VOV4.K’ho - Plai màk là chi tam ờ pa gơ wèt mờ làng bol lơh broă sa tàm càr Dak Nông, bu\lah bè hơ\, tam plai màl jat broă rơndap lơh hữu cơ nàng tac hờ lơgar ndai là broă lơh pa bơh ală cau geh jơng tàm hợp tác xã Dak Tân, xã Dak Nia, thị xã Gia Nghĩa dê. Mờ jơnau kờ` sơlơ chồl pràn ngui tàm broă lơh sa, lơh gơlik phan bơh suơn sre sàng goh, geh gùng dà broă lơh bơtàu tơnguh kơ\ kơljap, hợp tác xã Dak Tân neh tam tờm plai màk dùl bă kơ\ kơljap, cèng wơl priă jền uă ai cau tam in.

Pơgap 2, 3 nam rềp ndo, khà priă tac ờ uă phan lơh gơs bơh suơn sre tam gơl, lơh gơ rềng uă ngan tus priă jền lơh geh làng bol dê. Tềng đap bơta geh ngan do, uă hìu bơnhă làng bol neh rơ wah gùng dà broă lơh lơh bal tàm broă lơh sa nàng phan lơh gơs bơh suơn sre geh anih tơlik tac sùm. Lam lài là hìu bơnhă ồng Nguyễn Tuấn Nhạ, ơm tàm thôn 8, xã Dak Ha, kơnhoàl Dak Glong neh lơh bal mờ hợp tác xã Dak Tân nàng tam plai màk jat gùng dà broă lơh hữu cơ. Jat hơ\, ồng Nhạ geh tac tờm sơntìl geh bơta niam uă, geh pơlam khoa học kĩ thuật kung bè geh hợp tác xã ki\ sră pơrgon blơi jơh phan lơh gơs mờ khà priă kơ\ kơljap. Jat ồng Nhạ yal, să tờm ồng dê neh đềt mềr mờ tờm plai màk rlau 8 nam, hơ\ kung là kàr hơ\ tu\ tơngai ồng sùm ơm tàm bơta ờ suk, kơ lôi rơcang. Mơya tơnơ\ tu\ tus bal lơh bal mờ hợp tác xã den bơta anih tơlik tac phan lơh gơs neh geh bơsong mờ ồng iang nùs rlau tu\ đềt mềr m ờ chi tam do.

Kung jat ồng Nhạ yal, lài do hìu bơnhă ồng dê mìng tam pơgap 1 lồ, mơya tơ nơ\ tu\ tam jat broă rơndap lơh hữu cơ lơh bal mờ hợp tác xã den hìu bơnhă ồng dê neh khin cha tam 3 lồ mờ priă bơcri tam 250 tơlak tàm 1 lồ, uă rlau mờ tam bè ờs 50 tơlak priă, mơya cồng nha lơh geh mờr 100 tấn tàm 1 lồ, hơ\ là uă rlau mờr 5 dơ\ pơn drờm mờ tam bè ờs: “Tu\ a` tam jat broă lơh ờs mờng den drà kă bro ờ kơ\ kơljap, priă tac kung tam gơl sùm, tu\ priă tac plai màk gơmù den he pal kong hoàc huơr, tu\ tam plai màk sàng goh den geh ki\ sră pơrgon anih tac kơ\ kơljap, he mìng tơr gùm tàm cồng nha lơh geh kung bè bơta niam phan lơh gơs dê den he geh priă jền kơ\ kơljap, geh cồng, ờ ngòt bè tu\ tam bè ờs tai”.

