VOV4.K’ho - Gùt lơgar geh di pơgăp 690 rơbô lồ ù tam kơphe mờ g^t nđờ tơlăk nă cau lơh broă gam lơh broă tơn ha là ờ lơh broă tơn tus bal tàm broă lơh sa kă bro. Gah lơh kơphe lơgar Việt Nam geh ală bơta kơ\p gơn dờng màng tu\ geh khà tăc mờ lơgar bơdìh geh 6 tơmàn đôlar Mỹ tàm nam 2030.

Mơya, tàm tu\ do, gah lơh kơphe gam gơtìp mờ uă kal ke bơh broă lơh, broă pơgồp bal tàm broă lơh tus mờ broă “bơta niam” bơh gar kơphe tàm dà kă bro dê.

Di lah bè tàm kàl tơnhào lài, khà priă kơphe tàm lơgar geh tàm khà 42 rơbô priă tàm 1 k^ den bồ kàl tơnhào do mìng geh tàm khà 35 rơbô priă tàm 1 k^ mờ pơn jăt tai gơmù, tu\ do gam di pơgăp bơh 32 rơbô tus 33 rơbô priă tàm 1 k^. Ală tam gơl bè khà priă jăt bơta ờ geh kuơ tus mờ cau tam kơphe tu\ khà priă bơcri tàm broă lơh sùm gơguh, tàm tu\ hơ\ khà priă tăc kơphe sùm tàm khà ờ uă.

Hìu nhă mò H’ Nhung Ayun kis tàm [òn Cuôr Dang B, xã Cuôr Dăng, kơnhoàl Cư\ Mgar, càr Dak Lak tam 1 lồ kơphe, tàm hơ\ geh rơlao 6 sào neh ai tơnhào. Nam lài, tơnhào geh 1 tấm 600 k^ kơphe gar, mờ khà priă tăc geh 37 rơbô priă tàm 1 k^. Ờ kờp jơh khà priă bơcri, hìu nhă mò gam geh priă cồng di pơgăp 30 tơlăk priă.

-Nam do, khà kơphe lơh geh tàm hìu a` ờ uă pơn drờm mờ nam lài, mìng geh di pơgăp 8 tạ mơ, tàm tu\ khà priă tăc kung ờ kas rơlao mờ nam lài. Tu\ do, bol a` sền go\ khà priă tàm drà kă bro mìng tàm khà bơh 34 tus 35 rơbô priă tàm 1 k^ mơ. Tơnhào ờ geh, khà priă gơmù bè do den hìu nhă bol a` gơtìp hoàc huơr; priă blơi phan, priă bơcri tàm kàl lơh sa tus do, bol a` ờ tơl tai bloh.

Gam hìu nhă bi Lê Phước Ngà, kis tàm [òn 9, xã Tân Sơn, [òn dờng Pleiku, càr Gia Lai den pà g^t: priă bơcri tàm broă blơi phơng tus mờ ală bơta sơnơm sền gàr phan tam ndrờm kas ngan mờ khà priă tăc kơphe den gơmù ngan, mờ khà priă tăc kơphe bè tu\ do, kờp ờ hềt nền nòn den neh gơtìp ờ tơl sơl tus mờ priă bơcri.

Rài kis ală cau tàm hìu geh 5 nă, oh kòn lòt bơsram di gơlan gơtìp kal ke ngan tu\ mìng kơ\p kơnờm tàm 1 lồ kơphe tu\ do ờ g^t lơh bè lơi:

-Khà priă bè tu\ do den làng bol gơtìp hoàc huơr uă ngan. Phơng sih, phan lơh broă bơta lơi kung kas, cau lơh broă kung kas, priă bơcri blơi phan lơi kung kas lơm mơya khà priă tăc kơphe den gơmù. Bè do chơ\t.

Jăt khà kờp bơh mpồl tam klăc kơphe ca cao Việt Nam yal, khà lơh sa nam do, gùt lơgar geh mờr 690 rơbô lồ kơphe, khà kơphe tăc mờ lơgar bơdìh mờr 1 tơlăk 700 rơbô tấn, priă geh bơh broă tăc kơphe mờ lơgar bơdìh mờr 3 tơmàn đôlar Mỹ.

