VOV4.K’ho - Kờ` tơngguh bơta pràn sơndra\ mờ tơmù broa\ gơlik geh kòp phan ròng tàm dà in, tàm hơ\ ua\ ngan la tàm kàl trồ tiah tơngai duh mờng gơlik geh nisơna ngan, ]au ròng phan tàm dà kờ` lơh jat niam broa\ lơh sền gar tiah ròng di pal mờ tiah kis bơh phan ròng mờ gar niam jơh tàm kàl ròng.

Sơndra\ bơ\ hữu cơ gơlik geh tàm tơnau ròng.

-Git ngan di pal phan siam mờ ai siam ua\ dơ\ tàm ngai la broa\ lơh kờ` ngan nàng tơmù  phan sang hữu cơ tàm tơnau ròng bơh broa\ tơmù khà phan siam jơng kah mờ phan siam gơbàn gơ lời tàm tơnau dà.

-Sùm geh ngui chế phẩm vi sinh gơtùi geh lơh niam bùi mờ tơmù bơta hữu cơ tàm tơnau ròng lơh rời hời mơya gơ geh ]ồng nha. Broa\ ndai, làng bol he pal ngui di mơ kháng sinh mờ hoá dược, tài dilah sùm ngui, sơnơm geh gơ lơh chơt vi sinh vật geh kuơ tàm tiah tơnau, tơmù bơta tam gơl khà hữu cơ gơ par tàm dà mờ geh gơ mù tàm tiah tơnau.

-Sơndra\ gơbàn tơrlah àr mờ sơndra\ dà mìu di gơlan geh lơh jat bal ala\ bơta sang hữu cơ mut tàm tơnau kung la broa\ lơh kờ` ngan. Broa\ ngui bàk kìng glòm àr tơnau ròng kati kung nàng geh lơh bơta do. Khà dà geh ai tơmu tàm tơnau pal geh jồr, ngan la kờ` ngan tu\ ròng tàm ala\ tiah rềp mờ mpồng dà dờng, tiah geh ua\ ngan ù nđiơm gơs tàm dà.

-Geh ngui broa\ lơh ròng bơrlu\ bal, ròng tam pơdar mờ ròng trơ gùm bal nàng gơtùi dong ]au ròng geh atbồ tiah kis di pal mờ kơljap.

Atbồ bơta sàng dà:

Sàng bơh dà ròng phan tàm dà ua\ ngan sơntìl tàm bơta ròng ua\, ê\t bơh phan kis gơ par tàm dà geh tàm tơnau. Tàm tu\ dà ờ hoan sàng, sùm la bơh phan kis gơpar tàm dà gơbàn  ua\, lơ ut ir, lơh ala\ khà sồ pH, DO gơ tam gơl dờng lơh gơbàn ờ niam tus mờ phan ròng tàm tơnau dà.

Trơwơl wơl tu\ dà sàng ir, khà oxy lơyah mờ bùi tàm tiah tơnau geh gơbàn ua\, tam phà anih kis  mờ oxy tàm trồ mang, lơh ờ niam tus tus ka, ka ti. Bơta sàng bơh dà tàm tơnau ròng ka ti dờng niam rlau jơh la bơh 30-30phơng. Nàng geh dà sàng di pal mờ niam, ]au ròng kờ`.

-Làng bol pal ngui phơng hữu cơ, vô cơ, visinh nàng lơh geh gơ trum dà lài mờ tu\ tơđùh ròng.

-Sùm di ngai du\ ngui vôi CaCO3 hala CanMg(CO3)2  nàng gàr niam pH mờ bơta kra\ tàm tơnau ròng phan tàm dà dà hang nàng gàr niam bơta dờng  bơh bùi gơ par tàm dà tàm dùl kàl ròng.

-Ngui chế phẩm vi sinh (EM) sùm geh ngui mờ ngui tơl boh ròng sa\ mờ CO2 nàng bùi gơ hòn niam.

-Tu\ tàm bơta lơyah bơh bùi gơbàn pràn, làng bol  pal tam gơl dùl bơnha dà, hala ba` pờ ma\y lơh kơm buh dà nàng bùi geh gơ ơm dùl đah jat ]àl khồm, ngui formol bơta ngui bơh 4-10ppm nàng lơh chơt bà bùi tềng gah tơnau, tơnơ\ hơ\ geh pờ wơl ma\y puh dà geh gơ lòt bè ờs.

