VOV4.K’ho- Jăt Mpồl lơh sơnơm dunia yal, chu jrào là bơta tòm lơh gơtìp rơlao 8 tơlăk nă cau chơ\t pah nam mờ rơlao 1 tơlăk nă cau chơ\t tài gơrềng bơh jrào tàm gùt dunia; tàm hơ\, ơruh pơnu, kơnòm pa tào là cau [uơn gơtìp ngan.

Tàm ală nam do, gah lơh sơnơm càr Dak Lak neh tơnguh broă lam sồr tơnguh jơnau g^t wă mpồl bơtiàn bè bơta aniai bơh jrào.

Tàm càr Dak Lak, tàm ală nam do, broă yal tơng^t, tơnguh jơnau g^t wă bơh mpồl bơtiàn bè bơta aniai bơh jrào mờ adăt rơcang sơndră mờ bơta aniai bơh jrào neh geh lơh mờ uă broă lơh, tàm hơ\, broă yal tơng^t wèt tus uă ngan là cau kơnòm să, kơnòm bơsram, cau bơsram dờng.

                                  Pà sră lam sồr yal bè bơta aniai bơh jrào ai kơnòm bơsram in

Sở Y tế càr Dak Lak neh pơgồp bal mờ ală hìu bsram tàm càr bơyai lơh 52 dơ\ lam sồr tơn bè bơta aniai bơh jrào mờ adăt rơcang sơndră mờ bơta aniai bơh jrào ai 12 rơbô 450 nă kơnòm bơsram in; bơyai lơh dơ\ pơrlòng kờ` g^t bè adăt rơcang sơndră mờ bơta aniai bơh jrào ai kơnòm bơsram in; bơto ai 450 nă cau pơgru tàm càr in ală jơnau g^t wă bè bơta aniai bơh jrào, tơngu me adăt rơcang sơndră mờ bơta aniai bơh jrào bal mờ bơta ngăc ngar lam sồr, bơto bơtê kơnòm bơsram bè bơta aniai bơh jrào…

Nam 2020, Sở Y tế càr Dak Lak neh jào anih tòm sền gròi kòp tê jê să càr in lơh anih tòm bơyai lơh 10 dơ\ lam sồr tơn ai rơlao 5 rơbô nă kơnòm bơsram, cau bơsram dờng; 6 ơdu\ bơto ai 300 nă cau pơgru tàm ală hìu bơsram cấp 3, hìu bơsram cấp 2 tàm càr in.

Bác sĩ Hoàng Đức Trường, Phó kuang atbồ anih tòm sền gròi kòp tê jê să càr Dak Lak, do là anih lơh broă neh chồl pràn ală broă lam sồr ntrờn, tơl^k ală jơnau yal bè broă rơcang sơndră mờ bơta aniai bơh jrào, adăt rơcang sơndră mờ bơta aniai bơh jrào ală tiah tàm càr mờ yồng [ăng rôn cih ală jơnau tơng^t gơrềng bal.

Mờ dan UBND càr geh sră nggal pơyoa tus ală sở, gah lơh broă tàm càr nàng tơnguh broă rơcang sơndră mờ bơta aniai bơh jrào mờ lơh jăt nền nòn adăt rơcang sơndră mờ bơta aniai bơh jrào.

UBND càr Dak Lak kung neh tơl^k kơrnoăt bè broă bơ\t bơtàu Mpồl đơng lam mờ mpồl dong broă mpồl đong lam ai broă rơcang sơndră mờ bơta aniai bơh jrào in mờ 27 nă kuang đơng lam, kuang bàng ală sở, gah lơh broă geh Phó kuang atbồ UBND càr mò H’ Yim Kdoh lam bồ. Do là tơngu me tòm nàng tơl^k kơnòl tus mờ jơh ală gah, mpồl lơh broă tàm càr, broă tus bal bơh mpồl bơtiàn tàm broă rơcang sơndră mờ bơta aniai bơh jrào.

