VOV4.K’ho – Bal mờ hìu jòng, cơ ge\ Kpan mờ bòr cing lơngô, sơng gơr kơltau rơpu là phan lời wơl kuơmàng ngan, là rùp rài bơh ală bơta niam niam chài tiơng pơn rơ ngan bơh cau Rơđê dê. Mờ mat sơnđan geh akhar H sơn rờp, jat dà kòn cau Rơđê sơng gơr hòi là Hgơr, sơng gơr geh cau Rơđê kơ lôi sơ nơng jàt rài jơi mè là ai jat mat sơnđan mờ jơi mè dê. Sơng gơr geh mòn, geh ja` krơi is ngan bơh cau Rơđê dê.

Sơng gơr geh kùar ai bơh dơm chi gam bè ờs (sùm là dơm chi sao, lim), ơnàng bơh 70 phơng tus 1 thơk mờ nggùl. Tơ nơ\ hơ\, cau mòn pal ngui ồs hur tàm dơlam sơng gơr nàng mòn gơs să sơng gơr, tềng nggùl să sơng gơr gơ prồ dờng ngan rlau jơh, 2 đah bồ den dềt wơl, tàm hơ\, dùl đah bồ dờng rlau. Mat sơng gơr geh glòm mờ kơltau rơpu, mờ pal là kơltau bơh jơh dùl nơm rơpu dê, gam bè ờs tơrnò (tơ nơ\ tu\ mòn gơs sơng gơr den hơ\ sồng kuah tơrnò tềng mat sơng gơr) mờ ngui che kơt nàng rềt tềng să sơng gơr.

Sơng gơr sơlơ dờng den ai go\ hìu bơnhă hơ\ sơlơ pas sơm. Ờ mìng bè hơ\ lơm ờ, sơng gơr gam là dùl phan bơna ndu gơn rơh ngan, là phan nàng tơrbo\ mờ ală yàng. Nghệ nhân ồng Khuen – là cau neh geh tu\ mòn sơng gơr tàm [òn Ea Na, xã Ea Na, kơnhòal Krông Ana, càr Dak Lak pà git, bơta ndu gơn rơh do geh ai tơnggo\ tàm jơh tơngai mòn sơng gơr mờ broă sền gàr, ja` sơng gơr. Den tàng, bơhìan mòn sơng gơr geh prap gàr bal mờ ua\ bơta niam krơi is, cèng mờng chài adat bơhìan, lơh yàng: “Tu\ kơl chi nàng mòn sơng gơr den pal lơh yàng tờm chi, lơh yàng nàng tờm chi ờ gơtìp rơ dàng, mòn sơng gơr niam rlau. Tu\ rò sơng gơr kung bè hơ\ sơl. Lơh yàng sur, rơpu, ờ lơh yàng kơn rồ, kờp bal tu\ kơl chi mòn sơng gơr mờ rò sơng gơr rê hờ hìu jòng. Tờm chi nàng mòn sơng gơr là chi sao, jơnhua, niam, dờng, kơl tờm chi nàng cèng rê mòn sơng gơr. Kơltau rơpu dê nàng mòn sơng gơs, ờ di là ndrờm là kơltau rơpu dam halà kơltau rơpu me, tài bè hơ\ den ờ geh bơtuah. Kơltau rơpu dam geh glòm đah ngkời sơng gơr, kơltau rơpu me geh glòm đah hờ đap nàng tu\ ja` tàm ală dơ\ lơh chờ, lơh yàng bơh hìu bơnhă, [òn lơgar dê den hơ\ sồng geh ală yàng ai pà ring lơngai, bơtuah bơtùai”.

Sơng gơr geh sền là phan ndu gơn rơh bơh kòn cau Rơđê dê

Sơng gơr geh mòn êt ngan rlau jơh tàm 15 ngai. Lời sơng gơr in kơldang, ro ra` hơ\ sồng gơtùi ja`. Mòn tàm hìu prap phan, ờ mòn tàm brê. Tu\ mòn ờ ai kơ nòm dềt lòt gan. Tàm ală ngai mòn sơng gơr, cau ùr ờ geh bo\ phe. Pơ ùr bơh cau mòn sơng gơr dê ờ geh ìa đồng khum phe. Tài jat jơnau kơ lôi sơ nơng bơh cau Rơđê dê, dilah tu\ lơh sơng gơr, pơ ùr khum phe den sơng gơr digơlan gơtìp mo\ sa, sơng gơr ờ gơtùi wil, niam.

