Theo TS Bùi Ngọc Quang, Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam, chiếc ghè mẹ bồng con là một chiếc ghè lớn, xung quanh miệng ghè là ba chiếc ghè con thông với nhau. Người Gia Rai quan niệm trong mỗi chiếc ghè thiêng đều có sự hiện diện của Giàng. Với chiếc ghè mẹ bồng con cũng vậy.

"Ghè mẹ bồng con dành cho hạnh phúc gia đình. Có vị Giàng cai quản hạnh phúc gia đình nằm trong cái ghè này. Cái ghè này chỉ người phụ nữ sử dụng. Nếu như gia đình yên ấm thì cái ghè này không bao giờ sử dụng, thậm chí họ không để trong nhà đâu, họ để ở một góc rừng mà người phụ nữ biết, hoặc có thể chôn ở một góc rẫy, cánh rừng. Người phụ nữ sẽ cai quản cái ghè này. Ba cái ghè con nằm trên và thông với ghè lớn, đổ nước vào ghè mẹ thì chảy sang con, đổ nước vào con thì sang mẹ" - TS Quang cho biết.

Nhìn vào chiếc ghè mẹ bồng con, có thể hiểu được trách nhiệm lớn lao của người phụ nữ, sự vất vả của họ. Ý niệm cõng con trên vai là trách nhiệm của người phụ nữ. Khi gia đình có con thì sự gắn kết rất lớn, họ không thể xa nhau vì vợ chồng có trách nhiệm chung với đứa con đó.

Ghè mẹ bồng con là một trong những loại ghè quý. Ảnh: BP

Trong cuộc sống của người Gia Rai trước đây, không có chuyện ly hôn, vì họ đến với nhau, gắn kết với nhau theo ý niệm của Giàng. Chỉ khi một trong hai người mất đi, người còn lại mới có thể đi bước nữa. Người phụ nữ Gia Rai chấp nhận tất cả, gánh vác mọi thứ trong gia đình. Khi bất ổn, họ có cách giải quyết riêng của mình. Và lúc này, chiếc ghè mẹ bồng con như là một sự giải quyết tinh tế nhất.

Khi ấy, người phụ nữ sẽ ra rừng lấy ghè mẹ bồng con về, tự tay ủ men trong ghè rượu này. Khi rượu đã chín, gia đình sẽ tổ chức một buổi uống rượu. Người ta cho rằng ghè rượu mẹ bồng con có sự liên kết chặt chẽ giữa vợ chồng, con cái, tạo sự hòa thuận, dòng chảy của rượu tưới đều trong tất cả thành viên của gia đình và mối tình cảm này được hàn gắn, kết nối chặt chẽ với nhau.

Điều đặc biệt ở sự kiện uống rượu ở ghè mẹ bồng con là anh em, họ hàng tham dự vẫn được uống rượu nhưng là một loại rượu khác, và tất nhiên, đựng ở những chiếc ghè thông thường.

Với người Gia Rai, chiếc ghè mẹ bồng con mang ý nghĩa giáo dục lớn. Nó hơn tất cả những lời hòa giải, hơn tất cả những lời can thiệp giãi bày. Chỉ cần một dòng rượu của sự hòa quyện đó mà người ta tự ý thức, tự điều chỉnh hành vi, tự điều chỉnh tình cảm để rồi hướng tới sự bền chặt.

Việt Phú/VOV4