VOV4.K’ho - Rlau 47 rbô  ngai lơh broa\, rlau 53 rbô tờm chi geh tam la ta\ pơ gồp dờng ngan bơh cau dờng sơnam càr Lâm Đồng tàn 5 nam 2010-2015 tus mờ srơh broa\ lơh bơt bơtàu [òn lơgar pa càr dê. Mơya, ala\ ta\ pơ gồp dờng rlau bơh mpồl cau do la git wa\ ngan ngồn bè pơrya bơh [òn lơgar pa mờ geh đơs mờ hìu nha\, cau tàm mpồl bơtìan geh tus bal mut lơh.

            Rlau mờ hơ\ tai,  cau dờng sơnam neh bal mờ hìu nha\, lam sồr  kòn sau ai is rlau 260 rbô thơt kơre ù, geh dong kờl git nđờ jơt tơmàn pria\,  nàng geh ta\ pơ gồp bal mờ Đảng, Dà lơgar mờ làng bol at tê bal bơt bơtàu [òn lơgar pa tàm gùt tiah tàm càr. Bơh nùs nhơm “Cau dờng sơnam lam lài jak”, ala\ kơna\ bơh Mpồl cau dờng sơnam tàm càr neh nhap nhar tus bal ala\ srơh broa\ lơh pơr lòng “Cau dờng sơnam lơh sa jak, dong bal sang sơbì jơgloh tơmù rbah, lơh pas di pal”, srơh “Gùt làng bol tam klac bơt bơtàu rài kis ngac ngar jak chài tàm [òn làng bol ơm kis”  bal mờ broa\ bơt bơtàu [òn lơgar pa, tiah [òn drà pa, sền gàr tiah kis…Bè tàm ntum  Quảng Lập, kơnhoàl Đơn Dương, Mpồl cau dờng sơnam neh lam sồr cau kuang, cau tàm mpồl, cau dờng sơnam  tàm ntum neh ai is 2 sào ù, ta\ dong 5 tơmàn pria\, ta\ pơ gồp 150 ngai lơh broa\, tam 150 tờm chi tơlir lời mbur, 125 cau kuang,  cau tàm mpồl tus bal 50 dơ\ sền gròi tàm [òn nàng chồl guh nùs nhơm kơnòl, gàr niam khà ala\ broa\ lơh  ngui bal, geh làng bol pin dờ`. Mờ mpồl tàm tiah sar lơgar ngài Liêng Bông di ntum Dà Nhim,  kơnhoàl Lạc Dương, cau dờng sơnam tàm [òn neh tus bal ai is 3.500 thơt kơre ù, ta\ geh 300 tơlak pria\, 150 ngai lơh broa\ mờ tam 100 tờm chi tàm [òn.  Geh ua\ ngan cau pơnrơ mpồl  bal cau dờng sơnam lơh niam broa\ lơh bơt bơtàu [òn lơgar pa tà tàm tiah bè ntum Lộc An, kơnhoàl Bảo Lâm, ntum Hoà Bắc, kơnhoàl Di Linh, ntum Phú Hội, kơnhoàl Đức Trọng, ntum Đông Thanh, kơnhoàl Lâm Hà…mờ ala\ broa\ lơh ngan ngồn kuơ màng geh làng bol  dờp ngan mờ đơs niam ngan. Mìng geh 4.063 na\ cau dờng sơnam tàm càr tu\ do gam la cau tờm lơh sa suơn dờng, cau tờm mpồl lơh sa ka\ bro, la ala\ cau pơnrơ gơguh jak lơh sa ka\ bro, bơtàu tơngguh lơh sa,  geh tai pria\ jền, ai geh broa\ lơh bơh ua\  cau ngan tàm [òn lơgar, geh cau kơnòm sa\ tus  bơsram bơta màng. Khi neh đơs tờm, “Rnàng cau dờng sơnam”  ờ go\ di la cau kơnjơ\ bơh mpồl bơtìan, mờ gam la cau geh kuơ ngan bơh mpồl bơtìan, geh mpồl bơtìan  ngềr ngan, oh kòn kòn sau đòm jat.

