Sa Loong-ntum tiah nhàr lơgar kơnhoàl  Ngọc Hồi, càr Kon Tum lài do la tiah rbah ngan mờ ala\ bòn, hìu ơm ờ ua\, ala\ gùng lòt gơbàn gơthul kơmbuh tàm trồ prang, bơ\ lam bè tu\ trồ mìu. Geh Đảng, Dà lơgar sền gròi bơcri, bal mờ broa\ lơh ngan lơh broa\ sa, bơt bơtàu bòn lơgar pa bơh làng bol kòn cau tiah do dê, tiah rềp mờ nhàr lơgar Caupuchia neh tam gơl ua\ ngan.

Lòt gan rlao 16 kơi sồ gùng tơi gan ala\ ba\ brê cao su geh tam ua\ ngan bơh bòn drà Plei Cần, geh tus wơl mờ ntum tiah nhàr lơgar Sa Loong bơh kơnhoàl Ngọc Hồi, bơta lơh bol a` ai go\ niam ngan la bơta gơ tam gơl pràn ngan bơh tơl bòn, gùng bòn tàm tiah nhàr lơgar do. Ntum nhàr lơgar Sa Loong tàm ala\ nam do neh soh tàm sa\ dùl ào tơme pa bơh dùl bòn lơgar pa niam bơne\, tơl kloh, ala\ hìu geh lơh niam bơne\, kơljap mờ sơmang ala ala\ hìu ja, dơr gle rbah lơ ời…

Tàm bòn Yang Lô\ 1, bòn geh gal ngan làng bol bơh ntum, kơnờm ala\ broa\ lơh bơcri bơh dà lơgar bè broa\ lơh 134, 135, 167…ồs đèng, gùng lòt, hìu bơsram neh geh lơh niam ngan. Ala\ broa\ lơh pơ gồp bal bè dong kờl bơtàu tơngguh lơh sa, sang sơbì jơgloh tơmù rbah kung geh pơlam làng bol geh ngui bơta jak chài pa tàm broa\ lơh sa, ròng tam ala\ chi tam phàn ròng tac yòm bè kơphê,  cao su, bời lời…Kơnờm bơh hơ\, rài kis bơh  rlau 300 hìu nha\ làng bol tàm tiah do neh tam gơl tơl jơh, hìu lơi kung geh blơi rơndeh mai\, tivi, cassettes… tàm bòn ờ gam hìu nha\ lơi  ờ tơl sa, hìu rbah tơmù ai go\ ngan. Sền go\ bè rài kis pa gam tus mờ bòn lơgar, ồng A Ja 61 sơnam, cau Sơdàng, kis tàm bòn Yang Lô\ 1, chờ hờp đơs:“Dà lơgar neh geh ua\ ngan broa\ lơh dong kờl làng bol bơtàu tơngguh lơh broa\ sa, bơtàu tơngguh rài kis. Tu\ do, ua\ hìu nha\ neh git tam cao su, kơphê, bời lời…brồ guh lơh pas, geh rài kis hờm ram, geh pria\ blơi phan ngui tàm hìu nha\, blơi rơndeh mai\. Kòn sau geh drơng lòt bơsram tus gùng tus dà. Gùng tàm bòn geh lơh dờng ơnàng, tơl kloh, đèng pờ àng neh geh lơh tus tơl hìu. Ưn ngài Đảng, Dà lơgar neh sền gròi dong kờl làng bol bòn lơgar”.

Gùt ntum Sa Loong geh 6 bòn, rlau 1.200 hìu nha\ làng bol, tàm hơ\ 80% la làng bol cau kòn cau, ua\ ngan la cau Sơdàng, Ca Doong mờ Mường…Tu\ do, khà hìu nha\ rbah tàm ntum gam rlau 18%. Nàng dong ala\ hìu nha\ rbah bơtàu tơngguh, ntum neh rơndap ù, ờng chi kòn, tam rlau 35 lồ kơphê mờ 26 lồ bời lời nàng ai tus ala\ hìu nha\ rbah ờ tơl ù lơh sa tàm nam do. Bơta chờ ngan la geh ua\ ngan ala\ hìu nha\ rbah tàm do, neh git wa\ lơh ngan brồ guh tàm lơh sa, sang sơnơng ơm kờp, dong kờl tàm bơta dong kờl bơh Đảng, Dà lơgar. Bè hìu nha\ mò Y Bu 53 sơnam kòn cau Ca Doong kis tàm bòn Đak Vang, 2, 3 nam lài la dùl hìu rbah, pal pah ngai lòt jòi sa, tu\ do neh lơh geh lơh sa tơl pràn, mờ 2 lồ cao su nam dơ\ 7 neh mut tơnhàu bơsơt cao su, 1 lồ kơphê neh plai, 1 lồ  sre lơh kòi. Rài kis hìu nha\ kơnờm bơh hơ\ mờ neh klàs rbah mờ  brồ guh. Mò đơs:“Tu\ do, hìu nha\ a` neh geh rài kis bơtàu tơngguh mờ lài ngan bloh, geh phan sa, phan soh. Lơh broa\ sa kung di đau, tam kơphê, cao su. Ưn ngài Đảng, Dà lơgar neh dong bè sơntìl kơphê, cao su. A` chờ ngan tài kơphê, cao su neh geh tơnhàu, hìu nha\ neh lơh geh hìu pa,  blơi geh rơndeh mai\, rài kis geh ngap lơngai bloh, ưn ngài Đảng, Dà lơgar”.

