Trồ mang lồi poh, Thượng úy Y Biza Rya, atbồ mpồl hòi jà làng bol Pôs ling sền gàr tiah nhàr dà lơgar Ia Rvê bal mờ cau tàm mpồl bal mut lùp còp làng bol thôn 1, xã Ia Rvê. Thượng úy Y Biza pà git, mblàng yal tơnguh jơnau git wă adat boh lam ai làng bol in là dùl broă nàng làng bol in git mờ at tê bal sền gàr lơngăp lơngai, ring lơngai tiah nhàr dà lơgar: “Pôs ling sền gàr tiah nhàr dà lơgar kung bè ală anih lơh broă, mpồl, gah broă lơh bơh xã dê sùm pơgồp bal bơyai lơh mblàng yal ală dat boh lam geh gơ rềng tus làng bol mờ broă mblàng yal pơgồp bal tàm ală dơ̆ pơrjum thôn, pơrjum ci ƀộ halà ală pơrjum tàm ală anih thôn dê. Sền bal là làng bol git loh mờ lơh jat di ală jơnau cih bơh adat boh lam dê”.

Bi Lâm Thị Hợp ơm tàm thôn 1, xã Ia Rvê pà git, mờr 17 nam lik bơh ƀòn tờm Bến Tre mut tàm kơnhoàl Ea Súp lơh broă lơh sa, kơnờm geh bơta sền gròi dong kờl bơh gơnoar atbồ mờ ală mpồl lơh broă tàm xã dê mờ hìu bơnhă neh git ală broă lơh bơh Đảng, dà lơgar dê, iang nùs lơh sa, git broă di den lơh, broă tìs den pleh: “Ală cau ling sền gàr tiah nhàr dà lơgar kung sền gròi, kơlôi rơcang ai làng bol in, hơ̆ sồng kung lòt mblàng yal làng bol in. Bơh ală dơ̆ mblàng yal den añ kung git bè adat boh lam mờ kung pơgồp bal mờ ală mpồl lơh broă nàng sền gàr tiah nhàr dà lơgar”.

Xã tiah nhàr dà lơgar Ia Rvê, kơnhoàl Ea Súp, càr Dăk Lăk tŭ do geh rlau 2 rbô hìu bơnhă bal mờ rlau 6 rbô 900 nă cau gơ wèt 23 jơi bơtiàn kòn cau oh mi ơm kis bal. Tàm ală nam do, bal mờ gơnoar atbồ tàm xã, pôs ling sền gàr tiah nhàr dà lơgar Ia Rvê neh mut tơn tàm ù tiah ƀòn lơgar, bơsong ală broă gơlik geh gơ rềng tus lơngăp lơngai ƀòn lơgar, gàr kơ̆ lơngăp lơngai cíñ trị, ring niam mpồl bơtiàn. Thượng tá Nguyễn Xuân Sơn, Cíñ trị viên Pôs ling sền gàr tiah nhàr dà lơgar Ia Rvê pà git: tam klac rềp mềr mờ làng bol, lơh jat broă sa bal, ơm bal, đơs bal dà đơs kòn cau, Ia Rvê neh bơt bơtàu gơtùi mpồl jơh gùt làng bol sền gàr lơngăp lơngai tiah nhàr dà lơgar: “Pôs ling geh 17 nă oh mi lơh broă tàm ù tiah ƀòn lơgar. Bơdìh mờ kơnòl ờs mờng, broă lơh gròi sền, ma túy, hòi jà làng bol den gam lơh niam broă mblàng yal, hòi jà làng bol lơh jat gùng dà bơh Đảng, bơta dong kờl, adat boh lam bơh dà lơgar dê, hòi jà làng bol lơh jat niam kơrnuat tiah nhàr dà lơgar, ờ lơh tìs kơrnuat tiah nhàr dà lơgar, sền gàr lơngăp lơngai tàm thôn, ƀòn xã”.

Jat Đại tá Đỗ Quang Thấm, Phó Cíñ ủy Gah đơng lam mpồl ling sền gàr tiah nhàr dà lơgar càr Dăk Lăk pà git, tơngai lài, bal mờ broă dong làng bol bơtàu tơnguh lơh sa, gàr kơ̆ kơljap rài kis, mpồl ling sền gàr tiah nhàr dà lơgar neh lơh li la ală broă lơh mblàng yal, bơto bơtê adat boh lam tus làng bol tiah nhàr dà lơgar. Bơh broă mblàng yal tàm loa pờ tơlik jơnau đơs, loa ntrờn làm bă tiah, tàm ală dơ̆ pơrjum tàm thôn ƀòn, phàt sră cih jơnau tơnggit halà tus tơl hìu bơnhă, pơgồp bal tàm ală broă lơh dong làng bol lơh sa… Nam 2022, ling sền gàr tiah nhàr dà lơgar càr Dăk Lăk neh lơh git nđờ jơt dơ̆ mblàng yal, hòi jà làng bol ală xã tiah nhàr dà lơgar tus bal rơcang sơndră kòp bơtờp, rơcang sơndră ală bơta cau tìs bè ma túy, tac bro kòn bơnus, dô gan tiah nhàr dà lơgar tìs mờ adat boh lam. Mờ kung lơh ală Tùh sră adat boh lam gùng nhàr dà lơgar, pơgồp bal mờ kâp hơ đơm lơh ală mpồl pơlam adat boh lam, mpồl lơh jat adat boh lam… Tus tŭ do, tàm Dăk Lăk neh geh 26 tùh sră adat boh lam mờ rlau 20 rbô pang sră; 38 mpồl atbồ is sền gàr lơngăp lơngai, atbồ is gùng nhàr dà lơgar. Đại tá Đỗ Quang Thấm pà git tai: “Dùl tàm ală broă lơh tŭ do mờ bol hi gam lam lơh pơgồp bal mờ kâp hơ đơm là broă lơh “Hìu bơnhă cau ùr ờ lơh tìs kơrnuat tiah nhàr dà lơgar” mờ “Thôn ờ geh ơruh pơnu lơh tìs adat boh lam” nàng lơh gơlik bơta gơ rề kung bè broă mblàng yal geh lơh làm uă. Bơdìh hơ̆ tai den bol hi kung ngui niam gơnoar broă bơh cau kra ƀòn, cau atbồ thôn, ƀòn, cau geh bơngă pin dờn dê nàng lơh niam broă lơh mblàng yal, bơto bơtê adat boh lam làng bol in”.

Dăk Lăk geh 73 kơi sồ gùng tiah nhàr dà lơgar rềp mờ càr Mondulkiri, lơgar Campuchia; geh 4 xã tiah nhàr dà lơgar gơ wèt 2 kơnhoàl là Ea Súp mờ Buôn Đôn. Ală broă lơh gròi sền bơtàu tơnguh lơh sa, sền gàr pràn kơldang să jan mờ tơnguh jơnau git wă adat boh lam ai làng bol in neh pơgồp bơnah sền gàr kơ̆ lơngăp lơngai cíñ trị, ring niam mpồl bơtiàn, bơt bơtàu tiah nhàr dà lơgar ngai sơlơ kơ̆ kơljap, bơtàu tơnguh.