Gia Lai tu\ do gam lam lài tàm tiah Tây Nguyên tàm broa\ mut lơh broa\ lơh dà lơgar bơt bơtàu bòn lơgar pa, mờ 5 ntum lơh geh 19 khà broa\ jàu, tàm hơ\ geh ờ ua\ ntum tàm tiah ua\ kal ke. Ala\ tam gơl pa jat bơrnàng yau neh dong ala\ ntum do geh ala\ bơta bơtàu tơngguh ua\ gah ngan. Ntum Đak Hlơ, bơh kơnhoàl rbah Kbang la dùl go\ ngan.
Nhai mìu nam do tiah thòng Đak Hlơ, kơnhoàl Kbang, càr Gia Lai geh tam ua\ ngan tàu. Ồng Tống Văn Giang kis tàm bòn 4, ntum Đak Hlơ ai git, ù tiah do ua\ ngan la ù bơr lu\ bràs, di pal ngan mờ tàu. Pe nam mut lơh broa\ lơh dà lơgar bơt bơtàu bòn lơgar pa pa do kung ngan la pe nam, ồng mờ làng bol tàm ntum lơh pràn ngan ngui ala\ bơta jak chài pa tàm broa\ lơh sa, ngui mai\ mok tàm lơh sa, ngui sơntìl pa tàm sih tam. Cồng nha neh ai go\ loh ngan, tàu tơnhàu geh neh gơguh bơh 60 tấn tàm dùl lồ tus 100 tấn tàm dùl lồ, geh tiah tàu tơnhàu geh tus 130 tấn tàm dùl lồ. Tu\ do, ồng Giang neh bal mờ 15 hìu nha\ làng bol ndai tàm ntum Đak Hlơ gam geh lơh tơ lòng lài crơng gơs broa\ lơh sươn lồ dờng mờ ba\ ù mờr 13 lồ nàng pơnjat tai geh chồl guh ala\ bơta kuơ bơh bơta jak chài pa tàm tam tàu. Ồng Tống Văn Giang đơs:“Tu\ hìu mai\ khi geh broa\ lơh crơng gơs ba\ ù lồ dờng lam lài, bơh hơ\ a` geh lam sồr làng bol, làng bol he geh lơh ù lồ dờng den làng bol geh bơta kuơ, pria\ bơcri bơh hìu mai\ la la geh ai ngui mờ ờ kờp cồng. Dơ\ 2 la phơng, ù bo\ nàng lơh ù gơbàn mbùr la hìu mai\ ai gời. Lơ òr, sơ kam lơh rài ù bơh hìu mai\ dê la jrô rlau, tàu gơs rlau”.
Mờ bơta kuơ niam bơh trồ tiah, ù tiah gơ kờ` ngan mờ tàu, bơta at tê bal, bơh hìu mai\ sơdàng An Khê mờ bơta lơh ngan bơh làng bol bòn lơgar, broa\ lơh ba\ ù sươn dờng lam lài tàm tơngai tus geh lơh ua\, kờ` cèng geh cồng nha lơh sa dờng rlau tus ntum Đak Hlơ, kơnhoàl Kbang.
Bal mờ ala\ tam gơl pa tàm jơnau sơnơng lơh sa, muh mat bòn lơgar pa tàm ntum Đak Hlơ kung neh geh ala\ tam gơl bơh sơnrờp. Mờ nùs nhơm lơh is, làng bol tàm ntum neh nhap nhar tus bal ai ngai lơh broa\, ta\ phan bơna nàng lơh gùng lòt tàm bòn, gùng tàm blàng lơh broa\. Tus tu\ do, rlau 90% gùng tàm ntum Đak Hlơ mờ di 8 kơi sồ neh geh lơh mờ cài, lơh mờ bêtông, bươn boài ngan tus broa\ lòt rê mờ pơndiang phan bơna. Ồng Nguyễn Thanh Phượng kis tàm bòn 3, ntum Đak Hlơ ai git:“Làng bol tàm bòn lơh broa\ jơh nùs ngan, tài gùng do lài do la ờ diơng ngan, nhai prang gơ thul, nhai mìu mbè đềt, làng bol lòt rê kan ngan. Tơnơ\ hơ\ geh broa\ lơh bòn lơgar pa den geh dà lơgar dong kờl, làng bol tus lơh bal, làng bol chờ hờp ngan. Bơh lài ờ geh gùng bè do, tu\ do neh lơh gơs gùng, den bòn geh kloh niam, cau lơi kung chờ hờp”.
