VOV4.K’ho- Kờp tus jơh nhai 6 nam 2019, ală càr Tây Nguên neh mut tam pa wơl  mờ bơkiar geh rlau 110 lồ kơphê, tàm hơ\ càr Lâm Đông lơh geh cồng nha uă ngan rlau jơh mờ pơgap 55 rơbô lồ, lơh geh nggùl bă tiah tam pa wơl phê tàm gùt tiah do dê. Nàng lơh  geh cồng nha do, bơdìh mờ broă tơnguh priă bơcri ai càn, lơh pràn broă tàm jàu kỹ thuật tam kơphê, bơkiar ntê kơphê ai cau lơh broă sa in, Lâm Đồng neh sền gròi pơgồp bal mờ mpồl lơh sa kă bro bơt bơtàu uă broă lơh tam pa wơl, lơh niam wơl suơn kơphê mờ ală phan lơh sa suơn sre ờ geh bơta  khih, tam hơ\ geh sơnơm lơh tờm kơphê dờng pràn.

Tơngai pa do, suơn kơphê bơh hìu bơnhă ồng Trần Văn Oánh, ơm tàm xã Tân Lâm, kơnhoàl Di Linh, càr Lâm Đồng gơs tiah tus sền, jòi g^t bơh uă cau tam kơphê tàm ù tiah kơnhoàl dê. Hơ\ là uă nam lài, suơn kơphê do bè gơ tìp sơbì tài tờm kơphê neh kra, mơya 3 nam pa do nisơna kis pràn wơl dùl bă krơi is ngan. Suơn kơphê ờ mìng gơs niam mờ gam ai tơnhào uă ngan, ngan ngồn tàm kàl kơphê nam pa do neh ai tơnhào gơguh tus 6 tấn gar tàm dùl lồ. Den, bơta lơi neh cèng wơl bơta kis wơl ai suơn kơphê do in, jat ồng Trần Văn Oánh hơ\ là kơnờm ngui sơnơm lơh tờm kơphê dờng pràn ai tờm kơ phê in.

Lài do a` ngui uă ngan bơta phơng mờ uă ngan bơta sơnơm, mơya 3, 4 nam do a` ngui sơnơm lơh tờm dờng pràn den kơphê geh cồng nha niam ngan.

Kung bè ồng Trần Văn Oánh, ồng Nguyễn Quang Hưng, ơm tàm [òn Tân Thuận, xã Tân Hội, kơnhoàl Đức Trọng (Lâm Đồng) neh lơh geh khà tơn hào kơphê bơh hìu bơnhă dê gơguh uă ngan kơnờm geh càr dong kờl cồng bơkiar sơn tìl pa, tàm jàu bơta chài bơkiar ntê mờ tơngkah lài ngui sơnơm lơh tờm dờng pràn nàng lơh niam wơl kơphê kra ai tơnhào lơyah bơh hìu bơnhă ồng dê.

Ồng Hưng pà g^t, broă mut lơh niam wơl suơn kơphê kra bơh hìu bơnhă ồng dê den buơn uă ngan mờ ờ hoan hoàc huơr priă jền. Tơnơ\ tu\ ngui sơnơm lơh tờm dờng pràn rơyas tờm kơphê mhar ngan pràn, ồng bơkiar cồng mờ sơn tìl kơphê gơ wèt jơi vô tính TR4. Mìng tơnơ\ 2 nam, ală kơphê bơkiar tàm tờm kơphê kra lài do neh gơs niam mờ ai tơnhào, mờ ală bơta niam uă: plai dờng, dum ring bal, kơmhò lơhơ, gar lơ-ut, ờ hoan kòp tu mờ ờ geh bơta rơmi\t nha, gơ jrùh plai.

Tu\ he bơkiar jơh den tơnhào ai geh uă 2 dơ\ pơn ndrờm mờ sơn tìl kơphê lài do bơh he dê. Broă lơh jat broă lơh bơkiar den priă jền kung ờ uă, mìng tàm tu\ ru tàm kàl mìu den he bơkiar, den hơ\ sồng he koh rơ hời ală tờm kra nàng tờm bơkiar gơ in hòn, dờng pràn.