Pơn drờm mờ khà lơh sa lài do, khà kơphe geh tàm nam do gơmù di pơgăp 3% mơya khà priă gơmù tus rơlao 14%. Khà priă kơphe tăc mờ lơgar bơdìh tàm kàl do geh sền là ờ uă ngan tàm 10 nam pa do, geh tu\ gơmù tus 1 rơbô 207 đôlar Mỹ tàm 1 tấn gơwèt mờ kơphe Robusta, 88 cent tàm 1b gơwèt mờ kơphe Arabica.

Tàm tu\ hơ\, uă jơnau yal lài pà go\, khà priă kơphe kal ke ngan kờ` gơguh tàm kàl lơh sa pa, tung lơtang bè khà priă kơphe di gơlan gam gơbàn. Bal mờ tung lơtang khà priă, gah lơh kơphe lơgar Việt Nam kung gam gơtìp mờ uă bơta tơlòng ndai. Hơ\ là broă kơphe neh kra gam gơguh mhar.

Tàm Tây Nguyên, tiah tòm tam kơphe lơgar Việt Nam dê, bă ù tam kơphe rơlao 20 sơnam tu\ do geh tus 86 rơbô lồ, geh 16%, bă ù tam kơphe bơh 15 tus 20 sơnam di pơgăp 140 rơbô lồ, geh 26%. Tàm tu\ broă tam gam tìp uă kal ke, broă tam kơphe ờ hềt k^k klàs mờ broă lơh is.

Bi Phùng Văn Quy, kis tàm xã Tân Bình, kơnhoàl Đăk Đoa, càr Gia Lai pà g^t bè broă lơh kơphe mùl màl tàm xã do dê:

-Bè broă tam jào khoa học kỹ thuật là pal geh tus tơn bơh cau lơh broă sa suơn sre, dơ\ 2 là pal geh lơh sùm. Bè tu\ do làng bol lơh broă sa he dê geh uă ngan cau lơh is, ờ g^t loh khoa học kỹ thuật, uă broă gam ờ g^t lơm.

Tàm dùl bơta ndai, lơh kơphe tàm lơgar he ală nam pa do kung gam gơtìp mờ uă bơta ờ niam tài tam gơl trồ tiah. Jơh trồ prang den tus dà tih dà cò, sùm lơh hoàc huơr uă tàm tiah tam kơphe tòm Tây Nguyên dê. Mìng is tàm dơ\ dà tih dà cò nhai 8 nam 2019 neh lơh hoàc huơr rơlao 1 rơbô lồ ù tam kơphe tàm tiah do.

Mpồl tam klăc kơphe ca cao Việt Nam yal lài kàl lơh sa nam 2019-2020 khà geh kơphe lơgar Việt Nam di gơlan gơmù tus 15% pơn drờm mờ kàl lơh sa nam lài tài gơrềng bơh trồ tiah. Tàm hơ\ tai, mờ khà priă tăc bè tu\ do, uă làng bol tam kơphe gơtìp hoàc huơr di gơlan pal rồ kơphe sơbì kơphe kờ` tam ală phan tam ndai.

Ồng Nguyễn Minh Đường, kuang atbồ Công ty TNHH tăc phan geh lơh bơh broă lơh sa suơn sre mờ lơgar bơdìh Tây Nguyên dê yal, khà priă kơphe gar gam bè ờs tăc tàm ală drà kă bro London mờ New York gam gơmù uă ngan, ờ mìng làng bol lơh sa mờ geh priă cồng mờ anih lơh sa kă bro blơi, lơh mờ tăc kơphe gar mờ lơgar bơdìh kung gam ờ su\k ngan:

-Kal ke tu\ do là khà priă kơphe gơmù uă ngan, tu\ do cau tam kơphe là ờ geh priă cồng, mờ ờ geh priă cồng den cau tam pal tam gơl phan tam, tam gơl ală sơn tìl phan tam ndai. Bè hơ\ den tàm dùl tơngai ờ jo\ là lơh gơrềng ờ niam uă ngan tus mờ khà geh kơphe tàm drà kă bro dê.

Bu\ lah là lơgar geh khà kơphe tăc mờ lơgar bơdìh uă dơ\ 2 tàm dunia, mơya geh tus 90% khà kơphe tăc mờ lơgar bơdìh là kơphe gam gar bè ờs.

Rơlao mờ hơ\ tai, bơta niam kơphe gar lơgar Việt Nam gam ờ uă den tàng khà priă tăc ờ kas mờ gơrềng uă ngan. Do là bơta tòm lơh gah lơh kơphe lơgar he sùm gơtìp ờ niam mờ gơtìp uă kal ke tàm tơngai do.

    Cau mblàng Ndong Brawl