At bồ dà hang:

-Tàm tơnau ròng, tơnơ\ ala\ dơ\ mìu dờng jo\, bơta hang geh gơbàn tam ]ah ]ờ`, den tàng làng bol pal tam gơl dà đah đang mờ ai dà đah tam tiah nàng geh tam pà niam bơta hang, pleh lơh aniai tus phan ròng tàm dà.

-Geh ngui dà ờs tơn tềng hơ\ nàng tơmù bơta hang tàm ala\ tơnau ròng phan tàm dà tàm nhai prang, nhai geh dà hang ua\, ua\ tu\ dà hang geh tus 50 bơnah rbô.

At bồ bơta pH:

pH tàm dà gơguh jơnhua hala lơ yah ờ mìng geh lơh aniai ờ niam tus pràn kơldang bơh phan ròng tàm dà mờ gam lơh chơt phan kis bal tàm tơnau, lơh chơt bùi, mờ lơh ờ niam tus tiah kis, bơta pràn bơh phan ròng tàm dà. pH dà tơnau gam gơbàn aniai tus bơta khih bơh ala\ nhơm HN3 mờ H2S tus rài kis bơh phan ròng tàm dà.

Tàm ala\ tơnau ròng kati, nhơm pH jơnhua sơrleft bơta geh ai, làng bol gơtùi ngui sơndàng boh (Sucrose) tuh tàm tơnau kung geh lơh tơmù pH bơh broa\ lơh gơ gơs ka` sơdàng bơh ala\ vi sinh vật. Tu\ jal mhar gơtùi ngui ờ ua\ bơta axit hữu cơ bồm tàm tơnau nàng tơmù pH tu\ kờ`.

At bồ khà nhơm Ammoniac (NH3):

Bơta gơbàn sùm bơh HN3 tàm ròt phan ròng tàm dà la bơta gơbàn ờ niam ngan tus rài kis phan ròng. Gơtùi kơryan bà broa\ tơlik sang NH3 mờ gơ kòl NH3 tàm sa\ gam lam lơh khih phan ròng. Dilah gơbàn kơnjơ\ den geh lơh chơt, nggờ] den lơh aniai ờ niam, lơh gơguh khà NH3 tàm mhàm, lơh aniai tus broa\ lơh bơh nùs, gùng mhàm, gùng ta\ nhơm, klờm, chung mờ ơra\. Nàng atbồ khà NH3 tàm tơnau, pleh gơbàn aniai bơta ờ niam tus pràn kơldang sa\ ja` bơh phan tàm dà ròng, làng bol pal lơh dùl tàm ala\ broa\ lơh tơnơ\ do:

-Di ngai du\ ngui chế phẩm vi sinh tàm ala\ tơnau sùm  ua\ ròng, tơngai ròng jo\ nàng tơmù khà nitơ jơng kah tàm dà tơnau.

-Gàr niam pH tàm dà tơnau tàm bơta geh sồr ai gui la 7,5 -8,8 (dà hang) nàng kơryan bơta tam gơl bơh ala\ bơta krơi is bơh nitơ.

-Gơtùi ngui di ngai du\ ngui ờ ua\ sơnơm lơh kloh geh oxy hoá jơnhua nàng lơh kloh dùl khà nhưm khih gơlik geh tàm tơnau ròng (Iodine, BKC, H2O2…).

Tu\ geh kờ` mờ tàm bơta geh ai, kờ` pal tam gơl mo dà tàm tơnau mờ dà pa nàng tơmù  mhar mo khà NH3 tàm tơnau ròng.

At bồ nhơm Sulfua hydro (H2S):

Nàng pleh lơh ka ti, ka gơbàn aniai hala chơt bơh H2S, tàm ròng tam phan tàm dà, geh ờ ua\ broa\ lơh tơnơ\ do:

-Tơngguh broa\ lơh gơ sơ kuơl dà, gơ lòt dà nàng H2S gơtùi gơlik bơdĩh.

-Tu\ ròng kati, ka tàm ala\ tiah brê gơ ngơr dà hang, kờ` pal tuah jơh ala\ phan bơ\ sơbì, bo\ tơnơ\ pah dơ\ ròng, tơnơ\ hơ\ geh jòi gùng lơh kloh bơh tài gơlik geh nhơm khih do.

                                            }au mblàng K’ Brọp