VOV4.K’ho– Sa ua\ boh (gam geh hòi là sa hang) là bơta mờng quèng bơh ua\ ngan cau Việt Nam dê. Bơta mờng quèng do là jơnau tờm ngan lơh gơbàn ală bơta kòp ngòt rơngơt, ngan là gơguh huyết áp, gùng mhàm plai nùs, gơ drồl mhàm nùs, mơya, geh dùl êt ngan cau dờp là he sa hang halà ờ gơtùi sa bơ sàp. Jat Mpồl lơh sơ nơm dunia đơs, boh kung geh bơta kuơ, mơkung geh bơta aniai, bè hơ\ den tàng pal sa dùl êt gời boh.

Boh là `chi

Boh là dùl bơta phan te\ mờng quèng ngan geh 2 bơta tờm là Natri mờ Clorua. Tàm hơ\, Natri geh pơgap 40%. Sa ua\ Natri lơh ờ niam tus mờ pràn kơldang să jan. Ua\ cau đơs là, mìng geh boh hơ\ sồng geh Natri mơya ngan ngồn den bơta hóa học do geh ua\ tàm dà màn, dà tương (gam geh hòi là xì dầu), boh te\ bia[, [òk nêm, [òk ngòk, baking soda. Den tàng, tàm broă tru\ gơm phan sa, boh geh wă là nàng đơs tus jơh ală bơta phan te\ geh Natri, ờ di mìng là boh sa lơm gời.

Bơta kuơ mờ bơta aniai bơh boh dê

Natri geh bơta kuơ dờng màng ngan nàng bơ sir mờ gàr sùm bơta ring bal să jan, ring bal axit bazơ, pơlam tềl tơnggo\ tus gùng che tơngoh – che ơră, dong kờl gơ dờp ală bơta phan pràn mờ dong gàr niam kơ nòl bè ờs bơh tế bào dê. Bulah kuơmàng mơya sa jơngkah boh den lơh gơ rềng ờ niam tus pràn kơldang să jan. Jat Viện Dinh dưỡng dà lơgar pà git, tu\ sa ua\ boh lơh gơguh bơta rồn bơ klơn tus khà gơ dờp tàm mhàm, să jan pal kờ` geh tai dà nàng gàr sùm bơta kơ\ kơljap khà dà tàm să. Lơh jat bơta do, tơ hìr dà gơlik geh, lơh cau sa hang pal hùc ua\ dà, bơta do ndrờm mờ broă tơnguh khà mhàm mờ tơnguh bơta rồn bơ klơn tus gùng mhàm. Bơta do dilah jo\ jòng den lơh gơguh huyết áp.

Sa hang geh lơh gơguh khà lơh broă bơh gùng mhàm plai nùs, leh mờ gùng dà đồm dê den tàng mhar lơh gơbàn ờ pràn tus ală bơta do bè lơh ờ pràn nùs, ờ pràn leh.

Lơh jat broă sa dùl êt boh

Jat Mpồl lơh sơnơm dunia pà git, gơ wèt mờ cau dờng, khà boh nàng gơtùi ngui dùl ngai ờ rlau 5 gram (ndrờm mờ 1 sơ io\ kơphe bềng) halà 8 gram boh te\ biap (ndrờm mờ 1 sơ io\ kơphe mờ nggùl) halà 25 gram dà màn (ndrờm mờ 2 sơ io\ biap mờ nggùl) halà 35 gram dà tuơng (ndrờm mờ 3 sơ io\ biap mờ nggùl).

Tàm tu\ tru\ gơm phan sa, tru\ gơm ua\ te\ ală bơta biap hồl halà ală biap kho, chàng, rim. Ba` sa phan blơi tàm bơdìh mờ tru\ gơm is nàng gơtùi sền gròi khà boh te\.

Ba` lời dà màn, boh tàm kơ [àng sa. Tu\ cik dà màn den cik dùl êt gời, sang te\ bơta mờng quèng cik tram jơh phan sa. Klài mờ dà dà màn lài mờ tu\ sa. Ba` sa ală bơta phan tru\ gơm lài geh ua\ boh bè xúc xích, giò chả, blơn sràt, phan ơn tàm hộp…

Ba` rơ sìh dà màn, dà kho ka, ka ti, poac, dà sốt tàm piang. Ba` rơ hồp jơh dà phở, bung, miến, ngan là tu\ sa tàm hìu tac phan sa bơdìh.

Cau bè ờs tơrmù khà boh sa ờ lơh sa jan ờ tơl boh, tài mùl màl ua\ bơta phan sa geh is pah ngai, tàm să gơ dê neh geh Natri tơl nàng să jan in lơh broă bè poac sur bơrlang, poac ơda, ka chép, klung iar, poac kơn rồ, tap iar, ka thu, tàm sre, dà toh kơn rồ, ală bơta biap, kơnuh, plai đo bè biap cải xoong, bắp sú, biap lơm puơn, rơ hum, cà rốt, sơ kò, na, jràng, prìt..

Cau mblàng K’Duẩn