Mờ bơta lơh ngan bơt bơtàu lơh geh ntum tiah nhàr lơgar pràn bè lơh sa, kơljap bè ngap lơngai gùng dra\ bal, kơna\ Đảng, gơnoar at bồ bòn lơgar mờ làng bol tiah nhàr lơgar Sa Loong lơh ngan lơh jat, mut lơh geh cồng nha ala\ broa\ lơh gùng dà broa\ lơh bơh Đảng mờ dà lơgar tàm ntum. Rềp do, la broa\ lơh bơt bơtàu bòn lơgar pa, geh mut lơh bơh nam 2013. Mờ broa\ lơh “Dà lơgar mờ làng bol  lơh bal” ua\ hìu nha\ neh ai git git nđờ rbô thơt vuông ù nàng lơh gùng, lơh ơnàng gùng lòt. Mìng is bòn Yang Lô\ 2, 17 hìu nha\  neh ai is ù sươn kờ` dà lơgar lơh gùng mờ ờ đơs tus dùl bơta lơi. Làng bol Yang Lô\ 2 ai git “Ai ù lơh gùng, bơt bơtau bòn kloh niam la bơta  chờ bal” den tàng làng bol dùl nùs  lơh jat bal. Mò Y Uih dùl na\ cau ai is ù đơs:“Hìu a` neh ai is ù dà lơgar lơh gùng lô 2. Gùng geh lơh gơs niam ngan, bươn boài ngan tus broa\ lòt rê, lơh broa\ sa. Tu\ do kềng gùng do, ua\ ùr bơklau pa bau den mè bèp lik ơm is, lơh hìu, ơm is, geh ngap lơngai rài kis is…A` gơ lơh chờ ngan”.

Broa\ lơh dà lơgar bơt bơtàu bòn lơgar pa bơh dà lơgar pa geh mut lơh tàm ntum Sa Loong  tàm  2 nam 2013 mờ 2014 ua\ ngan geh lơh ngan bơt bơtàu, lơh gơs broa\ lơh phan bơna gùng lòt tàm bòn. Mìng is 6 nhai bồ nam do, ntum geh lơh gơs mờ ai ngui gơl gùng jòng 450 thơk, mơ kung pơnjat tai mut lơh broa\ lơh 2 gơl gùng ndai, mờ kờp  gùng jòng mờr 1.200 thơk. Cồng nha lơh geh bơh sơnrờp bơh broa\ lơh bơt bơtàu bòn lơgar pa mờ ala\ broa\ lơh, broa\ rơndap lơh tàm ntum neh geh lơh niam kơljap nus nhơm pin dờ` bơh làng bol tus mờ Đảng, Dà lơgar. Làng bol sùm pin dờ`, tam klac mờ lơh jat ala\ broa\ lơh bal, gùng dà broa\ lơh geh mut lơh tàm bòn lơgar, nền nòn bè broa\ bơt bơtàu bòn lơgar pa. Ồng Trần Sĩ Hải kuang at bồ anih duh broa\ làng bol ntum Sa Loong đơs tờm:“Bè broa\ lơh mut lơh broa\ lơh bơt bơtàu bòn lơgar pa tàm ntum, do la dùl gùng dà broa\ lơh dờng ngan bơh Đảng, Dà lơgar, geh mut lơh dùl ròt tàm ala\ bòn. Tàm broa\ lơh mut lơh broa\ lơh bè nùs nhơm làng bol, làng bol geh kờ` ngan, làng bol geh tus bal lơh jat ala\ broa\ lơh ai ù, ai phan tam tàm ù nàng lơh ala\ broa\ lơh bơt bơtàu”.

Bơta tam gơl sa\ bồ pah ngai tàm tiah nhàr lơgar rềp mờ lơgar Campuchia slơ ngai slơ go\ loh ngan. Do la bơrnàng ja\, la bơta chul chồl nàng kơna\ Đảng, Gơnoar at bồ mờ làng bol ala\ kòn cau oh mi kis tàm tiah nhàr lơgar Sa Loong, kơnhoàl Ngọc Hồi, càr Kon Tum at tê bal bơt bơtàu ntum tiah nhàr lơgar Sa Loong pràn bè lơh sa-kơljap bè sền gàr ngap lơngai gùng dra\  bal.

                                                                        Cau mblàng K’ Brọp