VOV4.K’ho - Bơt bơtàu [òn lơgar pa geh ờ gơtùi geh cồng nha dilah ờ geh bơta ta\ pơ gồp  pràn bal bơh cau kơnòm sa\. Bơh 3 nam do,  mờ srơh broa\ lơh “Cau kơnòm sa\ attê bal bơt bơtàu [òn lơgar pa”, ua\ broa\ lơh, bơnah broa\ nền nòn neh geh cau kơnòm sa\ gùt lơgar dờp at gơnoar mờ ngai slơ geh bơtàu tơngguh geh cồng nha tàm broa\ lơh tam gơl muh mat [òn lơgar Việt Nam.

            Nam 2012, tơnơ\ geh Mpồl ơruh pơnu Dà lơgar rwah la ntum geh lơh lài bơt bơtàu [òn lơgar pa, Mpồl đơng lam atbồ ơruh pơnu ntum Bản Qua, kơnhoàl Bát Xát, càr Lào Cai neh lơh kràn ngan dơ\ lam sồr do tus tơl mpồl, trơ gùm tàm bơta tus bal bơh gal ngan mpồl ơruh pơnu. Ua\ broa\ lơh ngan ngồn geh kuơ neh geh jàu tus ơruh pơnu bè: lơh broa\ dong ala\ hìu nha\ rbah, hìu nha\ geh khà sra\ dong kờl bơh dà lơgar, lơh gùng lòt tàm [òn, gùng mờ bê tông lơh rlau 1.200 thơt gùng,  lam sồr dong làng bol lơh 216 hìu ja\ brê tơl kloh, tam 10 lồ brê trám, lát, tuah wàs rbòng dà, geh lơh niam wơl blàng tơp bồc cau ling chơt màng…Bal mờ hơ\ la ala\ broa\ lơh dong kờl is, kis git jơnau git adat geh sùm lơh niam. Bi Nguyễn Tiến Anh kuang atbồ mpồl ơruh pơnu ntum Bản Qua, đơs:“Tơnơ\ 3 nam mut lơh broa\ lơh, bol a` sùm geh tus dong broa\, geh lơh lài broa\ lơh mblàng pơlam ala\ bơnah broa\ bơh ơruh pơnu. Bơh hơ\, bol a` geh lơh geh ala\ broa\ lơh dong cau kuang, làng bol wa\ geh bơta kuơ bơh broa\ bơt bơtàu [òn lơgar pa. Tu\ do,  ntum bol a` neh lơh geh 17/19 broa\ lơh. Gam 2 broa\ lơh bè tiah kis,  phan bơna chài rgơi…”

Ơruh pơnu  lơh gùng lòt tàm [òn.

            Lo\ Trương Hồng Trang atbồ mpồl ơruh pơnu càr Bạc Liêu, ai git: 3 nam do, srơh broa\ lơh “cau kơnòm sa\ attê bal bơt bơtàu [òn lơgar pa” neh lơh geh ua\ ngan cồng nha niam. Hơ\ ờ mìng la ala\ broa\ lơh, broa\ lơh mùl màl, mờ kuơ màng  rlau, bơnga\ cau ơruh pơnu neh geh đơs tờm kơljap ngan tàm dơ\ bơtàu tơngguh tàm [òn lơgar. Lo\ đơs:“Bol a` geh sền ngòi nền nòn ngan tus bơta gùng lòt tàm [òn lơgar, gùng dờng, gùng [òn mờ geh dong kờl tai ờ ua\ broa\ lơh ndai. Bè, ala\ hìu chài rgơi [òn neh lơh geh bơt bơtàu  geh ala\ phan bơna ngan la Mpồl lơh broa\ sùm mpồl ơruh pơnu càr neh hòi jà mpồl ơruh pơnu lơh broa\ sa ka\ bro dà lơgar dong kờl ala\ [òn do, jơh  drờm geh dùl ma\y vi tính. Bơh hơ\, gơtùi dong kờl tus ơruh pơnu, làng bol gơtùi geh sền internet kờ` bơsram broa\ lơh niam,  broa\ lơh geh cồng nha”.

