VOV4.K’ho - Tàm 3 nhai do, tàm càr Dak Lak neh gơtìp 250 nă kơnòm dềt gơtìp kòp jơng tê bơr, gơguh 2,5 dơ̆ pơn drờm mờ tŭ do nam 2020. Jơnau ờ sŭk ngan, neh geh 1 nă gơtìp chơ̆t tài kòp do mờ uă kơnòm dềt tam gơl jroă. Tềng đăp mờ bơta kal ke bơh kòp jơng tê bơr, gah lơh sơnơm càr Dak Lak gam lơh ngan lơh jăt ală broă nàng kơrian mờ broă gơtòp bơh kòp.

Gam sền gàr kòn ùr 15 nhai gơtìp kòp jơng tê bơr tàm khoa Nhi Tổng hợp hìu sơnơm tiah Tây Nguyên, bi Nguyễn Văn Trang, bơh kơnhoàl Krông Păc, càr Dak Lak pà gĭt: di pơgăp 1 poh lài, kòn bi dê geh tơngŏ duh să, den tàng cau tàm hìu nhă neh cèng kòn tus kham tàm hìu kham cau dùl nă să lơh is. Tàm do, bác sĩ yal là kòn geh tơngŏ bơh kòp jơng tê bơr mờ sồr cau tàm hìu nhă pal cèng kòn tus piam kòp tàm hìu sơnơm nàng sơm kòp di tŭ.

                                                 Bác sĩ kham kòn dềt gơtìp kòp jơng tê bơr

Tơnơ̆ mờ 4 ngai sơm kòp tàm Khoa Nhi Tổng hợp hìu sơnơm tiah Tây Nguyên, tus tŭ do, bơta pràn kơl dang să jan bơh kòn dềt do neh ring niam: “Tơnơ̆ mờ tŭ mŭt piam kòp tàm hìu sơnơm den bác sĩ kham mờ yal mờ kòn añ gơtìp kòp jơng tê bơr tàm bơta jroă. Kòn duh să uă ñgan, bol añ pal ngui sơnơm jal mhar. Bơta pràn kơl dang să jan kòn tŭ hơ̆ ờ sô ngan, ñìm sùm, ờ bài sa phan lơi. Tŭ do, bơta pràn kơl dang să jan kòn kung neh pràn đao. Bol añ glar mờ ờ sŭk ngan”.

Kung ndrờm bal mờ bi Trang dê sơl, bi Đỗ Trần Diệu, tus bơh thị xã Buôn Hồ, càr Dak Lak pà gĭt: tŭ tơngŏ kòn gơtìp duh să, jê bơr mờ gơlĭk uă ngan toh lề, bơcah gơlĭk dà tàm mpàng tê den cau tàm hìu lòt blơi sơnơm nàng ai kòn in hùc mơya ờ bời, den tàng cèng kòn lòt kham tàm hìu kham cau dùl nă să lơh is.

Tŭ gĭt kòn gơtìp kòp jơng tê bơr, cau tàm hìu nhă neh cèng kòp tus tàm hìu sơnơm tiah Tây Nguyên nàng sơm kòp mờ lơh jăt ală broă lơh kloh vi khuẩn nàng rơcang sơndră mờ kòp: “Tơnơ̆ mờ tŭ hùc sơnơm 3 ngai, kòn kung gam ờ tơngŏ gơmù kòp sơl, den tàng cau tàm hìu neh cèng kòn mŭt piam kòp tàm hìu sơnơm tiah Tây Nguyên. Tàm hìu gam geh 1 nă kòn rơlao 1 nhai. Tơnơ̆ mờ tŭ gĭt gơtìp kòp do ngòt rơngơ̆t mờ ƀuơn gơtờp den tàng cau tàm hìu nhă tơnơ̆ mờ tŭ ai kòn lòt kham den neh tam cah is mờ lơh kloh vi khuẩn tàm hìu”.

