Nhai mìu tàm Tây Nguyên là tu\ tơngai [uơn nàng làng bol lơh broă sa sih tam, ơn phơng chi tam in. Mơya, do kung là nhai ờ suk  tu\ uă nam do, bơta phơng sih ờ ngan, phơng sih ờ niam gam geh tac uă ngan tàm ală tiah bòn lơgar.

Bè ờs, tàm nhai mìu, ồng Bùi Quyền, ơm tàm [òn 2, ntum Ea Bhôk, kơnhòal C\ư\ Kui`, càr Dak Lak rơcang tus broă blơi phơng, ơn 4 sàu kơphe in. Ồng Quyền pà git, nhai mìu nam lài, ồng tă rlau 4 tơlak priă nàng blơi phơng sih, mơya ờ bơtuah ngan là ồng blơi di phơng ờ ngan; jơh nhai mìu, khà phơng geh ơn kung ờ lề, ờ gơmut tàm ù. Hoàc huơr ờ mìng là 4 tơlak priă blơi phơng mờ gam lơh aniai tus cồng nha tơnhàu suơn chi dê jơh dùl kàl lơh sa. Nam do lài mờ tu\ blơi phơng sih, ồng Quyền neh sền ngac rlau tàm broă sac rơ wah, mơya kung ờ git bè lơi sơl:“Tàm do, bol a` là cau lơh broă sa den tàng ờ git sền gròi. Mơya uă ngan ndrờm đơs là, ơn phơng mơya ờ geh cồng nha lơi, mìng hoàc priă jền, roh tơngai lơh broă mờ cồng nha tơnhàu chi tam den gơmù.”

Kung blơi phơng tàm anih tac phơng mìng mờ bơta pin dờn, ờ geh bơta chài lơi nàng sền gròi bơta niam, ồng Nguyễn Quang Nga, ơm tàm bòn 8, ntum Ea Bhôk, kơnhòal Cư\ Kui` mìng git hơ\ là phơng ờ ngan tu\ jơh dùl lồ kơphe hìu nhă ồng dê geh tơng go\ ờ tơl phơng mờ gơmù cồng nha tơnhàu tàm kàl pa do. Ồng pà git:“Hìu nhă lơi kung gơbàn bè do lơm, ờ di mìng hìu nhă a` dê. Bơhìan ơn phơng làng bol dê den jì nhơt, hơ\ sồng go\ trồ mìu den ơn phơng. Tu\ blơi phơng den tus hờ anih tac phơng rềp ngan rlau jơh nàng blơi, bơta pin dờn mìng là bơta mờng quèng, ai làng bol lơh broă sa den ờ cau lơi geh bơta chài nàng đal git hơ\ là phơng ngan halà phơng ờ ngan, mơta tu\ ơn tàm suơn tơnơ\ nđờ ndai den kung ờ lề sơl.”

Ờ suk là nùs nhơm bal bơh uă làng bol lơh broă sa dê tu\ rơwah blơi phơng sih suơn chi in tàm nhai mìu tài bơta kă bro phơng ờ ngan, phơng ờ niam neh mờ gam gơlik geh, tàm tu\ làng bol den ờ geh bơta chài nàng đal git.

Gùt càr Dak Lak tu\ do geh git nđờ rbô anih tac phơng, hìu nhă tac phơng sih, tàm hơ\ geh mờr 250 anih tac dờng ngan, bơh sơn rờp drơng jơnau kờ` lơh sa suơn sre làng bol tàm càr dê. Mơya, tài kờ` geh cồng, uă cau tờm anih tac phơng neh lơh tìs ală kơrnuat sồr, kă bro phơng ờ ngan, phơng ờ niam.

Bulah gah lơh broă geh gơnoar càr Dak Lak neh mut lơh uă broă lơh sền gròi mơya kung ờ hềt gơtùi sền gròi jơh bơta do. Mìng is tàm nam 2014, mpồl lòt sền làm gah bơh càr Dak Lak dê neh tus sền 85 anih lơh gơlik, kă bro phơng sih; bơh hơ\, git go\ git nđờ jơt anih kă bro phơng sih neh jơh tơngai ai ngui, phơng sih ờ git loh anih lơh gơlik. Mơya, broă lơh glài den mìng ơm tàm bơta kup ai, lơh glài mờ priă den tàng broă kă bro phơng ờ ngan, phơng ờ niam kung gam gơlik geh.

