Ngày 15; 16 và 19 tháng 3 âm lịch hằng năm người Lô Lô ở Hà Giang sẽ thực hiện lễ cầu mưa. Đây là lúc thời tiết hà khắc nhất trong năm, cầu mưa cũng là để mong một năm mưa thuận, gió hòa, mùa màng tươi tốt. 

Trước đây, những nhà giàu trong bản đứng ra chịu toàn bộ chi phí cho buổi lễ. Nhưng ngày nay, nghi lễ có sự tham gia, đóng góp của cả bản. 

Tích chuyện của người Lô Lô kể lại, xa xưa, khi làng người Lô Lô xảy ra hạn hán, có một người đàn ông đã đứng ra làm giả những rãnh nước, kêu gọi mọi người đánh trống, nhảy múa, bụi mù thấu tận trời xanh nên trời đã ban mưa xuống. Nhưng chẳng may mưa ngập trắng đồng, khiến gia súc, gia cầm chết hết, và ông cũng không giữ được mạng sống.

Con vật duy nhất còn sống sót là một con chó. Thương ông, mọi người đã làm thịt chó để cúng tiễn đưa linh hồn ông về trời. Chính vì thế, trong mâm lễ cầu mưa của người Lô Lô không bao giờ thiếu thịt chó.

Ngoài ra, trống đồng và nhị cũng là vật tế lễ bắt buộc phải có. Người Lô Lô cho rằng từ thuở khai thiên lập địa đã có trống đồng. Đó là biểu tượng của vũ trụ, cho nên khi cầu mưa phải giong trống, kéo nhị để vang thấu đến trời. Trời ban mưa.

Tuy nhiên, chiếc trống đồng dùng trong lễ cầu mưa của bà con ở Sàng Pả A hiện nay đã được đưa vào bảo tàng, nên chỉ còn cây nhị được sử dụng trong lễ cầu mưa.

Hình ảnh lễ cầu mưa được bà con Lô Lô Hoa ở xóm Sảng Pả A, thị trấn Mèo Vạc, huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang tái hiện tại Làng văn hóa du lịch các dân tộc Việt Nam:

Lễ cúng có 1 con gà trống đặt trên đĩa xôi trắng khá to, một con chó được thui sẵn, 4 chén rượu, một thanh kiếm sắt. 

Thầy cúng Lò Sỉ Páo thắp hương cắm tại 4 hướng, tương ứng với tứ phương trời

4 chàng trai và 9 cô gái trong bộ trang phục truyền thống, đứng thành hàng ngang phụ lễ. Theo truyền thống, đây là những người được làng lựa chọn. Họ phải đức độ, tài năng. Đặc biệt, những cô gái phụ lễ phải chưa có chồng.

Tiếp lời thầy cúng, người đàn ông bên cạnh từng nhịp nhẹ nhàng luân phiên hai tay, vuốt từ gốc đến ngọn bông lau.

Theo giải thích của bà con Lô Lô, đây là hành động vuốt "đuôi rồng", thể hiện lời kêu cầu thấu tận trời xanh, trời ban mưa thuận, gió hòa.

Sau một hồi khấn vái, thầy cúng đứng dậy, cầm chai rượu rót vào 4 chiếc chén, rồi châm lửa đốt tiền vàng tại 4 ống hương, thỉnh thần về dự lễ

Đốt tại ống nào xong, ông đều ngửa mặt lên trời chắp tay khấn vái cầu an.

Hoàn tất các công đoạn lễ, thầy cúng lấy từng chén rượu đưa cho 4 chàng trai phụ lễ uống. 

Tiếng nhị nổi lên réo rắt mừng lễ cầu mưa thành công

Thầy cúng cùng bà con, thanh niên dân bản, nhảy múa

Những động tác mô phỏng hoạt động sản xuất thường ngày như phát nương, phát cỏ và tra ngô. Đây vừa là vui chơi, vừa là cung tiễn các vị thần linh về trời.

Niềm hân hoan trên gương mặt những phụ nữ Lô Lô

Mọi người hào hứng tham gia trò chơi dân gian truyền thống

Đây cũng là dịp giao duyên, gặp gỡ, trao đổi kinh nghiệm sản xuất của bà con dân bản. Buổi lễ cầu mưa diễn ra tại Làng văn hóa cũng thu hút sự tham gi của nhiều du khách và cộng đồng dân tộc anh em có mặt tại làng.

Lâm Thanh/VOV4