Gơwèt mờ cau neh ngir chu jrào, broă pal geh lơh là ơ\t ngir jrào. Mơya, ơ\t ngir jrào là broă lơh ờ tu\ lơi [uơn. Kờ` ơ\t ngir jrào geh cồng nha, cau ơ\t ngir jrào pal lơh ngan uă, lơh sùm tus gùng tus dà mờ pal g^t pleh mờ ală jơnau hòi jà di lah ờ den gơtìp ngir wơl tai.

Jăt ală bác sĩ yal, gơwèt mờ ală cau chu jrào nàng chờ, chu jăt bơta mờng tàm 1 ngai 2, 3 go\ den broă sơbì chi jrào [uơn rơlao. Mơya di lah neh ngir, cau chu jrào pal lơh jăt nền nòn, lơh sùm nàng lơh jăt broă ơ\t ngir jrào tài phan nicotin tàm jrào là dùl bơta phan lơh ngir, phan do lơh tus tàm tơngoh jăt broă lơh ndrờm bè heroin, cocain sơl mờ lơh bồ tơngoh pơ-rài niam.

Tài bơta do, geh uă ngan cau kờ` sơbì chu jrào mờ neh geh sơbì chu jrào tàm dơ\ lơh ngan sơnrờp mơya tơnơ\ mờ hơ\ dùl thoa den gơtìp ngir tai. Uă cau pal ơ\t ngir jrào tus dơ\ pe hơ\ sồng geh cồng nha.

                                                 Pal kơ\ nùs ba` dờn jơnau jà chu jrào

Bác sĩ Rmah Lương, Phó kuang atbồ hìu sơnơm bơsiă gơl^k mhàm mờ kòp klờm soh càr Dak Lak pà g^t: Tu\ sơn đờm sơbì chu jrào geh tìp mờ ờ uă bơta tơngo\ bè: glar tàm să, kal ke nùs nhơm, ờ su\k ơm, mờng gơlơh ês sơ-ềl tàm să, ờ tơrgùm, gơdan sa, gơmù plai nùs tàp…

Bè ờs, ală bơta tơngo\ do geh ờ tus dùl poh tơnơ\ mờ tu\ ơm ờ chu jrào. Kờ` sơrlèt mờ tơngai do, cau ơ\t ngir chu jrào pal rơcang lài ờ uă bơta phan sa ing nàng ơla mờ broă tơhìr jrào; pal hùc uă dà; rơhồp nhơm jrô; nggui tềng kơ [àng sa jo\ mờ pal lơh broă ndai bè: jroh sề, lòt jơng ha là boh bơr mờ ală cau… sơbì jơh ală phan ngui gơrềng tus mờ jrào bè: koèk, tơrneh, phan ơn iah jrào, kơl dung ơn jrào…

Ba` tus mờ ală anih di gơlan lơh gơtìp chu jrào wơl bè hìu tăc dà kơphe, hìu `ô sa tàm tơngai ơ\t chu jrào; ba` lòt gan hìu tăc jrào mờ he mờng blơi. Pal yal cau pròc mhàm bal mờ bơyô gùt dar in g^t bè broă lơh ngan ơ\t chu jrào nàng geh jơnau lam sồr mờ kờ` bal.

Tơnơ\ mờ tu\ neh ơ\t chu jrào tàm dùl tơngai, să jan gơguh k^, di lah bơta do lơh ờ niam tus mờ să jan den pal tàp pràn să jan mờ ală môn di pal nàng sền gròi bơta `jơ\ să jan bè: coh plai, nhơl bơlai, cầu lông, lòt jơng, re dà… Tơrgùm wơl, ờ geh ală bơta sơnơm [ă tàm lơi gơtùi dong kờl ơ\t ngir jrào di lah să tòm cau chu jrào ờ geh nùs nhơm lơh ngan mờ lơh sùm.

Cau mblàng Ndong Brawl