 Bơdìh mờ broă koh sơbì tơnơ\ hơ\ tam wơl tai, càr Lâm Đồng neh sồr cau lơh broă sa ngui uă broă lơh ndai nàng lơh niam mờ tơnguh uă tơnhào bơh ală suơn kơphê neh kra geh cồng nha uă ngan, mờ ờ hoan hoàc huơr priă jền. Tàm hơ\ geh ngui sơnơm lơh tờm dờng pràn. Cồng nha ngan ngồn pà go\, ală broă lơh tơrlòng lài tàm suơn kơphê bơh cau lơh broă sa dê ndrờm ai tơnhào uă mờ plai niam.

Jat ồng Đỗ Hội, ơm tàm xã Lộc Bắc, kơnhoàl Bảo Lâm, sơnơm lơh tờm dờng pràn là sơnơm dong kờl ai ală suơn kơphê neh kra, ai tơn hào ờ uă ai cau lơh broă sa tàm tiah do in.

A` ngui sơnơm do den go\ cồng nha niam ngan. Tu\ ngui sơnơm do den tờm kơphê geh ntê, nha pràn, rơyas kung pràn rlau sơl, kòp rơm^t nha ờ hoan geh tai. Mìng is suơn do tu\ do neh lơh geh pơgap 6 tấn tàm dùl lồ.

Jat ồng Đào Văn Toàn, Phó kuang atbồ đah tam phan mờ sền gàr phan tam càr Lâm Đồng, broă ngui sơnơm lơh tờm dờng pràn nàng lơh niam wơl suơn kơphê kra là dùl broă lơh geh cồng nha ngan mờ cèng wơl priă lơh sa uă, ngan là ală hìu bơnhă cau lơh broă sa r[ah, ờ tơl priă tă tam pa, tam pa wơl jơh ală bă ù kơphê.

Cồng nha pà go\ là ngui sơnơm den kơphê gơlik bơkào tơr gùm, tơnguh tơ\t plai, tơrmù bơta gơ jrùh plai tàm kàl mìu, kơphê hòn rơyas uă mờ tơrmù bơta ồm rơyas, rơm^t nha. Tơnhào gơ wèt mờ 8 broă lơh den ndrờm tơnguh rlau pơn ndrờm mờ kơphê đối chứng pơgap 1 tấn tàm 1 lồ.  Tu\ do, sơnơm geh ai tàm broă lơh tam pa wơl kơphê bơh càr dê mờ bol a` kung gam tơngkah lài làng bol ngui sơl.

Nùs nhơm lơh sa rơ hời geh tam gơl tàm broă tam kơphê tàm càr Lâm Đồng dê. Jat ồng Nguyễn Văn Sơn, Phó giám đốc Sở Nông nghiệp mờ Phát triển nông thôn Lâm Đồng, nàng lơh gơtùi bơta do den cau lơh broă sa kờ` pal geh rơndap broă lơh, bơta dong kờl bơh đah ală mpồl lơh sa kă bro, ală cau jak chài mờ cau atbồ, bơdìh hơ\ tai là broă tàm jàu bơta chài pa, pơlam broă ngui tơl bơta phơng, sơnơm sền gàr phan tam bơh mpồl lơh broă bơto bơtê lơh sa suơn sre kung pal geh tơnguh mờ lơh pràn.

Broă bè bơta chài gam gơtìp uă ngan kal ke tàm broă lơh sa. Tơnơ\ tam pa wơl kơphê den pal sơng ka sền gàr, den sền g^t ală suơn pal geh tam pa wơl, phan tam kis jo\ den ờ duh nàng tam pa wơl tai. Tàm broă tơr gùm bal, pơgồp bal mờ mpồl lơh sa kă bro, ngui ờ uă phan sinh học den neh lơh uă ngan broă lơh ràng tơlik ai làng bol cau lơh broă sa in. Bơh broă sền den a` go\ là sơnơm do là niam ngan, tơrmù kòp rơm^t nha kung bè bơta gơ jrùh plai, mơkung tơn jo\ tơngai ai tơn hào bơh tờm kơphê dê.

Bơh ală cồng nha geh ngan, tu\ do sơnơm lơh tờm dờng pràn neh geh ai tàm broă lơh tam pa wơl kơphê bơh càr Lâm Đồng dê. Ngan tàm kàl prang, mờ trồ tiah geh uă bơta ờ niam ai cau tam in den sơnơm do neh gơs phan ròng siam niam, dong mhar ngan ai pràn wơl tờm kơphê in tơnơ\ kàl tơnhào.

Cau mblàng K’ Hạnh