VOV4.K’ho -  Mờ broă ngui ală broă tam phan geh uă bơta kơl jăp neh cèng wơl uă bơta kuơ ai làng bol lơh broă sa in tàm càr Gia Lai. Cồng nha, bơta niam phan geh lơh bal mờ khà priă tăc ndrờm niam rơlao tu\ làng bol g^t ngui nền nòn broă bơto sồr. Cau ai tơng^t jơnau đơs do yal mùl màl bè bơta do tàm kơnhoàl Ia Grai, do là dùl tàm 4 kơnhoàl càr Gia Lai dê gam lơh jăt rơndăp broă “Tơnguh uă bơta kơl jăp bơh broă lơh kơphe gơwèt mờ làng bol lơh broă sa dê”.

Ồng Nguyễn Văn Miên, kis tàm [òn Tân Lập, xã Ia Sao, kơnhoàl Ia Grai tus bal mờ rơndăp broă lơh kơphe kơl jăp tus tu\ do neh là nam dơ\ 2. Mờ bă ù 3 lồ, nam pa do ồng tơnhào geh mờr 15 tấn kơphe gar mờ di gơlan tàm nam do, khà tơnhào kung geh kàr do sơl, uă rơlao pơn drờm mờ ală nam lài do.

Jăt ồng Miên yal, tu\ tus bal mờ rơndăp broă lơh do, ồng geh bơto nền nòn ngan bè ală broă tam phan geh bơta kơl jăp, kung bè tơnguh broă ngui phơng hữu cơ, tơmù phơng vô cơ; ngui sơnơm sền gàr phan tam jăt bơta pal jăt “4 di”; ha là lơh jăt broă tuh tềm pềr dà. Bơh tu\ hơ\, geh tềm pềr priă mờ cồng nha geh uă, bơta niam gar kơphe kung geh uă:

-Pah nam geh 2, 3 dơ\ cri bơyai tam kơphe kơl jăp den a` ndrờm tus bal. Lài do, lơh kơphe den he mìng jăt broă tam bè ờs, lơh jăt broă mờng chài hìu nhă dê, mơya bơh tu\ geh tus cri bơyai den kung geh ngui jăt khoa học, kỹ thuật, jăt broă lơh kơphe kơl jăp do. Ngui kờ` tơnguh cồng nha, bơta niam suơn kơphe.

Kung tus bal mờ broă lơh kơphe kơl jăp, ồng Hồ Quang Hiệu, kis tàm [òn Tân Sao, xã Ia Sao, kơnhoàl Ia Grai, càr Gia Lai pà g^t, bơh tơngai ờ jo\ mơya ồng bal mờ uă làng bol tàm tiah do neh tam gơl bồ tơngoh lơh sa mờ broă tam kơphe jăt broă lơh kơl jăp.

Rơlao 1 lồ kơphe hìu nhă ồng neh geh lơh jăt broă tam pa wơl tu\ tus bal mờ rơndăp broă lơh do. Bơh broă bơsram, ồng neh ngui nền nòn ală broă tam kơphe kơl jăp, bơh broă po\ ù tus mờ broă rơwah sơntìl, phơng sih, sơnơm sền gàr kòp lơh aniai mờ tuh dà:

-Pah dơ\ lòt bơsram bè broă tam kơphe kơl jăp den làng bol tam kơphe kung neh tam gơl bồ tơngoh lơh sa uă ngan. Bè broă ngui sơnơm sền gàr phan tam, hơ\ sồng broă sền gàr, sih phơng tòm kơphe in geh niam rơlao uă ngan.

Ia Grai là dùl tàm ală kơnhoàl tòm bè broă tam kơphe càr Gia Lai dê mờ mờr 20 rơbô lồ. Tòm kơphe neh tam tàm do rơlao 30 nam mờ uă bă ù tu\ do gam tàm tơngai tam pa wơl ha là pa geh p^c tàm tơngai ờ jo\.

