Bơta kờñ gơboh bơh kwang bàng, cau ling mpồl ling sền gàr tiah nhàr lơgar neh lơh geh tai bơta kơ̆p kờñ tus hìu bơsram ai kơnòm dềt rƀah tiah kơh bơnơm in, bal mờ kơnòm dềt lơgar Lào tiah đah ne tiah nhàr lơgar dê.
Clâu Ân là kơnòm klau dềt kòn cau Cơ Tu, ơm tàm xã Tr’hy, kơnhoàl Tây Giang, càr Quảng Nam kòn đời jơh bal mè mờ bèp. Hìu bơnhă geh 3 nă oh mi, Ân là kòn dơ̆ 2 tàm hìu bơnhă dê. Tơl ală bơta ngui sa tàm rài kis bơh jơh hìu bơnhă dê ndrờm bơh mò gah bèp kra ờ pràn rlau 70 sơnam lơm rcang ală bơta. Dơ̆ sa bơh ală sau dê mìng geh piang sa bal mờ biăp brê, tŭ mò kòp jê ờ gơtùi lòt tàm mìr den ală sau ờ geh phan sa tai. Sơnđàc ngan rài kis bơh sau Ân dê, cau gơ̆p ƀòn bal cèng phe, biăp brê tus dong kờl. Ai jơnau lòt bơsram gơwèt mờ sau Ân là ờ ƀuơn dùl ết lơi.
Nam 2020, Pôs đồng mpồl ling sền tiah nhàr lơgar A Xan lơh broă mờ hìu bơnhă mờ tiah do nàng dờp sau Ân rê lơh kòn ròng. Rê ơm kis bal mờ ală wa mpồl ling sền gàr tiah nhàr lơgar, Clâu Ân geh ai ơm tàm dùl nơm cơldŭ ơnàng, geh tiah bơsram sră tơl làm phan ngui bơsram sră mờ phan ngui tàm rài kis kờñ pal geh... Clâu Ân geh ală bèp ròng cèng griăt tơlir kờñ gơboh, ròng siam tơl dơ̆ sa, dơ̆ bĭc mờ bơto bơtê, bơto pơlam bơsram sră. Sau Ân gam bơsram ơdŭ 8 Hìu bơsram kấp pe Dân tộc Nội trú, Hìu bơsram kấp bàr Lý Tự Trọng. Sau Ân đơs: Rài kis hìu bơnhă kòn dê kal ke ngan, geh ală wa ròng siam kòn chờ hờp ngan. Ală wa sền gròi rcang phan sa, phan hùc mờ bơsram sră bè là dùl hìu bơnhă bơh he dê. Kòn ưn ngài ală wa uă ngan. Tàm do kòn geh sa sào tơl, geh ào mpha pa, geh wa tàm Mpồl ling sền gàr tiah nhàr lơgar bơto bơtê bơsram sră.
Ờ khin cha be bi Clâu Ân, oh Hốih Đức Hữu gam rngòt ờ khin ngan. Hìu bơnhă Hữu kung là hìu bơnhă rƀah. Bèp oh Hữu pal sơm kòp leh uă nam do. Phan sa, phan soh tàm jơh hìu bơnhă dê mìng kơ̆p gơn tàm cau mè lơm. Nam 2019, Hữu geh Pôs đồng Mpồl ling sền gàr tiah nhàr lơgar A Xan dờp rê lơh kòn ròng. Ală ngai bơh chờm rê ơm tàm Pôs đồng ling sền gàr tiah nhàr lơgar, oh Hốih Đức Hữu să jan rơgai mờ kah hìu bơnhă, dan rê tàm hìu sùm.
Kwang bàng, cau ling Pôs đồng Mpồl ling sền gàr tiah nhàr lơgar A Xan sùm rềp mềl, pơndờm pơnđiang, dong oh kuèng rơ hời mờ rài kis pa. Rê ơm tàm do, ală wa, ală bi ndrờm sền 2 nă sau bè oh kòn tàm hìu bơnhă. Bàr nă “cau ling dềt” bơsram sră, nhơl di tŭ jiơ niam ngan ờ krơi bè ală bi, ală wa sơl, mờ gĭt klơ̆u ồi kơmùng niam ngan.
