VOV4.K’ho – Xã Nâm Nung khin cha jak chài (gơwèt kơnhòal Krông Nô, càr Dak Nông) ờ mìng là tiah pôs đồng kac màng tàm rài tam lơh, mờ tiah do gam prap gàr ală bơta kươ niam chài bơh jo\ niam mờ krơi is ngan bơh kòn cau M’nông dê. Tàm rài tam lơh, làng bol à` kòi phe, phan sa, jun gar phàu dong cau ling tam lơh mờ bol sò tơm, tu\ do, kòn cau M’nông tàm do pơn jat tai gàr sùm ală broă lơh niam chài, lơh ngan bơtàu tơnguh nhơl chờ [òn lơgar tàm broă lơh jòi git rơgồng bơnơm ồs Krông Nô – Công viên địa chất Dak Nông

Trồ tiah neh mut tàm sơnam pa, tàm bơta àng gơ crà mat tơngai sòl, bơnơm Jer Bri (gơwèt xã Nâm Nung, kơnhòal Krông Nô, càr Dak Nông) sơlơ gơ gơs tơlir niam rlau tai. {làng sre [òn Ja Rah neh gơs tơlir kơnờm dà bơh tơnau bơtơt rbòng dà Dak Mhang. Kơphe kung neh pic jơh, ơn tàm [àu, prap tàm anih ring niam.

Tềng bồ đap hìu, ồng Y Xuyên nggui iat rơdiô, tê den kồs tơl gơl tờm gle nàng bơka tờm gơ nơng rơcang lài kàl lơh yàng nam pa in. Rềp mờ hìu nùs nhơm geh dà lơgar lơh pà là hìu ndàp bơh rài yau, hìu bơnhă ồng Y Xuyên kung gam gàr bè ờs nàng lơh kir sơnrai, mờ ua\ ngan phan ngui tàm rài kis bơh kòn cau M’nông dê. Kung tàm do sơl, là tiah bơto bơtê broă tà` phan mờ gle, đơr ờs mờng kòn cau dê, là anih nàng pơlam tàp dròng cing mồng, đơs pơnđik, yal yaubơh cau M’nông dê.

“Mìng is tàm [òn Ja Rah a` do dê kung gam gàr bè ờs bơta kuơ niam chài bơh jo\. Cing mồng kung gam geh gàr sùm bơh rài lài tus rài kòn sau. Ală bơhìan kung ờ sang te\ sơl. Tàm [òn kung sùm pờ ơdu\ bơto tà` phan mờ gle, đơr, lơh tờm gơ nơng, đơs pơnđik ai ală sau in nàng ờ gơtìp roh hui\. A` là cau bơto tơn ală sau in, ală sau kung git mhar ngan mờ tus bal bơsram jơh nùs ngan. A` là kra [òn den tàng pal lơh krơh tàm broă sền gàr niam chài kòn cau dê nàng làng bol mờ ală sau in đòm jat”.

Là nghệ nhân geh ua\ bơta chài tàm ua\ broă bơh rài kis niam chài bơhìan yau cau M’nông dê, mơya ồng Y Xuyên kung gam pơn dềt să, yal tàm xã Nâm Nung, kơnhòal Krông Nô, càr Dak Nông gam geh dùl nă cau ndai jak chài rlau tai, hơ\ là ồng Y Tiêng, kra [òn [òn R’cập. Jơh 2 nă ùr bơklau ồng Y’Tiêng mờ mò H’Nhớ ndrờm là cau M’nông geh màng mờ dà lơgar lơm, geh dà lơgar lơh pà hìu nùs nhơm.

Bal mờ gơnoar broă là cau kra [òn geh làng bol pồ, ồng Y Tiêng gam tiơng pơn rơ tài bơta chài lơh yàng. Ngai do, ồng Y Tiêng tus bal lơh yàng `ô lir bong: “Ngai do, a` jà ală yàng tus! Ơ yàng kòi, yàng brê, yàng dà, yàng bơnơm rê te\ ndo nàng sa poac rơpu tàm trồ ngai, sa poac sur tàm trồ mho, a` `ô tơrnờm, gờm chờ kòi să gar, sàu piang pa mờ poac iar, dan ală yàng sền gàr, ai pà mìr lơh kòi [òn a` dê geh gơs niam, tơnhàu geh ua\, ờ ai phan jà` mut sa aniai, dan ală yàng sền gàr [òn lơgar pràn kơldang, chờ hờp”.

