-Ơ thạc sĩ Phạm Công Trí, gơtùi đơs bơta tam gơl trồ tiah gam lơh gơbàn aniai ờ niam slơ ngai slơ go\ loh ngan tus rài kis bol he. Ngan la tàm broa\ lơh sa suơn sre. Lài do, bol he mìng go\ trồ prang soat dà hala gơ ngơr bam dà, mơya tu\ do bơta tam gơl do geh gơ ai go\ kal ke rlau ua\, bơh tài bè hơ\?
Thạc sĩ Phạm Công Trí: Bol he git go\ la, bơta tam gơl trồ tiah gam gơbàn go\ loh ngan tàm Tây Nguyên. lài do, đơs tus tam gơl trồ tiah den cau geh sơnơng mo tus trồ prang soat dà hala bơta ờ tơl dà. Mơya mùl màl bơta tam gơl trồ tiah geh 3 pha. Dùl la lơh gơbàn prang soat dà. Dơ\ 2 la gơh trồ mìu mờ dà ko\ dà cò. Mờ bơh tam gơl hơ\ geh dùl pha gơ trơ wơl wơl, drờm bè tơngai bol he gam sơrlèt gan do, hơ\ la bơnang gam tàm nhai prang den trồ gơlik mìu. Tài gơ geh gơ tam bơrlu\ bal bơh 2 pha do, ờ niam bơta bè ờs bơh nhơm ta\. Do geh sền la dùl tu\ ờ niam ngan tus lơh broa\ sa suơn sre. Tài bơh chi tam geh gơbàn ờ niam gơ dờng, gơbàn bơ`ul bơh duh, lì bơkàu ờ di kàl, tu sa aniai jo\ jòng ua\ ngan tàm 2 bơta chi tam tờm ngan bơh Daklak la kơphe mờ tiêu.
-Ơi, trồ tiah ờ niam bè do neh lơh dơ\ lì bơkàu bơh kơphe pa do geh gơ ai go\ gơbàn aniai, ua\ suơn gơbàn ồm bơkàu. làng bol ai git, nam do bơta khà tơt plai êt ngan, bơh tài gơbàn bơta do?
Thạc sĩ Phạm Công Trí: Bol he geh go\ bơta gơ mòn bơkàu ờ gơ tam cah is. Mơya mờ ala\ bơta chi tam bè tiêu, mờ kơphe drờm pal kơp tus dùl tu\ tơngai gơ mòn gơs bơkàu tàm tu\ kờ` ngan prang tơngai den trồ gơlik mìu. Bơta do geh lơh ờ niam tus kơphe in. Bol a` geh kờ` ngan làng bol ba` gơ jal tuh dà mờ lời gơ ra` nàng gơ mòn bơkàu. Mơya mùl màl bơta tuh dà bè gơ ting bơh làng bol kung la dùl broa\ geh lơh gơ ồm bơkàu. Tài jơh mìu hơ\ sồng mriềt mờ làn bol he ngòt ờ tơl dà, mùl màl di lah bol he kah di lah kơphe gơ mìng gơ lì 10% den gam di 90%. Mơya bol he geh tuh bè ting dà den tàng gơ lơh bè jơh 60-70% bơkàu lì mờ trồ tiah ờ niam geh lơh gơbàn aniai dờng ngan. Dilah làng bol kah den ua\ ngan bơkàu gơ tam tìp kơm buh ờ jơh, hơ\ la bơkàu gơ yồng, tu\ mìu den ala\ bơkàu do geh gơ bàn chơt den tàng geh lơh hòac hươr dờng rlau. Broa\ do la broa\ neh rlau gơ bloh, đơs kờ` làng bol he git mờ ai bơta mờng tus ala\ kàl tơnơ\. Dùl tàm ala\ bơta do den tàng tu\ tam pa wơl kơphe den Viện khoa học kỹ thuật nông lâm nghiệp geh đơs geh tam gơl gơs tam sơntìl dum bì kờ` pleh geh bơta trồ tiah ờ niam bè do.