            Sền wơl tàm  5 nam cau dờng sơnam  tus bal bơt bơtàu [òn lơgar pa, sền gàr tiah kis, ồng Đàm Xuân Đêu atbồ ala mat Mpồl cau dờng sơnam càr Lâm Đồng đơs tờm: Bơh broa\ srơh bơh bơtàu [òn lơgar pa- đềt mềr bal mờ sền gàr tiah kis neh geh ua\ ngan mpồl bal, cau kuang, cau tàm mpồl mờ cau dờng sơnam pơnrơ ngan geh mblàng pơlam, lam sồr làng bol mut lơh niam srơh broa\ lơh bơt bơtàu [òn lơgar pa jat gùng  dà “Làng bol lơh-Dà lơgar dong kờl”. Khi gơs la ala\ cau lam lài tàm hìu nha\,  tàm [òn làng bol ơm kis sùm lam lài tus sền gròi, ai is ù, ta\ pràn sa\ lơh broa\, pria\ bơh cau dùl na\ sa\, hìu nha\ tàm broa\ lơh bal kờ` Lâm Đồng gờ` lơh gơs broa\ lơh dà lơgar bè bơt bơtàu [òn lơgar pa, pơ gồp bal bơtàu tơngguh rài kis làng bol,  tam gơl ua\ ngan muh mat [òn lơgar tàm  Lâm Đồng ua\ nam do.

            Jat ồng Bùi Văn Tân kuang jat jơng atbồ  drơng broa\ Mpồl cau dờng sơnam kơnhoàl Đức Trọng: Srơh cau dờng sơnam ờ mìng geh gơ ơm wơl tềng “Kis chờ-kis pràn- kis geh kuơ” mờ bol a` gam  ai bal pràn, dùl nùs bal mờ kơnhoàl tus bal geh lơh niam ngan broa\ lơh bơt bơtàu Đảng,  lơh geh gơnoar atbồ slơ ngai slơ tơl kloh, kơljap. Tus bal ta\ pơ gồp tàm lơh geh kơrnuat, dong broa\ mpồl đơng lam Đảng kơnhoàl tàm broa\ tus tìp còp ala\ cau tàm mpồl 90 sơnam, 100 sơnam geh ai go\ bơta sền gròi bơh Đảng, Dà lơgar tus mờ cau dờng sơnam. Bol a` gam lam sồr làng bol kòn sau tàm hìu, jơi nòi at tê bal ta\ pràn, bal mờ [òn lơgar lơh gơs broa\ lơh bơt bơtàu [òn lơgar pa gờ` rlau mờ kờp du\.

            Bal mờ hơ\,  Mpồl cau dờng sơnam càr Lâm Đồng neh bơyai lơh lip 600 pang sra\ bè broa\ lơh bơt bơtàu [òn lơgar pa càr Lâm Đồng tơngai bơh 2010-2020, sra\ nggal bè chồl guh bơnga\ cau tờm bơh làng bol tàm bơt bơtàu [òn lơgar pa, bơh broa\ “Làng bol git,  làng bol cri bơyai,  làng bol lơh, làng bol sền, làng bol sền gròi”, sra\ “ Ho lùp bè bơt bơtàu [òn lơgar pa”… geh  phàt tus ala\ ntum,  sơnah [òn, [òn drà lơh sra\ nggal geh bơsram,  mblàng pơlam. Bơh hơ\, geh pơ gồp bal bơtàu tơngguh git wa\,  dờp git bơh  tơl rnàng làng bol tàm broa\ lơh lam sồr bơt bơtàu [òn lơgar pa.

             Cồng nha, la tus lồi nam 2014, gùt càr geh 117 ntum lơh gơs broa\ rơndap lơh bơt bơtàu [òn lơgar pa, 112 ntum geh ky\ sra\, neh geh 23 ntum lơh geh 19 broa\ jàu mờ geh anih duh broa\ làng bol càr geh kơrnuat dờp la ntum tơl khà [òn lơgar pa. Pơgồp geh bal cồng nha\ hơ\, bơh khà [òn lơgar tus ntum sơnah [òn, [òn drà, cau dờng sơnam drờm geh ta\ pơgồp  dờng ngan. Khi ờ ngòt la cau dờng sơnam- ờ pràn sa\ mờ pơnjat tai geh tus bal tàm broa\ lơh mpồl bơtìan, la cau kuang atbồ đơng lam Đảng, kuang jat jơng atbồ đơng lam Đảng, cau atbồ, cau jat jơng atbồ [òn, atbồ, jat jơng atbồ gah tề lam gùng dra\ bal,  gah sền gròi bơcri lơh phan bơna bal,  gah lùp sền  làng bol… neh ta\ pơ gồp kuơ màng ngan tàm dơ\ bơt bơtàu [òn lơgar pa kơljap,  lơh geh ròt gùng dra\ bal kơljap, bơt bơtàu Đảng, gơnoar atbồ sàng goh, kơljap.

                                                          Cau mblàng K’ Brọp.