            Tơnơ\ 3 nam mut lơh dơ\ lam sồr “cau kơnòm sa\ attê bal bơt bơtàu [òn lơgar pa”, cau kơnòm sa\ gùt lơgar neh lơh pa mờr 11 rbô kơi sồ gùng lòt tàm [òn, rlau 89 rbô kơi sồ gùng lòt, bơtơt rbòng dà tàm dơlam sre, rlau 2.820 nơm hìu chài rgơi, bal mờ 5.255  hìu dong nđàc, hìu ơm gùl ngai làng bol ròng kơnòm bơsram, rlau 80 rbô hìu ja\ brê tơl kloh…Srơh “cau kơnòm sa\ attê bal bơt bơtàu [òn lơgar pa” kung dong geh rlau 30 rbô ơruh pơnu tàm [òn lơgar geh dong kờl càn pria\ lơh sa, dong mblàng yal tơnggit broa\ lơh ai tus rlau 2 tơlak 600 rbô na\ ơruh pơnu, bơto broa\ lơh ai tus rlau 350 rbô na\ cau, ai geh broa\ lơh rlau 420 rbô na\ ơruh pơnu. Lo\ Phan Thị Phúc kuang atbồ mpồl ơruh pơnu ntum Kim Long, kơnhoàl Châu Đức, càr Bà Rịa-Vũng Tàu ai git: Kờ` ơruh pơnu tus bal bơt bơtàu [òn lơgar pa geh cồng nha,  kờ` dong kờl cau tàm mpồl ơruh pơnu bơtàu tơngguh lơh sa [òn lơgar,  dong khi pờ ơnàng broa\ lơh, lơh sa suơn dờng…dùl ba\ nền nòn ngan, geh kuơ ngan ờ di  gơ ơm wơl ràm broa\ mblàng pơlam,  geh mut lơh, geh lơh niam broa\ lơh tus ơm kis, lơh broa\ sa dùl ba\ bal bal:“Ala\ broa\ lơh tam gơl khoa học kỹ thuật den geh kờ` ngan tus ala\ bơyô mờ tiah [òn lơgar bơh bol a` dê tu\ do. Mờ broa\ lơh den bol a`  kung kờ` Dà lơgar, càr ai tơlik ala\ broa\ lơh pa mờ bơceh pa bơta chài mờ tam jàu bơta jak chài pa kờ` ala\ bơyô geh  git wa\ bơh sơnrờp kờ` ala\ bơyô geh lơh git wa\, bơsong geh  broa\ lơh ai tus ala\ bơyô mo tơn tàm [òn  lơgar”.

            Bè bơta do,  bi Nguyễn Anh Tuấn kuang atbồ mpồl ơruh pơnu dà lơgar geh đơs la: Gùng tus bơh bơt bơtàu [òn lơgar pa ờ mìng la tam gơl muh mat [òn lơgar pa mờ kuơ màng rlau tai la bơtàu tơngguh rài kis, pria\ geh bơh làng bol. Den tàng ngan, kờ` pal lơh pràn bơtàu tơngguh lơh sa,  bơt bơtàu mờ lơh ua\ ala\ broa\ lơh sa, dong làng bol, tàm hơ\ geh ơruh pơnu, lơh pas tàm [òn tờm he dê:“Bơtàu tơngguh lơh broa\ sa [òn lơgar tu\ do gam la dùl broa\ lơh tờm  dờng ngan. Do kung la bơr koat nàng lơh geh tus broa\ mut lơh ala\ broa\ lơh ndai kờ` bơt bơtàu [òn lơgar pa geh kơljap. Tu\ lơh sa bơtàu tơngguh den he geh bơta nàng geh tus wơl bơt bơtàu phan bơna, ai chài rgơi,  bơto bơtê, ala\ khà broa\ lơh ndai kơljap rlau, kờ` bơsong broa\ lơh tơn, kờ` ờ sa jơng tê mờ gam ơm kis tàm [òn tờm he. Bol a` đơs la kờ` pal tơngguh rlau tai khà bồ tơnggoh jak, bơta chài khoa học kỹ thuật tàm broa\ lơh dong kờl is bơh ơruh pơnu tàm broa\ bơt bơtàu [òn lơgar pa.”

            “Tềng lơi kờ` geh ơruh pơnu, tềng lơi kal ke ơruh pơnu tus”. Jơnau sơnđan do dùl dơ\ tai geh ai go\ ngan  bơta tus bal jơh nùs, bơta cồng nha bơh cau kơnòm sa\ gùt lơgar, tu\ slơ ngai slơ geh ua\ ngan broa\ lơh sơnđan mat ơruh pơnu, pơ gồp bal tàm broa\ lơh tam gơl muh mat [òn lơgar, bơtàu tơngguh rài kis làng bol tàm [òn lơgar, tiah kơh bơnơm.

                                                          Cau mblàng K’ Brọp.