Manuyh Dao pac bơr cơnh p’rá, bhr’ươl p’rá Miền lâng bhr’ươl p’rá Mùn. Muy coh pazêng rau đơ chr’năp âng manuyh Dao tơợ p’rá Mùn (năc choom xay moon tước manuyh Dao quần bhoóc, Dao a doó dal, Dao tuyển, Dao thanh y…) năc đhị bh’rợ cấp sắc, bh’rợ bhuôih âng pr’loỌng đong vêy n’leh âng muy cha năc manuyh vêy ta pa chăm, đươi k’bhêy vêy t’ghê- năc dợ ng’đơc năc Ka đong. Nâu đoo năc manuyh ma bhuy vêy manuyh Dao đươi p’rá Mùn chăp pa bhlâng. N’leh manuyh n’nâu vêy ta bi cơnh n’leh vaih âng abhô dang ting chroi c’rơ ooy rau liêm choom, rau căh liêm choom âng bh’rợ bhuôih.

Đhanuôr lâng pr’zợc nha nhêr! Ting cơnh j’niêng cr’bưn manứih Thái buôn ắt cóh đông đh’rơơng. Ooy zâp đông đh’rơơng nâu nắc vêy 2 đhị ta pêếh óih, lấh mơ đoọng buôn zêệ cha cha, ta pêếh óih nắc dzợ vêy ooy cr’noọ âng zâp acoon cóh Thái Tây Bắc.

N’niên lâng dưr pậ banh coh chr’hoong Krông Năng, tỉnh Đắk Lắk năc a noo Nông Văn Tân vel đong coh tỉnh Cao Bằng. Zr’lụ anoo ăt mamông công bâc manuyh mr’đoo vel đong tước bhrợ cha, tu cơnh đêêc, tơợ dzợ k’tứi tước bêl pậ banh anoo dzợ bơơn xơợng pr’hát then, xa nul n’jưl tính âng vel đong. Kiêng xơợng pr’hát Then, xa nul tính, anoo ơy bhrợ t’vaih câu lạc bộ n’jưl tính, hát then đoọng zư lêy lâng pa dưr pr’hát, xa nul ty đanh âng acoon coh đay đhị vel đong t’mêê.

Đhanuôr acoon cóh Dao bhrông cóh vel đông tỉnh Cao Bằng vêy truyền thống văn hoá pr’hay chr’nắp, bấc pr’hoọm laliêm, ooy đâu zâp bhr’ươr pr’hát cắh mưy bhrợ đoọng ha pêê xơợng ha ngur pr’hay, nắc dzợ lêy cha mêết, chấc lêy năl ooy đắh văn hoá, pr’hay chr’nắp đhị pr’hát CoÓng Dung âng manứih Dao bhrông. đhanuôr lâng pr’zợc đh’rứah lêy chô đhị k’tiếc Lũng Tỳ, chr’val Lương Thông, chr’hoong Thông Nông đoọng đh’rứah chấc lêy năl ooy pr’hát CoÓng Dung âng đhanuôr Dao bhrông cóh đâu.

Zâp tô bhúh manứih Dao Khâu cóh chr’hoong k’coong ch’ngai Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu buôn vêy tr’coọ xa nưl ty chr’nắp đoọng bêl cóh vel đông vêy bhiệc bhan xay xơ, cắh cậ manứih bil nắc zêng đươi dua. Tu cơnh đâu nắc tr’coọ xa nưl nâu bơơn đhanuôr zư lêy pa dưr cơnh pr’đươi cr’van chr’nắp âng vel bhươl. Chẻo Thu, PV Đài p’rá Việt Nam vêy bha ar xay moon:

Coh pr’ăt tr’mông zâp t’ngay, lâh apêê bhiêc bhan ty đanh cơnh: cha ha roo t’mêê, moot đong t’mêê, xay xơ ma nưih... ma nưih Cơ Tu căh choom căh vêy apêê bhr’ươr pr’hat. Zâp đoo pr’hat Cơ Tu zêng vêy muy râu mr’cơnh năc đoo đơơng âng xa nul âng crâng ca coong lâng râu liêm ta nih âng loom luônh acoon ma nưih da ding ca coong. Lâng pr’hat Cơ Tu công vêy bâc râu c’leh liêm pr’hay la lay căh vêy c’bhuh acoon coh n’đoo công vêy.

Đhanuôr acoon cóh Thái tăm Tây Bắc vêy cr’noọ: k’coon ga mắc bơơn k’diịc k’điêl nắc bhiệc chr’nắp âng lang manứih. Tu cơnh đêếc, zâp j’niêng cr’bưn, bh’rợ tr’nêng, jập đồ zước nhăn liêm ghít bhlâng, vêy bấc cơnh lalay nắc vêy mưy cóh đhanuôr Thái.

Cung cơnh apêê acoon coh lơơng, bhiệc bhuôih a bhô dang bơơn ma nuyh Dao pa bhlầng k’rang pa ghit. Bhiệc đớc r’piing bhuôih a bhô dang bơơn đhanuôr bhrợ têng lâng bấc j’niêng. Chẻo Thu, PV Đài P’rá Việt Nam xay moon đăh j’niêng nâu.

Coh chr’hoong Bát Xát, tỉnh Lào Cai vêy bâc đhanuôr Giáy ăt mamông. Đhanuôr Giáy vêy xa nay bh’rợ văn hoá pr’hay pa bhlâng, coh đêêc vêy tr’coọ xa nul truyền thống năc kèn Pí lè ơy bhrợ p’xoọng rau liêm pr’hay pr’ăt tr’mông văn hoá âng đhanuôr. Lang l’lăm pa choom đoọng ha lang t’tun. Năc cơnh đêêc xa nul âng kèn Pí Lè vêy ta zư lêy coh bâc lang manuyh.

Lấh 30 c’moo ặt lêy bhrợ têng lâng pr’hát xa nưl quần chúng đhị vel đông, Nghệ nhân K’Bes cắh mưy âng đơơng chiing goong âng manứih K’Ho cóh vel Bồ Liêng, thị trấn Đinh Văn, chr’hoong Lâm Hà, tỉnh Lâm Đồng dưr chr’va tưn đôr ch’ngai, nắc dzợ lêy pa choom cr’noọ cr’niêng chi ớh chiing goong ha đợ apêê p’niên cóh zr’lụ. Lâng đợ râu bhrợ t’bhlâng lâng chrooi đoọng âng đay, c’moo 2019, Nghệ nhân K’Bes nắc liêm chr’nắp bơơn Chủ tịch k’tiếc k’ruung cher đoọng ch’ner nghệ nhân ưu tú. Nâu đoo cắh nặc mưy vinh dự ha c’la nghệ nhân K’Bes nắc dzợ râu bhui har zr’nưm đoọng ha pa zêng vel Bồ Liêng.