Tam bơrlu\ ală `jrong tiêu mờ tờm chi gam kis tàm suơn kơphe gam là broă lơh geh uă cau tàm càr Dak Lak sac rơ wah, kờ` tơnguh jơnhua cồng nha lơh sa, tơmù kòp tu sa aniai, tơnguh bơta pràn suơn chi in. mờ khà priă tiêu tàm khà rlau 130 rbô 1 ki\, tàm uă nam do, uă broă lơh tam bơrlu\ neh cèng wơl cồng nha uă rlau 2 dơ\ pơn drờm mờ broă lơh mìng tam kơphe tàm suơn.
Hìu nhă bi Lê Văn Nguyên tam bòn Hiệp Đoàn, ntum Quảng Hiệp kơnhòal }ư Mgar, càr Dak Lak geh 1 lồ kơphe neh 10 sơnam. Tài ờ geh mbur chi jơm, den tàng suơn kơphe bi dê mhar ngan gơtìp kra. Sơngka sền gàr kàr lơi, kung mìng tơnhàu geh rlau 2 tấn tàm 1 lồ. geh jơnau bơto bơh kuang bàng pơlam lơh broă sa kơnhòal, bi neh tam bơrlu\ tờm tiêu, ai tờm keo nàng lơh `jrong tam tiêu, ờ mìng geh tai 1 bơta chi tam ai cồng nha lơh sa uă, mờ gam geh chi nàng jơm mbur tai. Tàm 1 gùng kơphe den bi tam 1 gùng tiêu.
Tơ nơ\ mờ tu\ lơh niam, suơn bi dê neh geh rai mờr 300 `jrong tiêu. Tờm kơphe geh jơm mbur, geh kìng càl, den tàng ntê jòng tai 1 êt mờ cồng nha tơnhàu gơguh uă. Nam pa do, bi tơnhàu geh 3 tấn kơphe mờ mờr 1 tấn 6 tiêu, cồng nha lơh sa gơguh uă rlau 2 dơ\.
Kung tam bởlru\ tiêu tàm suơn kơphe, tàm Dak Lak gam geh uă broă lơh geh cồng nha ndai, bè bi Lê Đình Phục, ơm tàm bòn 13, ntum Tân Hòa, kơnhòal Buôn Đôn mờ rlau 300 nơm `jrong, mpồl lơh sa kă bro kơphe Thắng Lợi, mờ git nđờ rhiăng tơm muồng jù kìng càl neh geh ngui lơh `jrong tam tiêu. Geh `jrong tiêu ai cồng nha tơnhàu tus 10 ki\ tàm 1 nam.
Bơta ndrờm bal bơh ală broă lơh tam bơrlu\ tiêu tàm suơn kơphe lơh geh cồng nha ndrờm ngui `jrong bơh tờm chi gam kis, là tờm keo, tờm muồng jù, tờm lồng nức. ală `jrong gam kis jơnhua bơh 5 thơk, ờ mìng jơm mbur niam tờm kơphe in, mờ gam tơnguh khà jơnhua `jrong tiêu ai tơnhàu. Bơta ndrờm bal bơh ală broă lơh tam bơrlu\ tiêu tàm suơn kơphe tàm Dak Lak tu\ do là kơphe kung gam là chi tam tờm ngan, tiêu mìng là tam bơ tơl, broă sơngka sền gàr ờ krơi pơn drờm mờ suơn kơphe ờs.
…………………………………
Tiến sĩ Tôn Nữ Tuấn Nam la kuang atbồ cơldu\ bơta chài Gah lơh broa\ khoa học kỹ thuật lơh broa\ sa sươn sre chi brê Tây Nguyên neh lời ua\ ngan sền sơnơng mờ kờ` ngan mờ ala\ broa\ lơh tam bơrlu\ bal tiêu tàm sươn kơphê. Tiến sĩ đơs la, bơdĩh mờ geh cồng bè lơh sa, den broa\ lơh do gam geh bơta niam la tiêu ờ hoan gơbàn tu sa aniai rlau, ai kơphê den pal ờ hoan tuh dà ua\ rlau mờ sơnam kis bơh phan tam den jòng rlau:
Tiêu tam bơrlu\ bal mờ kơphê geh bơta niam la ờ hoan kòp, tu sa aniai rlau tài tam bơrlu\ bal bè hơ\ gơ kơryan geh tài bơh ala\ chi kơphê den tàng broa\ bơtờp kòp bơh tiêu la ê\t rlau mờ kơphê kung geh kìng mbur bơh tiêu, bulah cồng nha gơ ờ ua\ rlau mơ ya bol gơ kơ\ kơljap.