-Ơ thạc sĩ, bulah git trồ tiah gơbàn nisơna mơya ua\ ngan làng bol gam kui kuơ tàm broa\ sơng ka sền gàr kơphe mờ tiêu? Den thạc sĩ geh tơng kah lơi tus mờ làng bol?
Thạc sĩ Phạm Công Trí: Geh ờ ua\ cau lơh ua\ ngan broa\ lơh tài sơnơng la trồ tiah nisơna den bol he lơh bơta lơi hơ\ nisơna sơl. Mùl màl bol he pal lơh ala\ bơta bè ờs, mìng la sơng ka sền gàr gơ nền nòn rlau. Pơnyơu bol he pal bồm phơng đang nha ua\ vi lượng mờ hữu cơ. Tàm trồ tiah mìu, tơngai gơbàn nisơna geh bal nisơna, dùl ngai geh gơ tam gơl trồ tiah bơh 3 tus 4 dơ\ geh lơh chi gơbàn ờ niam, den broa\ he bồm phơng đang nha ua\ vi lượng lơh tờm gơ jồp sa mhar mờ gơ geh lơh nha kong mờ duh pràn, kong ìo niam mờ tơl pràn ròng plai bơnung lơh plai bơnung niam rlau. Dơ\ 2, tàm phơng mờng ngui kơphe in den tu\ do ala\ cau khoa học kung neh lơh ngan tơmut ala\ axit amin geh kuơ chi in, hơ\ la plai bơnung gơtùi jồp sa geh ròng plai dờng. Bal mờ hơ\, tàm phơng bồm đang nha mờng ngui den bol a` kung geh pơnjờng geh ngui ala\ vi lượng kuơ. Kòn pòr gơ mòn sa\ tàm plai gơ kờ` sa, kờ` bo mờ kẽm den kuơ màng ngan tài plai pa gơ mòn pơgap di 70% lơm. Tài gơ drờm bè dùl na\ cau mè deh kòn ờ tơl nhai, tu\ bol he ai sa niam den gơ geh dờng tơl. Tu\ do, bol he mìng kờ` tuh phơng bồm đang nha mờng ngui kơphe hữu cơ trung vi lượng den plai kơphe geh niam.
-Bè hơ\, tàm tơngai tu\ do, he lơh mbè lơi ơ thạc sĩ? Broa\ tuh bơsir phơng kơphe mờ tiêu kờ` sền gròi tus bơta lơi?
Thạc sĩ Phạm Công Trí: Ua\ làng bol he go\ trồ tiah ờ niam, den tàng ờ suk mờ tuh phơng nhai prang hala nhai mìu. Mùl màl tu\ tơngai tu\ do la gam prang, bol he gam pal tuh phơng nhai prang. Tài, tơngai do, kơphe gơ kờ` ring bal niam bơh plai mờ kong mờ trồ tiah ờ niam mờ geh lơh niam rơyas. Dilah bol he tuh phơng chul plai den geh lơh gơbàn ờ niam tàm tờm kơphe la ua\ ngan. den tàng bol he mìng ngui phơng geh sơnđan prang 2-1-1 hala drờm bal, bè hơ\ den bol he geh go\ niam rlau kơphe in. Bơdĩh mờ trồ tiah ờ niam do, den ù bazan geh ai go\ gơbàn khih nhôm den tàng làng bol pal kah tus bơta canxi geh tu\ do, ala\ phơng tuh mờ geh canxi tu\ do nàng chi gơ pràn. Dilah geh tuh vôi den bol he pal kah tus vôi lu\ mờ vôi hữu cơ nàng gơ drờm bal.
-Ưn ngài thạc sĩ ua\ ngan!
Cau cih mờ yal tơnggit K’ Brọp
Viết bình luận