VOV4.K’ho - Ală nam pa do, bă ù tam tiêu tàm Daklak mờ ală càr Tây Nguyên neh gơguh mhar ngan. Broă bơtàu tơnguh tiêu dùl bă ur ar lơh kòp tu sa aniai tàm chi tam do ờ gơtùi sền gròi. Uă suơn tiêu gơlik geh bơta chơt mhar, chơt lơỳai lơh aniai uă ngan tus rài kis bơh cau lơh broă sa dê. Bulah bè hơ\, tu\ do uă cau lơh broă sa kung gam pơnjat tai rề ơnàng bă ù tam tiêu ờ jat jơnau pơlam bơh ală gah lơh broă geh gơnoar dê:

Ờ hềt tu\ lơi srơh tam tiêu bơtàu tơnguh pràn ngan bè 2, 3 nam do. Mờ tu\ do bơta do kung ờ hềt geh tơnggo\ gơmù sơl. Uă cau lơh broă sa pà git, tam tiêu tu\ neh tus tơngai tơnhàu, mờ khà priă bè tu\ do mìng tơnơ\ 1 kàl tơnhàu neh gơtùi ai wơl priă bơcri. Gam wơl ală kàl tơnơ\ là ai priă cồng uă rlau git nđờ dơ\ pơn drờm mờ ală bơta chi tam tai. Geh bal bơta sơnơng do, nam 2007, ồng Võ Văn Danh, ơm tàm ntum Quảng Hiệp, kơnhoàl Cư Mgar, càr Daklak neh ai jơh 1 lồ ù tam phan nàng tam tiêu. Mơya tu\ tiêu rơcang mut tàm tơngai tơnhàu den suơn tiêu hìu nhă ồng dê gơlik geh bơta kòp chơt lơyaì, hìu nhă ồng ờ geh tơnhàu dùl êt lơi. Ờ sang tờm tiêu, nam 2014, hìu nhă ồng pơnjat tai tam tiêu, mờ bơta kơp kờ` geh bơtuah rlau mờ lài. Ồng kung ờ git khà priă tam gơl bè lơi. Lơh broă jat bơta bơtuah - ờ bơtuah, ồng Danh pà git: “ Tu\ do he tam phan kung ờ huan geh cồng nha bè tờm tiêu. He lơh dùl nam ndrờm mờ 10 nam tam khoah, tam tờm lơngô lơnga. Den tàng a` mìng tam tiêu lơm. He mìng jat drà kă bro lơm, ờ git bè lơi. Cau lơh broă sa den he khin cha mut lơh, ai dilah kwi kuơ den ờ gơtùi.”

Cư Mgar là dùl tàm ală kơnhoàl geh bă ù tam tiêu gơguh uă mhar ngan bơh càr Daklak dê. Jat rơndap broă, tus nam 2020, kơnhoàl geh 3 rbô lồ tiêu, mơya tus tu\ do, jat khà kờp ờ hềt tơl làm, bă ù tam tiêu neh gơguh tus mờr 7 rbô lồ. Bă ù tam tiêu do digơlan pơnjat tai gơguh uă tàm tơngai tus. Bulah git tam tiêu pơhìn gơlik geh uă bơta aniai, mơya mờ nùs nhơm dilah cồng nha tơnhàu geh uă mờ khà priă ờ tam gơl den cồng nha lơh geh bơh chi tam do kung gam niam rlau mờ ală bơta chi tam ndai. Là hìu nhă geh mờng chài tam broă tam tiêu, mơya ồng Trần Văn Hoàng ơm tàm ntum Ea Mdroh, kơnhoàl Cư Mgar kung ờ suk ngan mờ ală bơta chơt mhar, chơt lơyaì tàm tờm tiêu. Ồng đơs: “ Bol a` kung ờ suk ngan là bơh bồ nam tus tu\ do neh chơt 30 tờm, hơ\ sồng nam lài chơt kung uă, ờ git là tài trồ tiah tam gơl halà tài bơh kòp tu sa aniai, halà he sơngka sền gàr ờ di, tu\ do kung ờ git bè lơi.”

Tu\ do, broă tam tiêu dùl bă ur ar ờ jat rơndap broă tàm kơnhoàl Cư Mgar đơs is mờ càr Daklak đơs bal neh sơn đờm gơbàn ală bơta ờ niam làng bol lơh broă sa in, tài ờ hềt git loh bè bơta geh is bè ù, dà, trồ tiah, sơntìl, bơta chài tam sơngka sền gàr. Jat tơr gùm kờp tàm kơnhoàl Cư Mgar, mìng kờp is nam 2015, gùt kơnhoàl neh geh rlau 1 rbô 600 lồ tiêu gơtìp chơt. Mơya nam 2016, bulah neh geh ală jơnau pơlam bơh gah lơh broă geh gơnoar dê, mơya làng bol kung gam rơ wah tam tiêu. Ồng Nguyễn Văn Minh, kuang jat jơng atbồ Anih duh broă làng bol kơnhoàl Cư Mgar pà git: “ Mìng is tam tiêu mìng tam mờr 3 rbô lồ, mơya khà priă jơnhua den tàng bơh nam 2015 tus tu\ do tam ur ar ngan, ờ gơtùi sền gròi. Tài priă cồng, khà priă jơnhua den tàng làng bol đơs là tam nàng tơnhàu geh 5 nam hơ\ sồng gơ chơt kung di sơl. Nùs nhơm làng bol dê là bè hơ\. Khi tam chi tam bè hơ\ den kơnhoàl ờ gơtùi kơryan, den tàng mìng gơtùi tơlik ală jơnau pơlam mờ bơto bơta chài, pờ ală ơdu\ bơto broă lơh nàng pơlam làng bol tam tiêu geh cồng nha niam ngan rlau jơh.”

Kờ` tờm tiêu bơtàu tơnguh kơ\ kơljap, gah lơh sa suơn sre càr Daklak kung gam pơnjat tai pơlam làng bol mìng tam tàm tiah geh rơndap lài, tơr gùm tàm broă tơnguh cồng nha tơnhàu, bơtàu tơnguh jat rơndap broă li la phan tam. Dilah mìng tam tiêu, jat bơta kuơ tềng đap mat, ờ jat rơndap broă lơh, ờ sền gròi tus ală bơta aniai gơlik geh den cau lơh broă sa digơlan kal ke ngan nàng gơtùi pleh bơta tàm pơdar kơl sang, tam pa, tam hơ\ sồng kơl sang tu\ tiêu gờmu khà priă.

            Cau cih mờ yal tơnggit K’ Duẩn.