VOV4.K’ho- Kòn cau Rơđê geh ală phan sa “Krơi, is” ngan, mơya bơkah ngan di lah ală cau lơi geh tus tàm ù tiah pơrhê Bazan Dăk Lăk. Bơh ală phan sa bè biăp hòn is tàm dòr bơnơm ha là tàm mìr tàm suơn, kòn cau Rơđê lơh gơs uă ngan phan sa bơkah. Bơdìh mờ ală phan sa kas priă bè poăc iar buh, poăc ro ha là ală phan sa ƀuơn jòi bè plai blơn bơtăng, nha bùm blàng den plai bơlhong kung là phan tam neh geh lài tàm suơn mờ sùm geh ngui nàng lơh uă phan sa kòn cau Rơđê dê. Phan sa plai bơlhong bŏ geh uă ngan tàm mpồl bơtiàn kòn cau Rơđê dê, bơh cau kra tus mờ cau kơnòm ndrờm gơboh kờñ sa phan bŏ do.

Kòn cau Rơđê mờng bŏ plai bơlhong mờ blơn bơtăng, plai bơlhong bŏ mờ plai pơ-ò ha là mờ plai mil, mờ plai kok... mơya bơkah ngan là bŏ mờ ngòñ sràt. Broă pơgồp bal bơh phan sa geh uă nùs nhơm brê bơnơm do hòi jà geh uă ngan cau kờñ sa bơh ală tiah.

                                                 Plai bơlhong mờ ngòñ sràt geh bŏ bal

Phan nàng lơh bơh plai bơlhong bŏ mờ ngòñ sràt pal rơwah plai bơlhong lir ha là neh mờr dum, mơya gam kră. Bơdìh mờ ală phan tĕ bè boh, ƀòk ngòt, nha cañ, den mrĕ lir là phan tĕ pal geh tus mờ phan sa do dê.

Tŭ lơh phan sa plai bơlhong bŏ mờ ngòñ sràt, broă lơh sơnrờp ngan là lòt jòi ngòñ sràt là broă lơh niam mờ kal ke ngan. Ngòñ sràt mờng lơh rơsòn tàm ală tờm chi bè: kơphe, điều, pơnăt, muồng (dùl bơta phan tam kờñ kơrian càl, mờ dà tŭ ai suơn kơphe in)... Cau mờng chài ờ jòi ngòñ sràt lơh rơsòn rềp tềng hìu, tài ală ngòñ do geh ai mờ sa ală phan ƀơ̆ den tàng ờ niam tus mờ bơta pràn kơl dang să jan, den tàng cau mờng jòi rơsòn ngòñ tàm suơn ngài. Tŭ neh jòi geh rơsòn ngòñ, cau kŭp ală ngòñ tàm rơsòn hơ̆ sồng ơn tàm kơl dung ha là thùng mờ cau lòt jòi mờng cèng rơsòn ngòñ nàng ngòñ ờ gơtùi dô.

                        Bi Abdullah nizar Ibrahim gam lơh phan sa plai bơlhong mờ ngòñ sràt
Plai bơlhong tŭ neh pic cèng rê rơcoh dềt ha là tah dềt bè lơh gỏi, tram tàm dà boh, tă păt rañ dà. Bŏ mrĕ, boh, ƀòk ngòt, tĕ plai bơlhong mờ ngòñ nàng bŏ bal, nha cañ tiă dềt, tơnơ̆ mờ hơ̆ bơrlŭ bal mờ ală phan neh bŏ. Phan sa do bŭ lah ƀuơn lơh, mơya phan tĕ geh tơrgùm bal bơta sràt bơh ngòñ mờ nha cañ lơh bơkah bơr, gơsồr sa. Jăt mò Y Thoại, 60 sơnam, kis tàm ƀòn Kla, xã Dray Săp, kơnhoàl Krông Ana, càr Dăk Lăk yal, phan sa bŏ bơh bơlhong mờ ngòñ sràt neh geh bơh jŏ ngan, tus tŭ do geh uă cau kung gam kờñ sa phan sa do sơl. Tŭ ơm rơlô să, ală cau tơrgùm bal, tam jà bal bŭ plai bơlhong mờ ngòñ sràt. Sa sràt, hòi geh bal, lơh ală cau tàm hìu tus nggui bal gùt dar nàng sa mờ bol bơr bal, mò Y Thoại pà git: “Lòt jòi ngòn sràt, tơnơ̆ mờ hơ̆ tram dà boh nàng bŏ ngòñ mờ plai bơlhong hơ̆ sồng sa. Bơh cau kra tus mờ cau kơnòm kung kờñ sa phan do. Phan do ƀuơn jòi, ờ roh priă blơi, ngòñ sràt jòi tàm suơn, plai bơlhong pic tàm suơn, hìu lơi kung geh, mìng geh blơi boh mờ ƀòk ngòt. Tàm kàl prang trồ tiah duh sa phan do bơkah ngan. Mơya mùl màl gùt nam, trồ mìu ha là trồ prang, tŭ ru den cau lơi kung kờñ sa phan do. Cau lơi kung chờ tŭ geh sa phan ƀuơn jòi do”.