Bal mờ broă tam plai màk jat broă rơndap lơh hữu cơ, uă làng bol gam lơh bal mờ hợp tác xã Dak Tân tam plai màk jat gùng dà broă lơh ngui công nghệ cao, tơl khà Global Gap. Tơnơ\ tu\ lơh bal, geh bơta dong kờl bơh hợp tác xã dê, hìu bơnhă mò Huỳnh Thị Kim Xuân, ơm tàm xã Dak Nia, thị xã Gia Nghĩa neh khin cha bơcri rlau 400 tơlak priă nàng lơh 4 sàu hìu jàl mờ gùng ding [ồm dà hòr ntờc nàng tam plai màk ngui công nghệ cao mờ cồng nha ai go\ bơta krơi is: “Bơh ngai a` tam jat gùng dà broă lơh ngui công nghệ cao den a` go\ ờ huan gơtìp kòp lơh aniai, ơn phơng, dà [ồm lơh is lơm, plai dờng, dờng mhar tai, khà plai tơt uă, cồng nha lơh geh niam ngan”.

Ồng Lê Văn Lục, Kuang atbồ hợp tác xã Dak Tân pà git: Nàng geh gùng dà broă lơh bơtàu tơnguh kơ\ kơljap ai tờm plai màk in, Hợp tác xã Dak Tân neh lam lơh ròt broă lơh bal mờ cau lơh broă sa mờ lơh bal mờ mpồl lơh sa kă bro nàng gàr kơ\ kơljap broă tac phan lơh gơs, pơgồp bal lơh sa mờ gơguh uă ròt bơta kuơ lơh geh phan bơh suơn sre. Hợp tác xã neh ki\ sră pơrgon mờ Viện Kơlôi sơ nơng mờ bơtàu tơnguh Việt Nam nàng tac tờm sơntìl geh bơta niam uă mờ pơlam khoa học kỹ thuật. Kuơ màng, plai màk tơnơ\ tu\ tam gàr tơl bơta kloh niam den geh blơi mờ khà priă lơyah ngan rlau jơh là 30 rbô tàm 1 ki\ gơ wèt mờ plai màk khà 1, mờ 25 rbô tàm 1 ki\ gơ wèt mờ plai màk khà 2: “Bơh broă tam ờs mờng lam lơh tam tàm hìu jàl den bơh sơn rờp làng bol gam gơ lơh ờ quèng, mơya tàm tu\ lơh mờ tu\ do neh lơh gơlik phan bơna den hơ\ sồng làng bol chờ hờp, tài 1 lồ tam tàm hìu jàl den ndrờm mờ 10 lồ tam hờ bơdĩh, cồng nha lơh geh uă rlau 10 dơ\, priă ơpah cau lơh broă gơmù 20 dơ\, phơng gơmù 10 dơ\, ờ uă cau blơi tàm [òn dờng Hồ Chí Minh là mpồl tac phan hờ lơgar ndai neh tus cih mat blơi plai màk tơn, sồr he tam tus 1 rhiang lồ. Mờr tus den hợp tác xã geh tac sơntìl, pơlam khoa học, bơcri phơng ơn mờ blơi phan lơh gơs làng bol in nàng tơnguh bơta kuơ lơh geh”.

Nàng geh wa\ loh rlau bè broa\ lơh bơh Hợp tác xã  do bol a` geh dơ\ tìp mờ lùp jơnau mờ ồng  Lê Văn Lục, kuang atbồ hợp tác xã Dak Tân tàm broa\ lơh bal mờ cau lơh broa\ sa, mpồl lơh sa ka\ bro, dong lơh geh drà ka\ bro lơh sa suơn sre kloh jat broa\ lơh lơh sa kơljap ai cau lơh broa\ sa in.

-Ơ ồng, dan ồng pà git hợp tác xã he dê geh crơng gơs bơh tu\ lơi  mờ bơtàu tơngguh bè lơi ?

Ồng Lê Văn Lục:  Hợp tác xã geh crơng gơs bơh nhai 5 nam 2017. Lài do, mpồl cau lơh broa\  bol a`  la cau kuang yau bơh Kong ty Gia Nghĩa, bơh broa\ rơndap wơl broa\ lơh  tam gơl pa den  geh  tơnjơh broa\ lơh kong ty dê, broa\ lơh chi brê bơh Hợp tác xã geh jào wơl, ai lòt bơsram tàm ala\ càr bơyô nàng bơstam den go\  broa\ lơh Hợp tác xã lơh sa gơ tùi den tàng bơsram mờ lơh jat bal.