Jăt mò Bùi Thị Hằng, Phó kuang atbồ UBND xã Ia Sao, kơnhoàl Ia Grai, do là bơta [uơn kờ` dong kờl làng bol ngui ală broă tam kơphe kơl jăp tàm suơn. Bơh tu\ hơ\, geh uă rơndăp broă lơh, broă dong kờl làng bol tam pa wơl kung bè broă lơh kơphe kơl jăp neh geh lơh tàm xã do, dong kờl kuơ màng nganlàng bol in:

-Ală tơngai pa do, geh uă ngan broă bơto ai broă tam pa wơl kơphe mờ ală broă bơto, sền gàr kơphe. Bơh tu\ hơ\, làng bol neh g^t mờ tam gơl broă sền gàr tòm kơphe mờ kờ` làng bol lơh kloh niam mờ kơl jăp.

Ồng Trần Văn Chín, Phó kuang atbồ Công ty Cổ phần Mascopex tàm càr Gia Lai pà g^t, là anih lơh sa blơi kơphe tăc mờ ală anih lơh sa kă bro dờng tàm dunia, công ty do geh sền kuơ ngan tus mờ ală phan kơphe geh bơta niam, ờ do ờ dă.

Den tàng công ty do gam lơh jăt broă dong kờl kơnhoàl Ia Grai bal mờ 3 kơnhoàl ndai tàm càr Gia lai lơh jăt broă lơh kơphe kơl jăp. Tàm broă lơh do, công ty bal mờ gơnoar atbồ, gah lơh broă geh gơnoar tàm kơnhoàl do pơgồp bal lơh mờ bơta tòm là tơnguh uă bơta pràn mờ bơta ngăc ngar tàm broă lơh ai ală hìu làng bol lơh broă sa in.

Bơh bàr nam lơh jăt, làng bol lơh broă sa tàm tiah geh rơndăp broă lơh do neh rơhời geh lơh jăt mờ broă lơh sa jăt broă lơh kơl jăp mờ neh rơhời cèng geh cồng nha:

-Tơngu me tòm bơh broă lơh là tài mpồl bơtiàn, tài tiah kis mờ tơnguh uă cồng nha gơwèt mờ tòm kơphe. Lơh bè lơi kờ` làng bol lơh broă sa geh lơh gơs kơphe geh bơta niam, ờ do ờ dă mờ tềm pềr priă, tơnguh uă priă geh làng bol lơh broă sa in.

Bol a` geh dơ\ lùp mò Lê Mỹ Trinh, kuang atbồ phòng lơh rơndăp broă gơwèt anih tơnguh bơtàu mpồl bơtiàn (CDC), do là anih lơh broă lơh jăt rơndăp broă “Tơnguh uă bơta kơl jăp bơh broă lơh kơphe gơwèt mờ làng bol tàm càr Gia Lai” .

-Rơndăp broă tơnguh uă bơta pràn lơh kơphe kơl jăp geh anih lơh broă do pơgồp bal lơh tàm càr Gia Lai geh ală kơnòl tòm lơi ơ mò?

Mò Lê Mỹ Trinh: Rơndăp broă tơnguh bơta kơl jăp bơh broă lơh kơphe gơwèt mờ làng bol lơh broă sa geh lơh tàm 4 kơnhoàl càr Gia Lai dê, tàm hơ\ geh kơnhoàl Ia Grai, kơnhoàl Cư\ Sê, kơnhoàl Cư\ Păh mờ [òn dờng Pleiku.

Tơngu me bơh rơndăp broă là kờ` tơnguh bơta kơl jăp tàm broă lơh kơphe mờ dùl tàm ală broă lơh tòm bơh rơndăp broă lơh do dê là lơh jăt broă tam pa wơl kơphe làng bol lơh broă sa in, tàm hơ\ geh sền kuơ tàm broă ngui sơnơm sền gàr phan tam geh cồng nha.

-Tus tu\ do, ală tơngu me, kơnòl geh ai neh geh lơh tus bè lơi ơ mò?

Mò Lê Mỹ Trinh: Ală broă lơh tàm rơndăp broă lơh neh bơ\t bơtàu ală broă lơh tơlòng bè lơh kơphe kơl jăp, tàm hơ\ geh 8 broă lơh tàm 4 kơnhoàl bơh tiah geh rơndăp broă lơh. Mờ lơh 100 broă lơh kloh sìô siă lơh mờ bêtông geh tìm mờ rơkàng kờ` lơh kloh ală [ào, kơl dung sơnơm sền gàr phan tam tơnơ\ mờ tu\ ngui.