Bulah bè hơ\, jat tiến sĩ Tôn Nữ Tuấn Nam, ala\ cau lơh sươn tu\ do tam tiêu tàm sươn kơphê mờ sơng ka sền gàr kung mìng bơh sươn kơphê lơm gơ dê la ờ di. Tài tiêu la chi tam tơnơ\ kơphê, rơyas bơh kơphê neh gơ sro bềng, dilah ờ sơng ka sền gàr tai den geh bơh ala\ jrong tơnhàu tiêu ờ jơnhua. Ala\ nam tơnơ\ hơ\, 2 bơta chi tam do kung gơ dờp sa bal bơh dùl khà phơng tuh tàm dùl ba\ ù, den tàng pal sơng ka sền gàr rlau tai.
Bal mờ hơ\, làng bol pal bơsir tuh dà ai tus mờ tiêu in tàm tơngai kơphê sơnđờm tơnàu pic plai. Dà tàm tơngai do la ờ kuơ ngan tus mờ kơphê, mơya gơ kuơ ngan tus mờ tiêu, tài gơ chul tus gar tiêu slơ sàr rlau. Tiến sĩ Tôn Nữ Tuấn Nam pơlam tai:
Bè ờs la di nhai 10 nhai Tây la jơh mìu, den bol he pic plai kơphê den tàng ờ duh tuh dà tai, bulah bè hơ\, tu\ do tiêu gam plai mờ kờ` geh cồng nha jơnhua den pal tuh dà. Ờ ua\ cau geh tam bơrlu\ ngòt tuh dà tiêu in lơh kơphê gơlì bơkàu bu ba, ngan la di lạh tuh ua\ dà tiêu in den lơh kơphê lì bơkàu ngan, bulah bè he mìng tuh dà di bơh 50-70 lit mờ tuh di 10 ngai dùl dơ\ tàm tu\ tơngai dờng ir mờ tiêu geh ai go\ gơbàn ro, ai dilah tiêu ờ go\ gơbàn ro tu\ gam ròng plai den ờ duh pal tuh dà den lời tus tu\ kơphê geh tuh dà dơ\ 1 den he tuh tơn tiêu in den kung ờ geh bơta lơi sơl.
Bal mờ hơ\, tiến sĩ Tuấn Nam tơng kah làng bol la, tu\ tam bal kơphê mờ tiêu, làng bol pal kah la tiêu tam bơrlu\ bal mờ kơphê làng bol he pal tam tiêu tềng jrong chi kis la keo dậu hala chi muồng jù, tài 2 bơta chi kis do la jơi khoah, ờ tam phà phơng đàm mờ tiêu mờ kơphê. Tu\ tam bơrlu\ tiêu, pal rwah tềng ha pah bơh 4 tờm kơphê. Tềng anih do tơl àng tơngai, mờ jơnhua, tiêu ờ gơbàn gơ ngơr dà, tàm sươn kơphê làng bol pal tam tiêu hờ đang bồng bơh kơphê den tiêu ờ gơbàn gơ ngơr dà tàm nhai mìu mờ pleh gơbàn gơ bam dà ồm rơyas.
Dùl bơta pal kah tai la tu\ ngui broa\ lơh tam bơrlu\ tiêu mờ kơphê, làng bol pal koh bà ntê kìng mbur bơh chi dê tàm nhai mìu nàng pleh gơbàn ìo, sùh, tài tu\ sươn gơbàn sù ìo den gơlik geh kòp tus mờ tiêu mờ kơphê ua\ ngan.
Cau mblàng K’ Duẩn mờ K’ Brọp
Viết bình luận