VOV4.K’ho- Càr Quảng Nam (rềp mờ càr Kon Tum) là càr geh khà làng bol kòn cau Cơ Tu tơrgùm ơm kis uă ngan rlau jơh. Ală niam chài krơi is bè đơs lý, tamya tân tung da dă, dròng cing jañ mồng... mùl gơ jat bal mờ rài kis, broă lơh sa bơh làng bol tàm tiah do dê. Uă cau kra ƀòn kòn cau Cơ Tu neh lời tŭ tơngai nàng jòi tơrgùm, lơh wơl ală bơta niam niam chài jơi bơtiàn kòn cau he dê.

Bulah neh rlau 70 sơnam, mơya sap ntas uh kơmbuat bơh ồng Bhling Hạnh ơm tàm thôn Công Dồn, xã Zuôih, kơnhoàl Nam Giang, càr Quảng Nam dê pah tŭ ntas kung gam sùm mpong tàm gùl ù tiah brê bơnơm dờng ơning ơnàng. Làng bol tàm do hòi ồng mờ mat ngềr ngan “huềng bơh brê bơnơm dê”. 15 sơnam, ồng Bhling Hạnh tus bal lơh broă kac màng. Tơnơ̆ ngai ƀòn tờm tơngklàs, ồng rê wơl ƀòn tờm mờ tus bal lơh broă tàm gah lơh sơnơm, sền gàr adat boh lam hơ̆ sồng geh pin dờn pồ lơh Chủ tịch Ủy ban Mặt trận dà lơgar Việt Nam xã Zuôih 10 nam sùm. 

Ồng Y Kông dŏ đờng Abel- bơta phan nhơl gùng đơs crih bơh jŏ kòn cau Cơ Tu dê

Tàm ală nam nhai lơh broă, tus ală thôn, ƀòn, ồng sền gŏ hìu Guơl ờ geh cing nàng ràng tơlik, mpồl kơnòm dềt den ờ git dùl êt lơi bè niam chài bơh jŏ jơi bơtiàn kòn cau dê, dùl gùng jañ sơnggơr, jañ mồng kung ờ git sơl. Ồng moat jrùm ngan.

Nam 1998, kơnhoàl Nam Giang, càr Quảng Nam sồr crơng gơs tơl xã dùl mpồl jañ sơnggơr, dròng cing jañ mồng. Ồng Bhling Hạnh tus tơl hìu tàm thôn, tàm xã hòi jà làng bol jòi, prap wơl ală bơta phan nhơl gùng đơs pơnđik bơh jŏ bè cing, mồng, sơnggơr, đơng Abel hơ̆ sồng crơng gơs dùl mpồl dròng cing jañ mồng geh sơn đan Công Dồn. Să tờm ồng neh lơh niam wơl ală gùng tamya sơnggơr, cing mồng mờ broă lơh chờ, lơh yàng ờs mờng lam lòt lơh tàmuă tiah bè ƀòn dờng Hà Nội, Đà Nẵng, Cần Thơ, Tây Ninh. Ồng Bhling Hạnh chờ hờp yal, tàm ală dơ̆ lòt lơh hơ̆, mpồl dròng cing jañ mồng Công Dồn ai geh uă gai lòng ală bơta: “Bơh tŭ gam dềt tài hìu rƀah den tàng ờ geh cing, mồng nàng dròng, nàng jañ. Tàm ală dơ̆ lơh chờ, lơh yàng bơh ƀòn dê hơ̆ sồng añ geh ià nàng dròng, jañ tơrlòng bè lơi. Tus tŭ do, dùl ngai ờ klo sap ntas sơnggơr, cing mồng, sap rơ kèl, bơh a luốt dê den añ ờ gơtùi lơh broă lơi. Sap ntas gùng đơs crih là huềng kòn cau Cơ Tu dê, là bơta kờñ gơboh rài kis geh bèp ồng sền gàr, prap gàr bơh uă rài den tàng pal gàr wơl”.

