VOV4.K’ho - Trồ tiah prang duh jo\ jòng uă nhai do neh lơh git nđờ jơt rbô lồ kơphe tàm ală càr Tây Nguyên gơtìp ờ tơl dà kơn jơ\ ngan. Uă suơn chi neh chơt ro jơh, ờ jai kis wơl tai. Ală bă chi tam gam wơl den gơtìp gơmù cồng nha tơnhàu, mờ geh tu\ gam aniai jo\ jòng tus kàl lơh sa tơnơ\.

Ntum Phú Xuân, kơnhòal Krông Năng geh 25 tơnau dơng dà, den jơh ală ndrờm neh soat jơh. Dà dờng Krông H’Năng hòr gan ntum tu\ do mìng gam mpờl lu\. Dà ờ gam tai, dà cat đơm ù gơmù, [làng sre chơt ro, mờ git nđờ rbô lồ kơphe tàm tiah do kung gam ro jơh. Bi Trần Đăng Hùng, ơm tàm [òn Xuâ Lộc, ntum Phú Xuân yal:“ Priă [ồm dà tus mờ 8 sàu kơphe dê kờp tus mờr 6 tơlak priă tàm 1 dơ\. A` bơcri [ồm dà geh 2 dơ\ bloh, mờ dơ\ 3 ờ geh dà tai, den tàng pal sang tơn, kơphe ờ tơt plai kung pal kong. Tơrlung tàm do kung neh tờ mơya ờ geh dà. Tu\ do mìng git kơp tàm trồ tiah lơm.”

Gùt kơnhòal Krông Năng geh 24 rbô lồ kơphe, den geh mờr 10 rbô lồ gơtìp ờ geh dà [ồm, jat ồng Nguyễn Kỳ kuang jat jơng atbồ Anih duh broă làng bol kơnhòal Krông Năng, bal mờ gơlik geh kal ke trồ tiah dê, den broă làng bol tàm pơr lòng mờ gơp rề ơnàng bă ù tam kơphe ală nam lài kung lơh gơbàn hòac huơr kơn jơ\ rlau. Ồng pà git:“ Trồ prang soat dà lơh gơbàn hoàc huơr kơn jơ\ ngan tus mờ ală bă ù ơm ngài ală tơnau dơng dà, tài làng bol tam is, lơh dà ờ tơl nàng [ồm kơphe in. Bol a` sồr làng bol [ồm dà tềm pềr, mờ tơngkah làng bol bơcri [ồm dà mờ đèng bơh ală tơrlung dà tờ is nàng tơmù dimơ hòac huơr. Tu\ kờ` den bol a` geh tă kes priă rơcang lài nàng bơsong ală kal ke tus mờ ală tiah gơtìp trồ prang dờng lơh aniai uă mờ làng bol ờ gơtùi geh dà.”

Trồ prang dờng gam tàm tơngai duh ngan rlau jơh, tàm càr Dak Lak neh geh mờr 40 rbô lồ kơphe gơtìp ờ tơl dà [ồm, gơmù cồng nha tơnhàu, kờp du\ hoàc huơr mờr 2 rbô tơmàn priă. Ai tàm ală càr Gia Lai, Dak Nông, bulah tàm ờ uă tiah neh geh ală dơ\ mìu bồ kàl, mơya uă bă kơphe neh gơtìp ro ntê, jrùh plai, lơh aniai tus cồng nha tơnhàu suơn chi dê.

……………………………..

Tơnơ\ ala\ nhai prang, mut tàm nhai mìu, kơphe gơ kờ` ngan geh sơng ka sền gàr tuh phơng nàng gơ geh dờng plai mờ dờng ntê tus nam tơnơ\ in. Mờ suơn kơphe gơbàn prant soat dà,  broa\ sơng ka sền gàr pal kah rlau nàng kơphe mhar geh dờng rlau. Kỹ sư Nguyễn Thị Thảo atbồ cơldu\ bơto pơlam tam jàu, Anih tờm bơto pơlam broa\ lơh sa càr Dak Nông, dong mblàng:

            “Tơnơ\ trồ prang jo\ jòng den suơn kơphe geh gơbàn bơta gơ jrùh plai, nàng geh lơh niam bơta do tu\ mut tàm nhai mìu den lài jơh he pal lơh kloh suơn chi, koh sang ala\ ntê ro, ntê tu sa aniai, lơh kloh suơn, tơnơ\ tơngguh khà tuh phơng, lài jơh la bồm phơng tàm nha, tơnơ\ geh ngui phơng vô cơ khà đàm mờ lân ua\ rlau pơndrờm mờ ala\ nam bè ờs: mờ bal mờ hơ\, pal bơsir tai phơng hữu cơ nàng geh lơh ù nđiơm gơs, rơyas chi geh gơ cat pràn”.

