VOV4.K’ho- Ờ di bè bàr pe jơi bơtiàn kòn cau tàm tiah Tây Nguyên mờ Trương Sơn dê lơh kañ mìng ƀuơn ngan bơh bàr pe nha chi brê lơm, kañ bĕ tơrnờm bơh kòn cau Brâu dê geh bơta tàm pơgồp bal niam ngan tàm 10 bơta tờm chi bal mờ ală phan bè tờm chi, nha, ryas, bùm krơi is; lơh geh dà bơh sơnrờp ƀô thồm, hòi mờ bơkah ngan. Tài bơh mùl lơh mờ kañ  nha, den tàng tơrnờm bơh kòn cau Brâu dê, ƀô thồm, bơkah, cèng bơta ƀô thồm krơi is ngan tàm ƀòn Đăk Mế, kơnhoàl Ngọc Hồi, càr Kon Tum

Gơwèt rơnàng cau deh tàm ală nam 1970 ơm tàm ƀòn Đăk Mế, xã Pờ Y, kơnhoàl Ngọc Hồi mơya neh geh “broă lơh” bĕ tơrnờm kañ nha geh làng bol tàm ƀòn pin dờn, bi Y Nop đơs: nàng lơh geh yăng bĕ tơrnờm di ngan, bơdìh mờ phan lơh tờm là phe mbar mìr bơh làng bol dê, bơta kuơ màng ngan rlau jơh là kañ pal “bơkah”. Kañ “bơkah” geh lơh di “bơhiàn” bơh kòn cau Brâu dê.

 Ală bơta tờm chi, nha chi nàng lơh kañ bĕ tơrnờm

Neh gĭt bĕ tơrnờm, den ờ mìng bi Y Nop lơm mờ khat dùl nă oh mi lơi kung “gĭt loh” ală bơta tờm chi, nha, bùm, rơyas tờm chi brê dê nàng lơh kañ bĕ tơrnờm. Tàm rlau 10 bơta tờm chi kờñ pal geh mờ ờs ngui do, ală bơta tờm chi geh bơta lơngồt gơtùi đơs tus tờm chi jrê bờ la, chi đụng đung, chi tác tờ rác (chi jriang). Chi geh bơta bơtang tàm hơ̆ geh hờ vắc, cờ ia ăng… Bơdìh hơ̆, gam geh kơmhò chi dác, chi pờ em, năng van, ka xôm... ală bơta rơyas, bơta bùm. Tơl bơta geh dùl bơta ƀô thồm is, mơya jơh ală phan do tàm bơrlŭ bal lơh gơ gơs kañ bơkah krơi is ngan. Tơnơ̆ do, ală cau ùr kòn cau Brâu ngui tai tào (hơ̆ là tờm ka dao) nàng bơtơl phan lơh kañ bĕ tơrnờm.

 Tàm bơr lŭ phe mbar mờ lơ̆

Kuơ màng, jat bơta pin dờn bơh jơi bơtiàn kòn cau dê, nàng gàr niam bơta “wèr” ai kañ bĕ tơrnờm in geh niam, ờ gơtùi ngui bơta tờm chi chiết ta ờs ngui tàm broă “ting bơtrơh cru sơnơm, cà ràk ”.Broă lơh kañ bĕ tơrnờm bơh kòn cau Brâu dê ƀuơn ngan là ai ală bơta tờm chi riang,  tờm, rơyas, kơmhò (geh bơta tờm chi klồ kơmhò) rào kloh, tàm bơrlŭ bal mờ phe kloh, ơn tàm mpal ƀŏ lề, bơr lŭ bal mờ dùl ết dà gơs ƀòk lơbơn. Ngui tê păt ƀòk do gơ gơs tơl nơm kañ dềt bè rùp plai kriêng halà rùp khòc ơn sơtup, tơnơ̆ hơ̆ geh cèng ìs (sùm là ìs tềng hơđang bơnhă ồs). Nàng prap gàr jŏ rlau, kañ neh ro geh ơn tàm ding đơr halà sring mờ che, yồng tàm hơđang bơnhă ồs. Jŏ ngai, kañ geh uă dà jù bơh nhŭ bơnhă ồs dê, gơtùi ngui ết ngan rlau jơh tàm bàr pe nhai, geh tŭ geh tus jơh dùl nam. Geh kañ “bè jơnau kờñ”, oh mi ƀuơn ngan at tê bĕ tơrnờm. Jat bi Y Phoong ơm tàm ƀòn Đăk Mế yal: Broă lơh ngan ngồn là ai khà phe mbar kờñ pal geh, tàm bơrlŭ bal mờ lơ̆ jat khà 50-50, den hơ̆ sồng rào kloh, tơnơ̆ hơ̆ geh cèng gơm sin, ơn tàm đồng. Nàng “piang lơ̆” in ngềt dimơ, ram ram den rơsìh kañ tơrnờm neh ƀŏ lề, khum ai ƀòk lơbơn, tàm bơr lŭ bal. Pal sền ngăc, mbar mờ lơ̆ neh tàm bơrlŭ bal geh ơn tàm đồng (halà thùng), jơm ndơ̆p mờ dùl bơta nha brê (hơ̆ là nha tang) tàm dùl ngai ai gơ in geh bơta ƀô thồm. Tơnơ̆ hơ̆ sồng ơn tàm yăng mờ dơ̆p kơ̆. Tơrnờm lời 5 ngai là gơtùi ngui. Yăng tơrnờm lời bè ờs tus bàr pe nhai kung gam bơkah sơl, ờ gơtờp ờ niam ờ.

Mờ “mat kă bro” jŏ nam, pa do, tơrnờm kañ nha chi bơh kòn cau Brâu ƀòn Đăk Mế dê neh geh xã Pờ Y sac rơwah lơh phan bơna OCOP. Jat mò Võ Thị Thu Hà, Kuang atbồ Mpồl lơh broă bal tơrnờm kañ nha chi bơh kòn cau Brâu dê yal: tơrgùm lơh phan ñô ờs mờng do ờ mìng sền gàr broă lơh mờ tê bơh yau, pơgồp bơnah prap gàr bơta niam chài rơgơi bơh jơi bơtiàn kòn cau dê lơm gời mờ gam kơ̆p kờñ lơh bal lơh gơlik phan bơna kă bro cèng wơl priă lơh geh ai làng bol tàm tiah do in.

K’Brọp ai bơh băo Kon Tum - Cau mblàng K’ Hạnh