Nghệ nhân ồng Khuen pà git, lài mờ tu\ rò sơng gơr guh hờ hìu rơng, cau uh ky pah, dròng cing, hơ\ sồng lơh yàng sơng gơr in, ting bơ trơh cà ràk, tơnơ\ hơ\ den lơh yàng hòi dan pràn kơldang să jan ai cau tờm hìu in: “Tu\ lơh yàng rò sơng gơr den lơh yàng 1 nơm sur, 1 drap tơrnờm mò pàng in, lơh yàng 1 nơm rơpu, 5 drap tơrnờm ai [òn lơgar in. Den tàng rài yau, kòn cau Rơđê hòi là 5 drap, 1 rơpu. Tu\ lơh yàng, hòi dan ală yàng sền gàr sơng gơr. Hòi mat ală yàng bơnơm, yàng dà, yàng tờm jrê, tờm sung, yàng mòn gơs brê nơnơm. Ală yàng neh dong mòn gơs sơng gơr. Lơh yàng 1 nơm sur sơng gơr in, jà ală yàng, mò pàng rê, tus bal dơ\ lơh yàng, tài sơng gơr neh mòn gơs. Tu\ lơh yàng pal kah hòi ală yàng tàm trồ tiah lài, tơnơ\ hơ\ sồng jà mò màng, tơnơ\ hơ\ pơn jat tai hòi ală yàng dà mbòr, yàng sền gàr [òn, hìu đam, tơl phan ngui tàm hìu”.

Sơng gơr geh ja` bal mờ mpồl dròng cing lơngô tàm ală dơ\ pơrjum niam chài, pin dờn, mơya sơng gơr sùm ơm dùl bă tiah (tềng cơ ge\ Kpan halà tềng bồ hìu jòng, tềng [làng hìu lơh yàng), geh bơngă là tề lam bơta ơm rlô mờ sap ntas mhar, lơyài bơh jơh mpồl dròng cing dê. Nghệ nhân ồng Khuen pà git tai, tàm hìu jòng, sơng gơr geh ơn tềng cơ ge\ Kpan, ơn tềng nggùl cơldu\ bic mờ cơldu\ nac, sơng gơr geh kơnòl sền gàr bic lơhă, ring lơngai mờ sền go\ ală bơta chờ hờp, bơta moat jrùm bơh ală cau tàm hìu bơnhă dê. Bè hơ\ den tàng, broă sền gàr sơng gơr ndrờm mờ broă sền gàr bơta bơtuah bơtùai mờ ring lơngai tàm hìu bơnhă: “Sơng gơr geh ơn tềng cơ ge\ kpan tàm hìu jòng, tiah đah mat tơngai mut bơh hìu jòng dê. Rài yau, hìu bơnhă lơi geh sơng gơr den geh sền là hìu bơnhă pas sơm. Cing neh geh, drap tơr nờm neh geh, rơpu kơn rồ neh geh sơl mơya ờ hềt geh sơng gơr den hìu bơnhă hơ\ kung gam geh sền là r[ah. Mơya tu\ geh bal sơng gơr geh ơn tềng cơ ge\ kpan den là hìu bơnhă pas sơm”.

Sơng gơr kòn cau Rơđê dê geh sền là dùl jơtài kuơmàng ngan, mìng ală hìu bơnhă geh gơnoar broă, pas sơm, geh cơ ge\ kpan mờ bòr cing char den hơ\ sồng gơtùi mòn sơng gơr. Sơng gơr geh bơta kuơ ndrờm mờ ua\ rơpu, kơn rồ mờ gơtùi tam gơl ai ua\ cing, drap tơr nờm kuơmàng. Tu\ do, kờ` mòn sơng gơr là bơta kal ke ngan tài tờm chi dờng tàm brê ndrờm bè ờ gam tai, rlau mờ hơ\, ală bơhìan lơh yàng kal ke mờ hoàc huơr. Ală nghệ nhân git mòn sơng gơr kung ờ gam ua\ tai. Bulah bè hơ\, tàm ală [òn kòn cau Rơđê dê, sơng gơr kơltau rơpu kung gam geh sền gàr bal mờ ală bơhìan lơh yàng kòn cau khi dê bè hiòng dà hòr sùm.

Cau mblàng K’Duẩn