-Geh git,  Hợp tác xã sùm mìng tam ala\ bơta biap, bùm bơh broa\ lơh sa công nghệ cao mờ geh lơh bal mờ  cau lơh broa\ sa, ồng ai git loh rlau tai bè bơta do ?

Ồng Lê Văn Lục: Dak Nông geh tus 80% la ù lơh broa\ sa sươn sre, trồ tiah den gơ niam. Tu\ bol a` geh lòt sền ờ ua\ broa\ lơh tàm Dà Làc den bol a` go\ trồ tiah kung mờr drờm bè Dak Nông. Bơh sơnrờp bol a` kung mìng lơh lòng lơm, bè tam biap, tam chi  sa sa\, biap sơbê,  blơn sut, mơya tu\ go\ trồ tiah gơ kờ` den bol a` geh tam ờ ua\ chi tam ngui công nghệ cao, geh cồng nha jơnhua. Bè tu\ do,  bol a` gam tam tờm plai màk tàm hìu jàl. Ngui công nghệ cao den mùl màl gơ ai geh cồng nha jơnhua, dơ\ 2 la gơ lơh geh tơl khà nàng tơlik tac mờ lơgar cau.

-Cồng nhe lơh geh ala\ bơta biap, plai bùm bơh  Hợp tác xã jơnhua la bơta chờ ngan, ai go\ cồng nha gơ jơnhua rlau mờ broa\ lơh  bè ờs. Bè hơ\,  broa\ ka\ bro phan lơh geh he pal bơsong bè lơi, ơ ồng ?

Ồng Lê Văn Lục:  Geh lơh bal den bơta kuơ bơh broa\ lơh sa jơnhua tu\ Hợp tác xã mut lơh broa\ lơi hơ\  geh geh mpồl lơh  sa ka\ bro lơh sra\ dan blơi, geh tu\ cau kờ` blơi ua\ he pal tam tus rhiang lồ. Bơh jo\ do làng bol ndrờm geh lơh jat bơta lơh is den tàng bơta kuơ  pal sền gròi. Pal sền gròi bơh  broa\ tam, sơntìl, tuh phơng drờm geh cih, tu\ geh tam jat phan bơna den pal kloh,  mờ tac jat pơrgon neh geh ky\.

-Bè hơ\, bè gah gơnoar atbồ den gơnoar atbồ [òn lơgar neh dong kờl  Hợp tác xã bè lơi ?

Ồng Lê Văn Lục: A` go\ bơh Sở nông nghip, UBND càr kung  geh ua\ bùi lơh broa\ tus lòt sền tàm do. {òn lơgar den kung geh Hìu bơsram trung cấp bơto broa\ lơh ai cau bơsram mut bơsram, bơsram lơh  tu\ jơh bơsram, bol a` go\  lơh gơtùi den bol a`  dờp lơh broa\ tơn.

-Bơh cồng nha broa\ lơh do,  ồng gơtùi ai git tơnơ\ do broa\ lơh bơh Hợp tác xã la bè lơi ?

Ồng Lê Văn Lục:  Mùl màl den rài yau tam biap,  bùm, plai chi den mìng dùl na\ lơh la tac ờ jơh, ai tu\ do phan bơna slơ ua\ den slơ geh drà ka\ bro jòi tus, mùl màl den hợp tác xã kờ` ngan pờ ơnàng. Tu\ do bol a` gam kờp du\ nàng pờ ơnàng tàm Dak Lak. Tài bơh jo\ do, cau lơh broa\ sa den mìng geh tơnhàu mờ tac ờ yòm den tàng làng bol kờ` lơh jat bal  bơta kuơ, geh lơh bal. Lài jơh la bơh gah Hợp tác xã geh sơntìl. Dơ\ 2 la phơng tuh, dơ\ 3 la bơta chài, làng bol mìng geh ù mờ dà kơlhề lơh broa\, tơnơ\ do Hợp tác xã geh blơi jơh phan mờ làng bol lơh geh.

-Ưn ngài ồng ua\ ngan !

Cau mblàng K' Duẩn mờ K' Brọp