Hơ\ là jơnau rac yàng tàm dơ\ lơh yàng `ô lir bong. Di bồ sơnam pa, ồng Y Tiêng hòi dan kàl lơh sa gơs niam, rài kis làng bol tàm làm gùt [òn hờm ram. Ồng pà git, do là dùl tàm ală dơ\ lơh yàng kuơmàng ngan geh làng bol kòn cau M’nông tàm xã Nâm Nung, kơnhòal Krông Nô gam prap gàr : “Kòn cau M’nông geh ua\ ngan dơ\ lơh yàng, tàm bồ nam pa den sùm lơh yàng dan pràn kơldang să jan, lơh yàng `ô lir bong, lơh yàng mbòr dà… geh lơh tàm jơh gùt [òn halà tàm tơl hìu bơnhă. Tàm hìu bơnhă den nam pa sùm lơh yàng dan pràn kơldang să jan, oh kòn gờm chờ mè bèp in halà mè bèp gờm chờ oh kòn in”.

Mò H’Thương, Phó Chủ tịch UBND xã Nâm Nung, kơnhòal Krông Nô, càr Dak Nông pà git, UBND càr Dak Nông neh ring bal rơwah 10 thôn, [òn mờ 7 trang trại tàm càr nàng lơh tơr lòng lài nhơl chờ [òn lơgar, nhơl chờ lòt sền broă lơh sa sươn sre, tàm hơ\ geh [òn Ja Rah, xã Nâm Nung: “Nâm Nung den geh ua\ ngan bơta niam chài bơh yau bơh kòn cau ơm kis bơh jo\ dê, ua\ nghệ nhân tai… den tàng khi kờ` lơh nhơl chờ gơ jat bal mờ niam chài [òn lơgar nàng yal tus nac nhơl chờ in git bè nian chài bơh jo\”.

Jat khà kờp, tàm xã Nâm Nung gam ua\ ngan nghệ nhân cing mồng, đơs pơnđik, yal yau. Gùt xã gam 10 bòr cing mồng tàm 4 [òn, geh: Ja Rah, Yôk Ju, [òn Rung mờ [òn R’cập. Mò H’Thương kung pà git tai, xã Nâm Nung gam geh 24 nă cau M’nông chài ngan tà` ồi kòn cau, tà` phan mờ gle, đơr, yal yau, đơs pơnđik mờ dròng cing mồng, tàm hơ\ geh 6 nă cau geh dà lơgar pà bằng nghệ nhân bơhìan yau: “Bơdìh mờ hơ\, bol a` gam geh mpồl dròng cing mồng, đơs pơnđik là ơruh pơnu, kơnòm pa tàu geh 12 nă oh; dềt ngan rlau jơh deh nam 2000, dờng ngan rlau jơh deh nam 1997. Ală oh pa jơh bơsram ơdu\ bơto tà` phan mờ gle, đơr, tà` ồi kòn cau bơh Mpồl cau ùr càr mờ tiah tờm bơto broă lơh kơnhòal Krông Nô pờ ơdu\. Ai đơs pơnđik mờ dròng cing den ală oh kung neh mờr chài sơl. Ală dơ\ pơr lòng tàm kơnhòal den jơh ală nghệ nhân mờ ală oh ndrờm tus bal jơh nùs ngan, mờ drờm geh khà jờng lơm”.

Nâm Nung gơwèt tiah tờm bơh Công viên Địa chất Dak Nông dê, là tiah geh ală rơgồng bơnơm ồs Krông Nô dờng ngan rlau jơh Đông Nam Á. Tàm 3 gùng nhơl chờ gơ hòi gơ jà lòt sền Công viên Địa chất Dak Nông den Nâm Nung gơwèt gùng “Jơnau đơs pơnđik jòng bơh dà mờ ồs dê”. Di sa tềp do, bal mờ 14 tiah nhơl chờ niam ngan bè: Tiah tềl kah yau dà lơgar Nâm Nung, bơ nơm ồs nam Kar, ală rơ gồng, `rùh dà Dray Sáp… den nac nhơl chờ gam geh tus bal tàm rài kis niam chài kòn cau M’nông tàm xã Nâm Nung dê tai, bal mờ ală dơ\ lòt jòi git ngan ngồn krơi is mờ niam ngan.

Cau mblàng K’Duẩn