Phan bơna tàm bòn lơgar geh lơh niam, lơh sa bơtàu tơngguh neh dong tơl bơta mờ bơta chồl guh nàng ua\ ngan hìu nha\ tàm Đak Hlơ dơ\ pria\ lơh hìu ơm. Ồng Nguyễn Văn Thắng kis tàm bòn 2, ntum Đak Hlơ ai git, bơh ala\ khà pria\ geh tềm pềr tàm ua\ nam do, hìu nha\ geh tus 1 tơmàn nàng lơh hìu pa. Ồng đơs:“Mờ hìu nha\ den đơs la lơh hìu den pal lơh hìu sơmang dờng nàng di pal, niam bal mờ ù tiah geh is bơh hìu nha\ kung bè tàm bòn gam mut lơh broa\ lơh bòn lơgar pa”.
Pe nam do, tàm ntum Đak Hlơ geh mờr 1 rhiang nơm hìu sơmang geh lơh mờ kờp pria\ lơh tơl nơm hìu kung git nđờ rhiang tơlak pria\, geh hìu lơh tus 1 tơmàn pria\. Ala\ hìu niam đam hàng geh lơh tàm gùl ala\ ù sươn tam tàu ua\ ngan, slơ geh lơh niam mờ ai go\ ngan tus bơta bơtàu tơngguh bơh ù tiah do.
Sền wơl 3 nam mut lơh broa\ lơh bơt bơtàu bòn lơgar pa, ồng Trần Hữu Phước kuang at bồ anih duh broa\ làng bol ntum Đak Hlơ, kơnhoàl Kbang chờ hờp ai git, bơta kuơ màng ngan mờ ala\ cồng nha tờm ngan la ala\ tam gơl pa tàm sơnơng, broa\ lơh bơh làng bol. Bơta tam gơl pa hơ\ neh cèng geh ala\ cồng nha ngan ngồn. Pơnrơ bè, bal mờ ba\ ù lơh sa di 1.700 lồ, kung mờ chi tam tờm ngan la tàu mơya geh kờp bal tơl na\ cau tàm ntum tu\ do geh 27,6 tơlak pria\ dùl na\ cau, gơguh 2 dơ\ pơndrờm mờ nam 2011. Gùt ntum geh 800 hìu nha\, mơya tu\ do mìng geh di 50 hìu nha\ rbah, Ồng Trần Hữu Phước đơs:“Dờp git bơta mờ bol a` sền gròi ngan la. Tu\ geh mut lơh broa\ lơh, bè bal mờ cau kuang gam gơ lơh kwi kuơ, ờ hềt đơs tus làng bol. Tu\ mờ broa\ lơh bè hơ\, bol a` pal lơh kràn ngan tus cau kuang lài, hơ\ sồng tus làng bol. Tus tu\ bol a` geh mblàng pơlam làng bol wa\ geh den làng bol lơh la ua\ ngan, dà lơgar mìng dong kờl, dong bơta lơh, dong tơl bơta nàng làng bol lơh. Mờ khi neh go\ geh mờ lơh den khi dờp kuơ”.
Đak Hlơ, dùl ntum gam ua\ ngan kal ke bơh kơnhoàl rbah Kbang, càr Gia Lai geh ala\ bơta tam gơl sa\ loh làng ngan tơnơ\ mờ 3 nam mut lơh broa\ lơh dà lơgar bơt bơtàu bòn lơgar pa.
Cau mblàng K’ Brọp
Viết bình luận