VOV4.K’ho – Bulah ờ ru mờ broă lơh bơh Kuang bàng Hội đồng nhân dân càr Dak Lak dê, mơya mờ bơta jơh nùs sền gàr niam chài sềr rùp bơka ồi kòn cau bơh kòn cau Rơđê dê, bi H’Ler Êban (mat mờng hòi là mè Sia) neh lời ua\ tu\ tơngai nàng jòi git, ai niam chài sềr rùp bơka ồi kòn cau tơmut tàm phan soh rài pa. Niam chài sềr rùp bơka ờs mờng pơgồp bal mpờl go\ niam ngan tàm phan soh rài pa, lơh gơlik bơta kuơ ngui ua\ mơkung lơh gơlik tai pria\ lơh geh ai ua\ nghệ nhân mờ oh mi cau ùr Rơđê tàm [òn lơgar in.

Trồ mang bồ nhai 3, tàm cơldu\ ơnàng ờ hềt tus 10 thơk vuông bơh hìu mai phan mè Sia, tàm [òn Kniết, xã Ea Ktur, kơnhòal Cư Kui`, càr 3 Dak Lak, 3 nă cau chài mai phan gam jal mhar mai gơs phan nàng thàn dờp cau cih mat sồr mai phan in. Bi H’Trim Êban (mat mờng hòi là mè Đuêm) pà git, 30 blah ồi àu do geh dùl hìu bơyai lơh `ô bau sồr mai nàng lơh phan soh ndrờm bal cau lơh broă in. Àu mờ ồi jù, tềng ngko, tê àu mờ jơng ồi geh bơka ală rùp sềr niam chài ồi kòn cau tà` mờ tê bơh kòn cau Rơđê dê.

Bi H’Trim yal, mờr 3 nam do, bơh broă mai phan tàm do tàm trồ mang, bi neh geh tai pria\ jền nàng kơlôi rơcang tàm hìu bơnhă: “Pah nhai kung lơh geh 3 tơlak đông sơl, hơ\ là mìng is mai phan tàm trồ mang gời, ai dilah lơh jơh ngai den pria\ krơi. Să tờm a` kung kal ke, ờ geh ù tiah lơh sa den tàng mìng lòt lơh ơpah. Trồ mang den a` tus do nàng lơh broă mai phan. Kơ nờm bơh hơ\ mờ geh tai broă lơh tàm trồ mang nàng geh tai pria\ jền kơlôi rơcang tàm hìu bơnhă”.

Bi H’Ler Êban (ơm đah kiau) yal bè phan soh tam gơl pa mờ cau blơi

Nđờ nam do, broă lơh bơh hìu mai mè Sia neh ai geh broă lơh sùm ai nghệ nhân tà` ồi kòn cau tàm [òn Kniết mờ ală [òn rềp hơ\ in. Khà nac tus mai phan ngai sơlơ ua\, jơnau kờ` ngui rùp sềr bơka ồi kòn cau Rơđê gehtà` mờ tê kung ngai sơlơ gơguh ua\ sơl. Mò H’Djưm Niê (mat mờng hòi là mò Y Nhen), nam do neh rlau 70 sơnam, ơm tàm [òn Jung A, xã Ea Ktur, kơnhòal Cư Kui` pà git, bơh tu\ git tà` ồi kòn cau tus tu\ do ờ hềt tu\ lơi mò tà` ua\ ồi bè tu\ do: “Pơgap 2 nam do, a` mìng tà` ồi jat jơnau sồr bơh bi H’Ler dê gời, tài jơnau kờ` blơi geh sùm. Bè tàm hìu bơnhă bol hi dê den geh 3 nă cau tai, tu\ do geh tai mờ oh put a` dê tai kung tà` ồi sơl. Lài do den kung geh tà` ồi jat jơnau sồr lài bơh bơdìh mơya tu\ do bol hi mìng tơr gùm tà` ồi jat jơnau sồr lài tàm [òn gời”.

Ală bơta ồi àu geh bơceh mòn pa, di mờ niam chài soh phan rài pa bè phan soh tàm anih lơh broă, ồi gơ lì, ồi maxi, ồi tiang ka geh tơmut niam chài bơka ồi kòn cau tàm ua\ bă tiah lơh gơlik bơta niam mpờl go\ krơi sơ[ơi ngan. Biài thun gân, thun tăm ala ai bìai tà` mờ tê ờs mờng in dong phan soh geh bơta lơbơn ua\, lơh gơlik bơta [uơn cau soh in. Ală bơta niam do dong phan soh bơh hìu mai mè Sia dê ngai sơlơ geh ua\ cau kờ`.

