ngai bơh cau ùr dê tơnơ\ guh bic là ơn ală plai nhồng ro tàm sơ\ hơ\ sồng lòt tus dà mbòr nàng à` dà rê tru\ piang jơh hìu bơnhă in sa mờ cèng lòt lơh mìr.

Jat làng bol yal, dà ơn tàm plai nhồng ro `ô gơ lơh krơi ngan, ờ ndrờm bè dà ơn tàm khàr đù. Ngan là, ơn dà tàm plai nhồng ro den dà mrềt jơh gùt ngai tơn, bulah ơn hờ bơdìh trồ tơngai, tài plai nhồng lơ ut mờ ờ gơ mut bơta duh den tàng cèng lòt lơh mìr niam ngan. Tơnơ\ tu\ lơh broă glar bòl, `ô dà halà hùc pòr ơn tàm plai nhồng, tơl nă cau ndrờm go\ rài să jan, ờ mìng bơ tơl wơl bơta pràn neh roh mờ gam git go\\ bơta krơi is bơh nhai nhồng dê tai.

             Plai nhồng ro bal mờ gle đơr gam geh mòn gơs ală phan nhơl gùng đơs crih

Kung jat ồng A Mơ yal, plai nhồng ro gam geh ngui nàng ơn tơrnờm nàng iờ nac halà ơn ơlak, mhàm iar tàm ală dơ\ lơh yàng `ô lir bong, tùc kòi… Bal mờ hơ\, plai nhồng ro gam geh ngui nàng prap ală bơta gar sơntìl kuơmàng bè kòi, tơngời, lơngô lơnga, gar rơpual… Nàng gàr plai nhồng ờ gơtìp tàm tơm mờ phan ndai mờ [uơn tu\ cèng lòt ngài, uă cau gam ngui che brê bơr kuat, tà` gơs kơmhồ glòm bơh bơdìh. Geh tu\, bal mờ ală plai nhồng ro gơtìp bluh, kung gam geh làng bol ngui nàng lơh bồ rùp yồng nàng bơ trơh sềm tàm ală [làng sre, lơh phan nhơl kơnòm dềt in.

Dùl tàm ală bơta niam krơi is mờ ờ huan geh cau git là lài do, ờ uă cau ùr kòn cau Bơnhàr tơ nơ\ tu\ deh, sùm ai plai nhồng ro ơn dùl êt dà nàng rơlac tềng ndul, lơh sùm bè do tàm pơgap 1 poh den dong tơlik jơh ală bơta khih tàm să jan. Digơlan tài bè hơ\ mờ nhồng ro là phan ngui niam ngan, geh kuơ đềt mềr ngan tàm rài kis bơh làng bol kòn cau Bơnhàr dê bơh uă rài do.

Tu\ do, bal mờ bơta bơtàu tơnguh lơh sa,kòn bơnus neh mòn gơs ală phan ngui mờ uă bơta phan krơi is, li la mờ [uơn ngan ngui, den tàng, làng bol kung ờ huan tam nhồng nàng ngui Plai nhồng ro mòn gơs phan ngui tàm rài kis. Bulah bè hơ\, mờ bơta krơi is mùl go\ mờ ndrờm bè là dùl bơta niam chài bơh jo\, plai nhồng ro kung gam geh kuơ is gơ dê tàm rài kis pah ngai bơh kòn cau Bơnhàr dê.

Cau mblàng K’Duẩn