VOV4.K’ho - Tu\ do,  làng bol cau lơh broa\ sa gam rcang phơng nàng tuh kơphe in tàm tơngai lồi nhai mìu. Do la tu\ tơngai kơphe plai dờng den tàng broa\ tuh phơng bè lơi nàng plai sa\ dum ring la bơta mờ geh ua\ ngan cau sền gròi. Tu\ do, thạc sĩ Mai Công Trí cau kuang lơh broa\ Viện khoa học nông lâm nghiệp Tây Nguyên geh pơlam ờ ua\ bơta chài sơng ka tuh phơng kơphe in tàm tơngai do.

Tàm tu\ lồi nhai mìu la tơngai lồi dut ròng plai bơh kơphe. Do kung la tu\ cau tam kơphe tuh phơng dơ\ lồi dut. Jat thạc sĩ Mai Công Trí cau kuang lơh broa\ tam Viện khoa học  kỹ thuật nông lâm nghiệp Tây Nguyên, geh pơlam tuh phơng tàm tơngai tu\ do ờ mìng phơng gơ ròng plai lài mờ tu\ pic plai mờ gam dong tơl bơta lơh kơphe in dờng pràn lì bơkàu tàm nam pơnjat tai:“Tuh phơng den he pal sền kuơ tus 2 gah broa\ hơ\ la pal ròng geh tờm chi,  hơ\ la  ròng lơh dờng tờm, nha, plai drờm niam mờ bơta  dơ\ 2 la pal ròng geh ù. Bol he  slơ lơh sa den ù  slơ nđiơm gơs, kơphe den slơ pràn. Tơngai tu\ do la dùl  tàm ala\ tơngai kuơ màng ngan. Hơ\ la  tơngai kơphe dờng plai dờng ngan mờ  rcang mòn gơs gar geh cồng nha bơh plai kơphe. Dilah  bol he tuh phơng ờ tơl den lơh  plai kơ phe ờ hoan sa\,  gơbàn gơ jrùh plai dờng. Den tàng tuh phơng tơl den khà niam bơh phơng mờ geh bơh plai kơphe hơ\ sồng geh tơnhàu jơnhua ngan”.

Jat  bơta mờng bơh ua\ ngan  cau lơh sươn,  dilah sơng ka sền gàr kơphe tàm tơngai bè tu\ do den  cồng nha geh bơh gar geh ai go\ loh ngan. Gơ jat khà niam mờ  bơta sơntìl mờ làng bol tuh phơng jat khà krơi is. Thạc sĩ Mai Công Trí tơng kah tai:“Tu\ tơngai do, kơphe geh gơ ròng sa\ gar den  tàng  gơ kờ` phơng đàm ờ ua\ ngan, kờ` phơng lân  di mơ mờ kờ` phơng kali la ua\ ngan. Den tàng,  dilah dùl broa\ lơh kờp bal den geh  đơs lài mờ làng bol  pal tuh phơng jat khà phơng đàm-lân-kali la 1.1.2, hơ\ la khà phơng ka li pal tuh ua\ rlau. Bulah bè hơ\,  gơ jat tàm bơta  bơh tờm kơphe mờ làng bol he gơtùi rơndap tuh phơng dùl êt. Tu\ tuh phơng kơphe den bol he pal sền ring ngan bơh phơng hữu cơ mờ vô cơ. Tàm vô cơ,  làng bol  pal kah tus, bơdĩh mờ phơng NPK den ala\ bơta phơng tuh geh trung, vi lượng kung  pal geh ngui tơl mờ di pal. Bol he go\ bơta phơng geh trung lượng bè lưu huỳnh, canxi, magiê ờ hềt ring bal den làng bol he pal kah. Ala\ bơta vi lượng ngan la kẽm, bo kung geh gơbàn aniai ngan tus cồng nha geh mờ khà niam bơh kơphe. Dilah làng bol tuh phơng mìng dùl lơm,  phơng geh glài bal den làng bol pal kah tus khà  bơrlu\  bal mờ bơsir ala\ bơta trung, vi lượng. Ai dilah làng bol tuh phơng NPK den  bol he pal rwah ala\  phơng NPK gơ geh  gơ ring bal tơl trung, vi lượng, nàng gar niam tus kơphe geh tơl phơng nàng  ròng tờm, mờ ròng plai ua\”.

Bal mờ broa\ tuh phơng ring bal,  di pơlam,  mờ tuh tơl, nàng lơh  chi pràn dờng mờ drơng rơyas  bơh kơphe, làng bol gơtùi ngui ờ ua\ bơta phơng bồm tàm nha,  bồm  tàm nha hala  tuh tềng tờm kơphe, jat geh  pơlam bơh cau lơh sa. Broa\ tuh phơng tus tơl suơn kơphe pal sơnđìng bơta nđiơm gơs bơh ù mờ bơta pràn  tơnhàu geh cồng nha bơh kơphe. Tu\ tuh phơng, làng bol kung kờ`  sơnđìng ngan tàm bơta trồ  tiah nàng geh broa\  lơh tuh phơng di pal. Thạc sĩ Mai Công Trí đơs lài tai mờ làng bol:“Nam do la nam gơ  bàn krơi is ngan, pal sơllèt  gan dùl kàl pràng jo\ jòng,  soat dà mờ mìu den ờ hoan ua\. Kơphe gam  geh ai go\  gơ dờng ờ hềt tơl ntê, tờm, nha den tàng bol he pal sền tus bơta do. Tu\ do, ngan la gam nhai mìu,  mơya khà dà  gam ờ hềt tơk den tàng tu\ tuh phơng làng bol pal kah tus bơta tuh bồr phơng hala tu\ tu\ ù ìo mờ bol he pal kah tus bơta gơbàn bơh duh, tus mriềt bơh tờm kơphe. Tài di lah mìng rah lơm mờ bol he tuh phơng đang ù den tơngai gơ lik den geh lơh khà prơng ờ tơl niam mờ gơbàn roh hoàc ua\”.

                                                                            Cau cih mờ yal tơnggit K’ Brọp