La cau Mạ, deh nam 1962, Ka Hiên geh tus bal broa\ lơh Gơnoar atbồ bòn lơgar bơh gờ` ngan, la cau lài do lơh kuang cau ùr nhap nhar ngan, kuang jat jơng atbồ mpồl cau ùr ntum Hà Lâm, Dà Huoai, càr Lâm Đồng. Tu\ ntum Phước Lộc geh cah is bơh ntum Hà Lâm nam 2003, Ka Hiên geh ai rê lơh tàm tàm do lơh kuang jat jơng atbồ anih duh broa\ làng bol ntum Phước Lộc bơh tu\ hơ\ tus tu\ do.
Phước Lộc tiah Ka Hiên kis mờ lơh broa\ la dùl tàm 3 ntum rbah ngan bơh kơnhoàl Dà Huoai, càr Lâm Đồng. Gùt ntum geh mờr 650 hìu nha\ làng bol, di 2.900 na\ cau ơm kis tàm 6 [òn, 80% tàm khà do la làng bol kòn cau Tây Nguyên, ua\ ngan la cau Mạ mờ K’Ho. Mờ bơta kơp kờ` ai làng bol lik klàs jơgloh rbah, tam gơl bơhìan lơh broa\ sa bơrngơl gơla, bơtàu tơngguh lơh sa, bơtàu tơngguh rài kis nùs nhơm, phan bơna, Ka Hiên sùm geh tus tơl [òn, tơl tiah nàng tus bal ala\ dơ\ pơrjum làng bol, geh tam tìp, cri bơyai, geh pơlam lam sồr tơl làng bol geh tus bal bơt bơtàu bòn lơgar pa, lơh ngan lơh sa, ờ kơp kờ` tàm bơta Dà lơgar.
Nàng sa\ tờm geh lam lài tàm lam sồr làng bol geh mut lơh broa\ tam gơl rơndap chi tam, phan ròng, đơs lòt bal mờ broa\ lơh, hìu nha\ Ka Hiên neh bơcri tàm ròng jơrke, mờ kung geh lơh niam wơl sươn điều, sươn chi sa plai he dê, tam tai sầu riêng, măng cụt… nàng sươn chi geh gơ ai kuơ rlau. Hìu nha\ Ka Hiên kung neh lam lài tàm broa\ tam ce hờ đơm mbur chi điều nàng geh tai pria\ jền tàm bal dùl ba\ sươn chi. Tus tu\ do, jat Ka Hiên ai git, hìu nha\ mò neh geh kờp bal rlau 100 tơlak pria\ dùl nam.
Tàm lơh gùng lòt tàm [òn lơgar, Ka Hiện kung la cau lam bồ lài tàm broa\ lam sồr làng bol ai ù lơh gùng. Ờ mìng nhap nhar lam sồr tàm ala\ bùi pơrjum [òn, pah poh, Ka Hiên gam lời tu\ tơngai nàng tus tơl hìu làng bol lùp còp, boh bơr tơl hìu nha\, lam sồr ala\ hìu nha\ geh ai is ù mờ tam chi tàm ù nàng pờ ơnàng lơh gùng, lam sồr ala\ hìu nha\ geh ta\ pơ gồp bal ai pràn lơh gùng. Bè tàm [òn Phước Trung, tơnơ\ geh lam sồr geh ua\ cau ngan neh ta\ pơ gồp is pràn, ai ù nàng lơh ơnàng gùng 450 thơt gùng lơh mờ sơmang tàm do.
Ka Hiên kung la cau geh nhap nhar ngan tàm broa\ lam sồr làng bol tus bal sền gàr brê. Tu\ do, tàm ntum neh geh rlau 200 hìu nha\ cau kòn cau tus bal tàm broa\ lơh do mờ dờp geh broa\ sền gàr brê jat broa\ lơh jàu pria\ sền gàr brê gam geh làng bol mut lơh niam ngan.
Mờ ala\ broa\ lơh ngan ngồn he dê, Ka Hiên la dùl tàm ala\ cau bơh ntum neh geh ala\ ta\ pơ gồp niam tus bơtàu tơngguh bơh Phước Lộc tu\ do. Ngan ngồn, la neh tơmù geh rbah, bơt bơtàu bòn lơgar pa. Nam 2010, mờr 78% khà kờp làng bol tàm do tam la hìu nha\ rbah, 2 nam tơnơ\, nam 2012, khà hìu nha\ rbah bơh ntum mìng gam rlau 23% mờ tu\ do khà hìu nha\ rbah neh gơmù mhar ngan, mìng gam 43 hìu nha\ rbah, geh khà 6,7%.
Tàm bơt bơtàu bòn lơgar pa, ntum rbah Phước Lộc ngai do, neh geh muh mat krơi is, Gùng mut tàm ntum neh geh pờ ơnàng, geh da\ chài, đèng neh tus tơl [òn, geh dà sàng kloh, hìu hìu bơsram, hìu sơnơm geh tơl khà. Rài kis bơh làng bol kòn cau tàm do neh bơtàu tơngguh loh ngan, khà kơnòm dềt geh lòt bơsram jơnhua ngan, mờr 100% bè ơdu\ bơsram bơh sơnrờp, kai I, kai II tus 98%. Ua\ hìu nha\ tu\ do neh git deh dùh di kơrhia tàm hìu nha\, deh ê\t kòn. Tàm nam 2013, pa do geh mờr 500 hìu nha\ làng bol tơl khà la hìu nha\ ngac ngar jak chài, 3 tàm 6 bòn geh tơl khà la bòn ngac ngar jak chài. Tàm ntum neh geh ua\ broa\ lơh sa, lơh sa jak.
Mờ ala\ ta\ pơ gồp he dê mò Ka Hiên dờp geh ua\ ngan sra\ jờng bơh kơnhoàl, càr, bơh dà lơgar bè broa\ lơh gơs jak broa\ geh jào. Nam 2006, Ka Hiên dờp geh sra\ jờng bè lơh gơs broa\ lơh tàm broa\ lơh lam sồr làng bol tàm bòn lơgar khà dà lơgar, nam 2009 dờp geh sra\ jờng bơh càr bè chồl guh bơta tam klac jơi bơtìan kòn cau. Nam 2010, Ka Hiên geh càr jàu khà sra\ jờng jak ngan bè broa\ lơh tàm bòn lơgar dong kờl hìu ơm jat broa\ lơh 167. Tàm sùm ua\ nam mò Ka Hiên geh anih duh broa\ làng bol càr jàu sra\ jờng la cau dùl na\ sa\ geh cồng nha jak ngan tàm mut lơh broa\ lơh.
Jat bao\ Lâm Đồng- ]au mblàng K’ Brọp.
Viết bình luận