            Jat kỹ sư Nguyễn Thị Thảo, bal mờ bơta trồ prang ờ geh dà lơh kơphe gơbàn ro ntê, gơ jrùh plai, mut tàm nhai mìu, kơphe buơn ngan gơ jrùh plai is bơh gơbàn  jơng kah ua\ ir dà, khà plai gơ jrùh geh tu\ digơlan tus 20%:

            “Tàm tơngai nhai 5 mờ nhai 6 do, gơ geh gơbàn gơ jrùh plai is, gơ jrùh plai mờ ờ geh ala\ bơta gơ bàn jù tềng boai plai mờ kơmhò plai. Den làng bol pal tus lòt còp suơn nàng geh git mo di pal, dilah ờ tơl phơng den gơ geh lơh gơ jrùh plai, hala plai ua\ ir  den gơ kung gơ jrùh bà. Nàng kơryan gơ jrùh plai, làng bol gơtùi bồm ala\ bơta phơng đang nha, ngan la tơngguh khà Bo, Kali. Tuh phơng den he pal kah tus tam pà tus 3 dơ\, tàm bồ nhai mìu, dơ\ 2 tàm gùl nhai mìu di nhai 7 mờ dơ\ 3 tàm nhai 9. Tàm tơngai lồi dut den pal tuh phơng ua\ kali, tài tu\ do kơphe kờ` ngan nàng ròng plai”.

            Ala\ bơta kờ` kuơ màng tus mờ broa\ sơng ka sền gàr suơn kơphe tàm nhai mìu la pal tuh phơng, rcang sơndra\ kòp mờ koh klah bà ntê, ròng ntê niam nàng geh geh cồng nha tus nam tơnơ\. Kỹ sư Nguyễn Thị Thảo, đơs:“Nhai mìu den he pal kah tus broa\ sơng ka, tam pà dềt khà phơng geh tuh  lơh ua\ dơ. Mờ pal sùm kleh tờk, mờ tus di nhai 8, nhai 9 ala\ ntê pa cat ua\ den he pal koh sang bà nàng kơryan tu lơh aniai, mơ kung lời wơl ala\ ntê gàr nàng geh plai nam tơnơ\, ala\ ntê dờng gơ cat ring jat ala\ đah, ờ gơ cat trơ wơl”.

Mờ ala\ suơn chi ờ geh tơl bơta nàng dờng, làng bol ba` tam mo kơphe tơn, mờ pal tam pơdar ala\ chi tam jơi khoah, hala tam gơl chi tam ndai kờ` ê\t dà rlau kờ` pleh trồ prang ờ tơl dà. Broa\ ngui sơntìl kơphe sơri bơkiar kung ờ gơtùi dra\ geh trồ prang tàm ala\ ba\ ù tiah ờ tơl dà. Kỹ sư Nguyễn Thị Thảo, đơs lài:

“Tiah Tây Nguyên den geh ala\ sơntìl kơphe pa mờ Gah khoa học kỹ thuật lơh broa\ sa chi brê neh sền sơnơng la bơh TR4 tus TR12, den ờ geh sơntìl kơphe kong mờ prang. Mờ ala\ tờm kơphe sơri di lah lời gơ dờng bè ơs den rơyas gơ geh gơ mut jrô den kung gơtùi kong geh mờ prang, mơya, tu\ mờ he koh cồng den rơyas gơ kung gơ ơm wơl nàng gơ drờm bal đah đơm, đah đang, mờ jat cồng nha bol a` neh git geh den tờm kơphe bơkiar den gơ kung ờ kong trồ prang jơnhua. Mờ dilah làng bol tam pa wơl kơphe mo den kung ờ di bơta pơlam, den a` geh đơs mờ làng bol ba` geh tam pa wơl kơphe bè hơ\, mờ pal bơh dơ\ tam phan tam pơdar”.

                             Cau mblàng K’ Duẩn mờ K’ Brọp.