Tiến sĩ, bác sĩ Trần Thị Thuý Minh, Kuang atbồ khoa Nhi Tổng hợp hìu sơnơm tiah Tây Nguyên yal, bơh bồ nam tus tŭ do, hìu sơnơm neh dờp mờ sơm 130 nă kòn dềt gơtìp kòp jơng tê bơr mờ ală ngai do sùm geh dờp ală kơnòm dềt gơtìp kòp jơng tê bơr tàm bơta jroă. Bác sĩ Minh pà gĭt: Kòp jơng tê bơr mờng gơtìp tàm kơnòm dềt hờ đơm 3 sơnam. Kòp ƀuơn ngan gơtòp. Kòn dềt mờng gơtìp virus lơh gơtìp kòp jơng tê bơr tŭ tìp tơn mờ dà muh, bơr, dà diao, dà bơh ală toh dà mờ phơng cau gơtìp kòp ha là bơh ală phan gơtìp mờ virus do bè phan nhơl, măt kơ ƀàng, phan at mpồng...

Tŭ gơtìp kòp, kòn dềt geh ală bơta tơngŏ bè sồt, jê rơnồng dờ, gơlĭt toh dà tàm tê, mpàng tê, mpàng jơng ha là tơr-è. Mờ ală bơta kòp ờ jroă, den kòp gơtùi bời is tơnơ̆ mờ 2, 3 ngai. Mơya, geh ờ uă kơnòm dềt gơtìp jroă, ờ geh sơm kòp di tŭ den lơh aniai tus mờ tơngoh, mờ gơlời wơl bơta ờ niam bè as sồt tơngoh tài virus, as tơngoh. "Kòp jơng tê bơr tam gơl mhar ngan mờ tơngai tam gơl jroă mờng gơtìp tàm 48 jơ sơnrờp tŭ kòn dềt gơtìp kòp. Tŭ tam gơl jroă den mhar ngan, he mìng geh 2, 3 jơ nàng rơcang mờ sơm, den tàng jơnau mờ he gŏ di tŭ là broă kuơ màng ngan. Den tàng, tŭ geh tơngŏ tam gơl jroă den pal mŭt tàm hìu sơnơm mơ".

Jăt bác sĩ Lê Phúc, Phó kuang atbồ anih tờm sền gròi kòp tê jê să càr Dak Lak yal. Tàm 3 nhai bồ nam 2021 do, gùt càr neh dờp geh 250 nă cau gơtìp kòp jơng tê bơr, gơguh uă rơlao 2,5 dơ̆ pơn drờm mờ tŭ do nam 2020. Pal kah ngan, càr Dak Lak neh dờp geh 1 nă kòn dềt neh gơtìp chơ̆t tài kòp jơng tê bơr tàm sơnah ƀòn Ea Tam, ƀòn dờng Buôn Ma Thuột.

Tềng đăp mờ bơta kal ke bơh kòp jơng tê bơr, Anih tòm sền gròi kòp tê jê să càr Dak Lak neh dan mờ Sở Y tế pơgồp bal mờ Sở Giáo dục mờ Đào tạo đơng lam ală hìu bơsram lơh jăt niam broă rơcang sơndră mờ kòp tàm hìu bơsram. Bơdìh hơ̆ tai, Anih do kung neh pơgồp bal mờ ală gah, mpồl lơh broă gơrềng bal bơyai lơh sền gròi broă rơcang sơndră mờ kòp jơng tê bơr tàm ală hìu bơsram in, bơh tŭ hơ̆ lơh niam wơl, nting bơto ală hìu bơsram pal kah tàm broă rơcang sơndră mờ kòp. “Broă kuơ màng tàm broă rơcang sơndră mờ kòp jơng tê bơr là he pal lơh bè lơi sa sin hùc sin, dơ̆ bàr là pal lơh bè lơi tơnguh broă rào tê mờ dà sàng bal mờ sơƀong di pal. Dơ̆ pe tai là pal sùm lơh kloh vi khuẩn tàm tiah kis, hìu ơm, phan nhơl kòn dềt in... Bơdìh hơ̆ tai, tŭ kòn dềt gơtìp kòp jơng tê bơr den pal sền gròi nề n nòn geh tơngŏ gơtìp nrơ̆t, gùng mhàm gơguh mhar den pal cèng mơ tus hờ hìu sơnơm nàng geh kham, bơto pơlam sơm kòp di pal”.

Bal mờ broă lơh ngan bơh gah lơh sơnơm tàm broă gŏ mờ sơm kòp jơng tê bơr, làng bol kung pal tơnguh jơnau gĭt wă, tàm hơ̆ geh broă lơh sơnrờp ngan là pal kloh niam tàm broă sào sa mờ ơm kis nàng broă rơcang sơndră mờ kòp gơtờp lơh geh cồng nha.

Cau cih Nam Trang-Cau mblàng Ndong Brawl