Bi H’Ler Êban mai phan tàm trồ mang mờ ngai rlô

Dùl nă cau tus mai phan sùm bơh hìu mai do dê là mò H’Rum Byă (mat mờng hòi là mò La Ra) ơm tàm xã Drai Bhăng, kơnhòal Cư Kui`, càr Dak Lak đơs là, bơta pơgồp bal đah bìai pa mờ rùp sềr ồi kòn cau ờs mờng neh dong ală blah phan soh do ờ mìng gàr bè ờs bơta niam chài phan soh kòn cau Rơđê dê mờ gam [uơn soh tai: “Phan soh do geh bơta bơgồp bal đah ală niam chài sềr rùp bơka ồi kòn cau ờs mờng mờ phan lơh bìai, gùng mai pa, soh niam ngan, ờ gơ lơh duh ir bè phan soh kòn cau. Phan soh do gơtùi soh tàm ală dơ\ lơh chờ dờng halà ală dơ\ lơh yàng bè lơh yàng dà mbòr halà ală dơ\ lơh chờ den bol hi soh phan do”.

Bi H’Ler Êban, cau tờm hìu mai mè Sia dê pà git, bơh sơn rờp, bơh bơta kờ` ală niam chài sềr rùp bơka ồi kòn cau, bi neh mai is ală phan soh rài pa pơgồp bal mờ rùp sềr bơka nàng soh. Ală phan soh do tơnơ\ hơ\ geh ua\ oh mi cau ùr kờ` mờ sồr mai. Bơh hơ\, bi sơnơng, jòi gùng bơtàu tơnguh, ờ mìng lơh gơlik tai pria\ jền hìu bơnhă in, mơkung là broă nàng yal tơnggit ală bơta niam chài bè rùp sềr bơka, phan soh ờs mờng kòn cau he dê.

2, 3 bơta phan soh mờ phan pơ gồp bal

Bơh nam 2017, mè Sia sơn đờm yal tơnggit tac phan soh tà` ồi kòn cau tàm mạng xã hội Facebook, Zalo. Ală blah phan soh tam gơl pa neh dờp geh ua\ jơnau kờ`, cih mat sồr mai tàm càr mờ bơdìh càr, geh tu\ geh bal ală cau cih mat sồr mai là cau kis tàm lơgar Mỹ, Australia. Tu\ do, ngai lơi bi kung geh nac cih mat sồr mai, geh ală tu\, khà cau cih mat sồr mai ua\ ngan. Kờp bal pah nhai, hìu mai bi dê tac pơgap bơh 30 tus 40 blah phan, mờ pria\ tac bơh 400 brô tus 1 tơlak đông tàm dùl blah.

Bi H’Ler Êban yal, broă lơh tờm bi dê là Phó Kuang atbồ Ban Dân tộc – Hội đồng nhân dân càr Dak Lak, den bi kung ờ ru ngan. Bi pal mai phan tàm trồ mang mờ ală ngai rlô nàng lơh broă bal mờ cau chài mai phan. Bi gam kờ` rề ơnàng broă lơh hìu mai dê mờ bơceh tai ua\ phan soh pa nàng tơnguh bơta gơtùi soh ngan ngồn, ai ală rùp sềr bơka ờs mờng tus rềp rlau mờ rài kis pa tu\ do: “A` sơnơng là hìu mai geh tơrbo\ bal ală nghệ nhân mờ cau kờ` mai phan den tàng a` kơp kờ` mờr tus ờ mìng ơm wơl tàm broă tam gơl pa phan soh kòn cau Rơđê dê, mờ dilah gơtùi den rề ơnàng tà` sềr rùp bơka, pơgồp bal rùp sềr bơka tềng àu kap kung là lơh gơlik bơta krơi is. Dilah tơnguh ală khà cih mat sồr mai bơh ală cau mai àu kap dê den tu\ hơ\ gơtùi lơh gơlik tai broă lơh sùm ai ală nghệ nhân in, nàng geh tai pria\ jền”.

Pơgồp bal rùp sềr bơka ồi kòn cau tàm àu kap, dùl broă lơh pa tus mờ ồi àu bơh hìu mai mè Sia dê

Bal mờ broă bơceh, koh mai phan soh, bi H’Ler Êban gam sơnơng là geh lơh gơlik tai ală phan ngui bal mờ phan soh bè chèu, kơldung, che but… lơh phan kir sơnrai nàng tac cau nac tus sền, nhơl chờ in. Bi kơp kờ`, ală phan do geh pơgồp bơnah yal tơnggit ală bơta niam chài krơi is bè rùp sềr bơka, phan soh ờs mờng kòn cau Rơđê dê, pơgồp bơnah sền gàr bơta niam chài rơ gơi kòn cau dê.

Cau mblàng K’Duẩn