Broă kơryan bơta tac phơng ờ ngan, phơng ờ niam bơh jo\ kung là dùl bơta kal ke tàm ală tiah. Kờ` sền gàr suơn chi he dê, làng bol tu\ rơwah blơi phơng sih pal sền nền nòn mat sơnđan, anih lơh gơlik, ală khà geh cih tàm [àu mờ niam ngan rlau jơh là rơwah ală bơta phơng geh bơngă pin dờn jo\ nam tàm drà kă bro nàng pleh gơbàn hoàc huơr.

Nàng kờ` lơh geh dùl kàl lơh sa tơnhàu geh ua\ cồng nha, broa\ rwah phơng sih la dùl tàm bơta kuơ màng ngan. Kờ` rwah blơi phơng mờ khà niam, bal mờ broa\ rwah ala\ bơta phơng tuh bơh mpồl lơh phơng geh bơnga\ ngan, geh mat sơnđan, làng bol kung gơtùi đal git phơng ờ ngan, phơng ờ tơl khà niam jat broa\ lơh tơnơ\ do:

Mờ phơng Kali Clorua (KCl): Sền bè bơta dà sơng phơng, phơng Kali Clorua niam ngan geh dà sơng pơrhê dum, pơrhê làk, pơrhê bơkàu cre\ mờ kò. Do la dùl tàm ala\ bơta phơng geh Kali geh ngui ua\ ngan, geh ua\ cau ngui ngan  den tàng ua\ gah lơh phơng neh mut lơh phơng Kali Clorua ờ niam nàng geh sa cồng nha  jơnhua. Mờ bơta phơng do, siam sa\ phơng gam la pơrhê ai go\ ngan bơh phơng kali, mơya tàm dơlam sa\  mìng geh bơh 10-30% la oxit Kali, gam wơl la SA, phan dà sơng, bòk ù kơnềt pơrhê mờ di gơlan la boh sa bal mờ ờ ua\ bơta phan ndai. Tu\ blơi phơng, làng bol pal sền nền nòn jơnau yal tơnggit tềng bào. Dilah go\ loh khà oxit Kali (K2O) tus 60% den ndrờm la  phơng ờ tơl khà niam.

Bal mờ hơ\,  làng bol gơtùi ngui tơ lòng khà phơng mờ broa\ ngui dùl nơm li dờng geh ơn dà. Tơnơ\ hơ\ he tơ đùh di bơh 3-5 gràm phơng tàm li. Dilah go\ dùl bơnah phơng gơ nhơp tàm dà, dùl bơnah phơng gơ gam pơr đồng đang dà bơh li  dà tàm tu\ he neh sơ kuơr ring, lề dà phơng gơ gơs dà pơrhê làk, ờ gơbàn sơ kul den la phơng niam.

Mờ phơng Kali Sulfat (K2SO4): Tu\ do, geh ua\ ngan mpồl lơh phơng geh tơmut blơi phơng bơh lơgar cau mờ tac wơl phơng Kali sulfat. Tài phơng den kò, gar dềt hala bòk den tàng kali Sulfat bươn ngan  gơbàn geh klài bal mờ bòt lu\ vôi, bòk vôi kis, bòt ù kơnềt kò.

Kờ` geh đal git phơng Kali Sulfat niam, làng bol kung ai phơng geh lơh tơ lòng bè hờ đang. Dilah go\ Kali Sulfat gơ lề jơh tàm dà, dà phơng den geh sàng la di. Trơ wơl, dilah go\ dà phơng lề ờ jơh, lời jơng kah gơmù tàm tiah li dà la phơng ờ niam.

Mờ Urê: Tu\ do,  tàm drà ka\ bro geh 2 bơta phơng urê tờm ngan la phơng gar kò mờ gar sơkal. Mờ phơng sơnrờp, broa\ đal git niam ngan rlau jơh la geh dà sơng kò sàng, gar wil, tềng bào geh cih loh làng la phơng geh tơmut bơh lơgar cau. Mờ phơng dơ\ 2, phơng geh gar dờng, kra\, kò sơkal bè dà toh.

Bè phơng bal NPK đơs bal,  broa\ niam ngan rlau jơh la làng bol pal rwah ala\ mpồl lơh phơng dờng, geh pơnrơ ngan tàm drà ka\ bro, blơi tàm ala\ anih tac phan tờm bơh mpồl hơ\ kờ` geh bơta phơng niam ngan rlau jơh.

Mờ ờ ua\ jơnau yal tơnggit bơh sơnrờp đang do, kơp kờ` làng bol geh tai bơta mờng, rwah phơng bơh mpồl lơh phơng geh pin dờ`, tac geh ala\ phơng niam nàng geh pơ gồp lơh geh kàl lơh sa tơnhàu geh ua\ cồng nha.

                               Cau cih mờ yal tơnggit K’ Duẩn mờ K’ Brọp.