Bơdìh hơ\ tai, ală broă lơh ndai tàm rơndăp broă lơh bè bơyai lơh ală ơdu\ bơto bè lơh sa, tam kơphe gơdờp mờ tam gơl trồ tioah, sơndră mờ tu kòp lơh aniai, ngui sơnơm sền gàr phan tan geh cồng nha. Tơngu me bơh rơndăp broă là ai 2 rơbô nă làng bol lơh broă sa den nam pa do rơndăp broă lơh do neh ai 400 nă làng bol in.

Tu\ do, rơndăp broă do neh lơh jăt nam dơ\ 2, tàm nam dơ\ 2 den rơndăp broă geh tơrgùm tàm ală broă lam sồr, tơnguh jơnau g^t wă làng bol lơh broă sa in.

-Dùl tàm ală tơngu me tàm broă lơh kơphe kơl jăp geh sền gròi ngan hơ\ là ngui phơng sih, sơnơm sền gàr phan tam bè lơi di pal. Tàm broă lơh jăt rơndăp broă, bàr tơngu me do geh sền gròi bè lơi ơ mò?

Mò Lê Mỹ Trinh: Lài jơh den rơndăp broă geh bơyai lơh pờ ală ơdu\ bơsram, tơngu me bơh rơndăp broă lơh là ai 2 rơbô nă làng bol den rơndăp broă geh bơyai lơh pờ 80 ơdu\ bơto tàm 4 kơnhoàl geh tiah lơh rơndăp broă. Rơndăp broă mờ bơta pràn bal mờ tơngai geh ai den tềng đăp măt ờ gơtùi tus jơh mờ ală làng bol tàm càr Gia Lai.

Den tàng, tềng đăp măt tơngu me broă lơh là 2 rơbô nă làng bol den tơnơ\ mờ hơ\ làng bol là ală cau tòm bơto ală cau ndai in tai bơh jơnau neh geh bơsram mờ rơndăp broă neh bơto tàm tiah geh rơndăp broă lơh mờ tiah gùt dar.

He kung g^t là tàm do den làng bol kơnờm mờ ală hìu tăc uă ngan. Bè tàm suơn di lah gơtìp tu kòp lơh aniai ha là bè phơng den làng bol mờng tus tàm ală hìu tăc mờ kơnờm mờ broă bơto sồr hơ\ sồng blơi sơnơm jăt jơnau bơto sồr bơh hìu tăc dê. Den tàng, rơndăp broă kung sền gròi tus mờ hìu tăc sơl, tơrgùm bơto kờ` tơnguh jơnau g^t wă, jơnau g^t wă bơh ală cau tăc kờ` bơto di pal làng bol lơh broă sa in.

-Gơrềng tus mờ broă lơh kơphe kơl jăp den broă blơi kơphe bơh làng bol dê kung là bơta kung pal geh sền gròi ngan ờ mò?

Mò Lê Mỹ Trinh: Ơi, broă blơi là broă tòm ngan, ai geh cồng nha bơh ală rơndăp broă lơh kờ` dong kờl rài kis lơh broă sa làng bol in. Hơ\ là tơngu me tài bè lơi geh broă tus bal bơh Công ty Cổ phần Mascopex dê, do là công ty kă bro, blơi kơphe tàm càr Gia Lai.

Mascopex là công ty lơh broă bal tàm rơndăp broă mờ Mascopex kung là anih ai phan Tập đoàn kơphe gùt plai ù JDE in. Tơngu me bơh Tập đoàn JDE tu\ dong kờl ai rơndăp broă do in hơ\ là kờ` bơ\t bơtàu dùl broă ai phan kơl jăp, di pal mờ ală khà broă kơl jăp tàm tiah kis, lơh sa mpồl bơtiàn làng bol in lơh kơphe kơl jăp tàm càr Gia Lai.

Den tàng, bơdìh mờ broă dong kờl ală broă lơh kơl jăp, den kung dong kờl blơi kơphe làng bol in. Tu\ mờ làng bol lơh jăt tàm broă tam, sền, lơh kơphe di pal mờ ală khà kơl jăp den Mascopex geh blơi ală phan hơ\ jăt broă lơh is công ty do dê. Bè hơ\, khà priă geh tơnguh uă đao mờ làng bol dê tu\ làng bol lơh di mờ jơnau kờ` geh bơta niam kơphe.

-Ơi, dan ưn ngài mò bè dơ\ hơ jơnau lùp ngai do.

Cau mblàng Ndong Brawl