VOV4.K’ho -Tu pồt nha dềt geh mat sơnđan khoa học la Cnaphalocrosic medinalis Guennee, lơh aniai tàm khà uă, lơh aniai tàm uă tiah mờ kal ke nga kờ` sơndră, mờng gơl^k geh uă tàm ală nam trồ tiah mrềt niam, bơta ram uă, mìu, tơngai geh bal mờ lơh aniai tàm tơngai kòi căt ntê tus tàm tu\ kòi l^k kòn pòr.

            Bơta rài kis bơh tu:

            Rài kis bơh tu pồt nha dềt bơh 30 ngai tus 35 ngai. Tơngai tap bơh 6-7 ngai. Tơngai tu gam dềt bơh 15-25 ngai. Tơngai tu gơ pồt tap bơh 6-8 ngai. Tơngai  dờng gơs kong kìm tus tap di 2-7 ngai.

            Tu pồt gơs kong kìm trồ mang, trồ ngai den gơ ơm pồn, dilah geh rơng gô den gơ mìng gơ par jơnhua di mờ jơnhua cồng kòi. Kong kìm sùm jòi ala\ ba\ sre tơlir gơs nàng tap tàm trồ mang, rah rài tàm nha kòi, ua\ ngan la tap dùl tap dùl, kung geh tu\ tap tus 2- 3 tap tềng dùl anih. Dùl nơm kong kìm mìng tap kờp bal rlau 76 nai tap.

            Bơta lơh aniai: Tu bơnung pồt nha kòi gơs bào song ntàu mờ gơ ơm tàm hơ\ mờ sa bơta tơlir tàm nha, lời wơl bơnah kò lơh tơmù gơta\ nhơm bơh kòi mờ roh tơlir lơh aniai ngan tus cồng nha geh mờ khà geh bơh kòi dê.

Ala\ bơta geh lơh gơbàn ua\ bơh tu pồt nha kòi dềt.

-Tơngai sih kòi bì, ờng tam kòi sơntìl geh lơh bươn ngan gơbàn kòp. Tu pồt nha dềt geh lơh aniai ngan tàm 2 tu\\ tơngai dờng  bơh  kòi la kòi cat ntê ua\ mờ kòi bun-lik. Tu\ kòi neh gan ala\ tu\ pa đơs, tu pồt kòi geh trơ gùm ua\ ngan tàm kòi bì nàng  bơtờp gơs ua\ mờ sền gàr sơntìl tu.

-Geh ngui phơng tuh ờ di pal: Tuh ua\ ir phơng đàm, tuh sùm ua\ dơ\ lơh kòi tu\ lơi kung gơs niam la bơta gơ kờ` ngan nàng tu pồt nha gơbàn geh, gơbàn ua\. Mut lơh broa\ lơh bơta chài 3 tơmù 3 tơngguh la broa\ lơh geh kuơ ngan nàng dong kòi hòn dờng bơtàu tơngguh pràn, kơryan geh bơta gơbàn bơh tu  lơh aniai.

-Trồ tiah, ngan la nhai mìu tơngai gơ tam bơrlu\ bal geh lơh ù ua\ sù ìo, lơh tu pồt nha gơbàn ua\ ngan. Den tàng, làng bol pal git ngan ngồn jơnau yal tơnggit lài bè bơta trồ tiah nàng geh lơh lài broa\ lơh kơryan lài gờ`.

Broa\ lơh rcang sơndra\:

Broa\ lơh sơndra\ tu sa aniai  tu pồt nha dềt jat broa\ lơh kưljap la tơngguh broa\ lơh geh ngui broa\ lơh bal, geh lơh bal mờ ala\ broa\ lơh mờ tê, broa\ lơh sa, sinh học…

+Phan kis niam gơsơt aniai tu pồ nha kòi li la ngan bè òng, bơsềt, ala\ phan kis sa poac…den tàng làng bol he pal bơsir phan kis geh kuơ bè òng mat pơrhê Trichogramma sp, bơsềt…

+Broa\ lơh lơh sa den gơ geh gơbàn kuơ màng ngan, di lah geh mut lơh di bơta chài bơh lơh ù, tuh phơng, tu\ tơngai, bơta sih tam jir rơha, sền dà…geh rơndap niam ngan bơta gơbàn ua\ ir bơh tu aniai đơs bal mờ tu pồt nha kòi đơs is.

+Broa\ lơh hoá học la broa\ lơh lồi dut  pal ngui tàm tu\ tu sa aniai gơbàn mờ ala\ broa\ lơh ndai ờ tơl pràn nàng kơryan. Làng bol pal ngui sơnơm Padan 95SP, Gegent 800WP, Sumithion 50EC, Karte 2EC…[ồm jat 4 bơta pơlam la di sơnơm, di khà ngui,  di tơngai, di broa\ bồm.

+Mờng ngui: Tơngai bồm sơnơm, làng bol pal iat jơnau yal tơnggit bơh anih lơh broa\ sền gàr phan tam tàm [òn lơgar, bè bơh càr, kơnhoàl, ntum, bồm sơnơm lài mờ tap tu diah ua\. Hala bồm sơnơm nàng gơ dô kong kìm 2-3 ngai còp sre 2 ngai dùl dơ\, rơng gô cồng kòi nàng sền bơta kong kìm gơmù ua\ pơndrờm mờ tu\ kong kìm gơbàn ua\. Tu\ kòi neh plai kras den tu ờ lơh aniai tai bulah kong kìm ua\ lài hơ\.

Bulah bè hơ\, bơta kờ` tap bơh tu pồ nha kòi sơnđìng ngan tàm bơta dờng, bơtàu tơngguh bơh tơl ba\ sre, tàm dùl blàng sre geh ua\ ngan ba\ sre kòi tam tàm ala\ tu\ krơi is den tam tu pồ nha kòi kung gơbàn ua\ tàm tu\ krơi is. Ala\ ba\ sre sih  kòi tam lài,  mhar gơs, sre jơng kah ua\ đàm, nha tơlir jù, ala\ sre rềp mờ [òn làng bol ơm kis, rềp mờ gùng dờng, tu\ trồ mang geh ua\ àng đèng den kong kìm geh ua\ rlau, tap tu kung diah gờ` rlau.

                                      }au mblàng K’ Brọp.