Pôs đồng ling sền gàr tiah nhàr lơgar A Xan tŭ do dờp ròng 2 nă sau tàm mpồl ling mờ dong kờl ai 7 nă sau kal ke ndai gam ơm bal tàm hìu bơnhă. Thiếu Tá Nguyễn Văn Lợi, Cíñ trị viên, Pôs đồng Mpồl ling sền gàr tiah nhàr lơgar A Xan, kơnhoàl Tây Giang pà gĭt: Gơwèt mờ ală sau gơwèt kòn ròng Pôs đồng ling sền gàr tiah nhàr lơgar dê, bol añ gam dờp ròng 2 nă sau geh rài kis kal ke uă ngan, bol añ cèng rê ơm tàm do geh ală bơta nàng ròng siam ai ală sau in nàng ală sau in dờng pràn bè să jan mờ geh ală bơta nàng bơsram sră niam rlau. Ală sau neh ơm kis bal niam ngan, bơsram sră jak rlau mờ lài. Bơh broă lơh hơ̆ lam lơh jat mờ lơh gơrề uă tàm ală tiah, mờ priă tă bơh kấp hơđang mờ kwang bàng, cau ling tàm jơh gùt mpồl ling dê tă pơgồp bal dong kờl pah nhai 600 rơbô đong dùl nă sau.
Ală Pôs đồng Mpồl ling sền gàr tiah nhàr lơgar tàm ù tiah càr Quảng Nam dê gam dờp ròng 18 nă sau jat broă lơh “Kòn ròng pôs đồng ling sền gàr tiah nhàr lơgar dê”. Ală sau sa sào tàm pôs đồng tơn, geh tus bal tàm ală broă lơh mpồl cau bal, nhơl lơh rài bồ tơngoh nàng bơto bơtê bơta chài kis, ngui niam bơta chài geh lài tàm să jan, bồ tơngoh. Pôs đồng ling sền gàr tiah nhàr lơgar gàr geh sùm bơta tàm yal tơngĭt bal mờ ală tiah, hìu bơnhă mờ hìu bơsram tiah mờ ală sau jat bơsram, sùm cribơyai bal jơnau yal tơngĭt, sền gĭt ală bơta bơsram sră, bơsram tàp bơh tơl nă sau dê. Broă lơh “Dong kờl oh lòt ƀơsram” bơh mpồl ling sền gàr tiah nhàr lơgar càr Quảng Nam dê gam dờp ròng siam 164 nă kơnòm bơsram geh rài kis kal ke uă, tàm hơ̆, 6 nă kơnòm bơsram lơgar Lào. Tơl nă kơnòm bơsram geh dong kờl 500 rơbô đong dùl nhai tus di tŭ jơh bơsram kấp pe. Broă lơh “Kòn ròng pôs đồng ling sền gàr tiah nhàr lơgar” cèng bơta niam dong kờl kòn bơnus uă ngan, lơh geh tiah kơldìng kơ̆ kơljap ai ală sau geh rài kis kal ke uă in, bal mờ ală kấp, ală ngàñ, gơnoar atbồ ală tiah tơnguh uă bơta gĭt wă bơh làng bol dê, lơh niam wơl rài kis làng bol in tàm tiah nhàr lơgar.
Đại tá Hoàng Văn Mẫn, Cíñ uỷ Mpồl ling sền gàr tiah nhàr lơgar càr Quảng Nam đơs: Do là dùl tàm broă lơh geh kwơ uă ngan, den tàng bè hơ̆ bol añ gam lam lơh pơn jat tai ală mpồl ling pơgồp bal mờ ală tiah, ală hìu bơsram kờp sền wơl sac rơwah mờ pơn jat tai dờp ală kơnòm geh rài kis kal ke bè do nàng lơh kòn ròng Pôs đồng ling sền gàr tiah nhàr lơgar dê. Bơh hơ̆ lơh geh ală bơta bơsram sră, sa sào, ơm kis niam rlau tai gàr niam rlau tai nàng ală kơnòm bơsram in geh rài tơnơ̆ do niam rlau tai. Bơh broă lơh đah Mpồl kấp ủy Pôs đồng ling sền gàr tiah nhàr lơgar mờ ală tiah mờ làng bol 2 gơl gùng tiah nhàr lơgar sơlơ tàm klăc bal rlau mờ nùs nhơm kờñ gơboh uă rlau.
Broă lơh “Kòn ròng pôs đồng ling sền gàr tiah nhàr lơgar” mờ “Dong kờl oh lòt bơsram” bơh kwang bàng, cau ling sền gàr tiah nhàr lơgar ngan ngồn là tiah kơndìng kơ̆ kơljap ai ală kơnòm bơsram kòn đời làng bol kòn cau dùl ết nă cau geh rài kis kal ke uă tàm tiah sar lơgar ngài in. Ală kơnòm dềt hơ̆ den rơ̆p ntào dờng tàm bơta kờñ gơboh mờ geh dùl rài tơnơ̆ niam bơnĕ rlau tai. Ală jơnau yal bè “Kòn ròng Pôs đồng ling sền gàr tiah nhàr lơgar” ngai sơlơ lơh niam rlau tai bơta tam klăc bal đah mpồl ling sền gàr tiah nhàr lơgar mờ làng bol tiah nhàr lơgar dê.
Viết bình luận