Ồng Y Kông mòn is ală phan jat niam chài cau Cơ Tu dê bè broă trah mòn rùp dơm chi

Bơh bơta bơto bơtê ồng Bhling Hạnh dê, uă ơruh pơnu tàm xã neh git dròng, git jañ jơh ală jơnau cing kòn cau he dê. Bi Bhling Thái ơm tàm xã Zuôih là dùl tàm ală cau hơ̆ pà git: “Añ chờ hờp ngan mờ pơn iờ să jan tŭ lòt yal tơnggit niam chài kòn cau Cơ Tu dê tàm uă càr. Kơnờm geh bơta bơto bơtê jơh nùs mờ mblàng wơl bơta kờñ gơboh niam chài bơh ồng Bhling Hạnh dê mờ añ neh gŏ niam chài bơh jŏ kòn cau he dê niam ờ git lơh”.

Tàm broă prap gàr niam chài bơh làng bol kòn cau Cơ Tu dê, ờ gơtùi ờ đơs tus ồng Y Kông ơm tàm xã Ba, kơnhoàl Đông Giang, càr Quảng Nam. Neh mờr 100 sơnam, ồng Y Kông sùm kơlôi rơcang bè bơta roh huĭ niam chài bơh jŏ kòn cau Cơ Tu dê. Ồng đơs, hơ đơm mƀur brê dờng ơing ơnàng tŭ do neh ờ gam tai ală hìu Gươl halà hìu ƀồc jat bơhiàn yau cau Cơ Tu dê. Jơnau đơs tàm kờñ gơboh kung geh ala mờ tin nhắn điện thoại ờ git đơs jơnau kờñ gơboh mờ sap ntas đờng Abel halà tàm kơ uềng gơp mờ jơnau đơs lý bè bèp ồng rài yau tai.

Bơta kờñ gơboh jơh nùs gơ wèt tus mờ jơi bơtiàn kòn cau neh sồr ồng Y Kông tă priă lơh hìu Gươl tàm bă ù hìu bơnhă he dê nàng kòn sau in jòi rê. Tàm hìu Gươl, ồng Y Kông ràng tơlik ală bơta phan nhơl gùng đơs pơnđik bơh jŏ bè đờng lŭ, kơ liă mờ git nđờ bòr cing mồng. Uă nam do, ồng Y Kông jòi tus ală hìu bơsram tàm kơnhoàl bơto ală oh in bơta chài đơs lý, jañ mồng, git bè tơngu rơyas jơi bơtiàn kòn cau he dê: “Añ blơi mờ bơka hìu bè drăp yang, cing, mồng, ồi kòn cau hơ̆ sồng mòn is sơng gơr nàng jañ tàm ală dơ̆ lùp lap, ñô bau. Kơp kờñ añ dê là pal sền gàr niam chài bơh jŏ cau Cơ Tu dê”.

Ồng Đỗ Hữu Tùng, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân kơnhoàl Đông Giang, càr Quảng Nam pà git, tŭ do, tiah làng bol kòn cau Cơ Tu tàm kơnhoàl mìng gam êt cau bè ồng Y Kông git mòn mờ git nhơl uă bơta phan nhơl gùng đơs crih. Broă bơto wơl ală gùng tamya, đơs lý, jañ sơnggơr, jañ mồng ai cau kơnòm să in bơh ồng Y Kông dê ờ mìng pơgồp bơnah prap gàr ală bơta kuơ niam chài mờ gam pơgồp bơnah lơh niam rlau tai rài kis nùs nhơm kòn cau Cơ Tu dê: “Ồng Y Kông neh bơto bơtê cau kơnòm să in uă niam chài bơh jŏ làng bol kòn cau Cơ Tu dê tàm hơ̆ geh jañ sơnggơr, jañ mồng, tamya tân tung da dă mờ tàñ ồi kòn cau. Ală nam rềp ndi, ồng kung neh geh uă broă lơh ngan tàm broă prap gàr niam chài trah mòn rùp dơm chi bơh làng bol kòn cau Cơ Tu dê bơh jŏ, tŭ do gam gơtìp hời rơhời roh huĭ”.

Cau mblàng K’Duẩn