                                              Plai bơlhong mờ ngòñ sràt tŭ neh bŏ

Bi Đặng Trung Quý, kis tàm sơnah ƀòn Tự An, ƀòn dờng Buôn Ma Thuột, càr Dăk Lăk pà git, tŭ kơno cau yal măt phan sa do den gơlơh is ngan, jàng lah ờ gơtùi sa ngòñ. Mơya tŭ neh sa dùl dơ̆, den kờñ sa tai, sơlơ hòi sơlơ bơkah, sơlơ kờñ sa mờ ờ ngòt hòi tai. Sa lơngồt, rơbă bơh plai bơlhong bal mờ sràt bơh ngòñ, hòi bơh mrĕ, hang di mơ bơh phan tĕ bal mờ thồm bơh nha cañ neh lơh gơs dùl phan sa bơkah. “Añ neh geh tŭ sa phan do. Neh jŏ añ ờ hềt sa tai, mơya kung gam kah sùm tus mờ phan sa do. Tŭ do, di lah geh sa wơl añ gŏ bơkah ngan. Plai bơlhong bŏ mờ ngòñ sràt bơkah ngan. Geh bơta sràt bơh ngòñ mờ plai bơlhong den rơbă. Añ gơlơh niam ngan mờ phan sa do, tài bơkah rơlao mờ ală phan sa gỏi tàm ală hìu tăc phan sa dê”.

Plai bơlhong bŏ mờ ngòñ sràt là dùl phan sa lơh gơsah ơlăk, lơh tơmù duh tàm să niam ngan. Do ờ mìng là phan kờñ sa bơh làng bol kòn cau Rơđê dê, mờ gam gơs phan sa bơkah kòn cau Rơđê dê, hòi jà geh uă ngan cau bơh rềp bơh ngài tus mờ tiah kơh bơnơm càr Dăk Lăk dê. Bi Abdullah nizar Ibrahim, dùl nă cau lơgar Ấn Độ gam lơh broă tàm ƀòn dờng Buôn Ma Thuột, càr Dăk Lăk yal, bi neh geh tŭ sa uă phan sa bơh làng bol kòn cau Rơđê dê, tàm hơ̆ geh phan sa plai bơlhong bŏ mờ ngòñ sràt. Do mùl màl là phan sa krơi is mờ bơkah ngan bơh làng bol kòn cau Rơđê dê. Bi Abdullah nizar Ibrahim pà git: “Mùl màl añ gam jòi uă phan sa bơh làng bol kòn cau Rơđê dê nàng sa, tàm hơ̆, geh phan sa plai bơlhong bŏ mờ ngòñ sràt bal mờ nha cañ. Añ kờn sa phan sa do, tài bơkah ngan. Añ đơs ngan là bơkah ngan. Bàr pe phan sa cau buh mờ trŭ. Bơkah ngan! Cau lơi neh tus mờ càr Dăk Lăk den pal sa tơrlòng, tài cau kis tàm do geh broă lơh phan sa niam ngan mờ geh bơceh lơh. Añ kơlôi là cau lơi tus mờ càr Dăk Lăk den pal sa tơrlòng ală phan sa ờs mờng kòn cau Rơđê dê”.

Bŭ lah broă lơh ƀuơn, ờ roh uă priă blơi phan lơh tài neh geh lài tàm suơn tàm mìr hìu tờm tơn, mơya phan sa plai bơlhong bŏ mờ ngòñ sràt neh geh pang sră cih măt phan sa tàm ờ uă hìu tăc phan sa tàm càr Dăk Lăk dê mờ ờ gơtùi ờ geh tàm rài kis phan sa pah ngai bơh làng bol kòn cau Rơđê dê. Tŭ sa bal phan plai bơlhong bŏ mờ ngòñ sràt, kung là tŭ geh ală jơnau boh bơr, jơnau lam sồr bal tàm rài kis, gơlơh bè phan sa do neh gơs phan sa pơgồp bal nùs nhơm kờñ gơboh tàm mpồl bơtiàn.

Cau cih H’ Zawut-Cau mblàng Ndong Brawl