VOV4.K’ho - Tàm xã Dak Gằn, kơnhoàl Dak Mil, càr Dak Nông, tờm pơ ò neh đềt mềr mờ cèng wơl cồng nha lơh sa kơ\ kơljap ai uă hìu bơnhă làng bol tàm tiah do in. Jat tơl nam, bơh broă lơh ờs mờng, làng bol lơh broă sa neh hời rơ hời tam gơl gơs broă lơh kơ\ kơljap mờ broă ngui ală gơguh jak khoa học kỹ thuật tàm broă lơh sa mờ lơh bal lơh sa suơn sre VietGAP nàng lơh sa, hời rơ hời tơguh cồng nha lơh sa bơh tờm pơ ò dê.

Sơn đờm tam pơ ò bơh nam 2006, mơya mờr 1 nam do, ồng Đàm Văn Tiến ơm tàm thôn Cao Lạng, xã Dak Gằn hơ\ sồng bơcri priă nàng tam pơ ò jat broă lơh VietGAP, mờ là cau tàm Hợp tác xã lơh sa suơn sre kă bro mờ broă drơng ala pơ ò Dak Gằn. Ồng Tiến pà git, broă tam pơ ò jat tơl khà VietGAP, ngui công nghệ [ồm dà hòr ntờc tàm tơl tờm chi, ala mờ [ồm dà bềng bè lài do, ờ mìng tềm pềr dà, mờ gam dong tờm chi dờp geh khà phơng dipal tai. Bal mờ hơ\, ồng Tiến gam geh pơlam ngui công nghệ sinh học tàm broă bơsong nàng tờm pơ ò in lì bơkàu ờ di kàl mờ phan lơh ring bơta dờng pràn; bal mờ hơ\ là broă glòm plai mờ kơldung mờng ngui nàng sền gàr tu ờ gơtìp kòp tu sa aniai, lơh plai dờng rlau mờ lơh plai pơ ò niam rlau nàng drơng jơnau kờ` tac hờ lơgar ndai. Tu\ do, mờ 1 lồ pơ ò neh cèng wơl hìu bơnhă ồng in priă lơh geh pah nam rlau 300 tơlak, tơ nơ\ tu\ neh kờp jơh priă bơcri sơngka sền gàr.

Jat ồng Tiến yal, broă tam gơl tam pơ ò bơh broă lơh ờs mờng nàng tam pơ ò jat tơl khà VietGAP là dùl gùng dà broă lơh dong làng bol lơh broă sa tam phan jat broă rơndap lơh kơ\ kơljap. Kuơ màng, tờm pơ ò dờng pràn niam, cồng nha lơh geh uă, kơ\ kơljap mờ tơmù bơta khih aniai cau lơh broă in, lơh gơlik phan bơna kloh niam ai cau ngui sa in: "Làng bol kung sền go\ là ngui sơ nơm hoá học uă den lơh aniai tơn tus pràn kơldang să jan, dơ\ 2 là phan lơh gơs ờ kloh niam, dơ\ 3 là lơh bè hơ\ den hơ\ sồng ờ do ờ dă pràn kơldang să jan in mờ gơtùi tac hờ ală lơgar ndai, ờ lơh jat VietGAP den bơta khà lơh gơlik uă rlau mờ jơnau kờ` digơlan là gơlik geh, tac tàm tiah đah jum dà lơgar ờ jai jơh ờ, tac tus ală lơgar ndai den cau sồr pal kloh niam, den tàng làng bol kờ` lơh jat tơl khà VietGAP”.

Tàm thôn Tân Lập, xã Dak Gằn, hìu bơnhă mò Trần Thị hà kung là cau geh jơng bơh Hợp tác xã lơh sa suơn sre kă bro mờ broă drơng ala pơ ò Dak Gằn dê sơl. Mờ 1 lồ 2 ù tam pơ ò jat tơl khà VietGAP, hìu bơnhă mò Hà dê tơnhàu pah nam geh bơh 30 tus 35 tấn plai pơ ò. Mờ khà priă tac kờp bal geh 15 rbô tàm 1 ki\, pah nam, kờp jơh priă bơcri sơngka sền gàr, hìu bơnhă mò dê kung gam geh cồng mờr 350 tơlak priă. Gơtùi lơh geh cồng nha do, là kơ nờm hìu bơnhă mò dê neh ngui khoa học kỹ thuật tàm broă lơh sa, tàm hơ\, geh broă bơcri lơh công nghệ [ồm dà hòr ntờc tàm tơl tờm chi nàng kờ` tơmù priă bơcri mờ apah cau lơh broă, mơkung dong tờm pơ ò dờng pràn niam. Broă tam pơ ò jat broă lơh VietGAP geh uă bơta niam mờ cèng wơl uă bơta kuơ rlau pơn drờm mờ broă tam pơ ò jat broă lơh ờs mờng, dong priă lơh geh hìu bơnhă mò dê gơguh uă rlau mờ kơ\ kơljap rlau bơh tờm pơ ò: “Hìu bơnhă a` tam tàm do tàm pơn drờm den go\ bơcri priă jat tơl khà VietGAP dê den priă bơcri bơh sơn rờp bulah uă rlau, mơya he bơcri den cồng nha lơh geh uă rlau mờ broă lơh ờs mờng, he gơtùi tơmù priă bơcri apah cau lơh broă. Tờm chi tơt plai ring, niam, tơt plai dơ\ le\ mờ he gơtùi rơcang bè tu\ tơngai rlau. Bè khoa học kỹ thuật den tờm chi geh gàr tơl dà, phơng ơn, ờ gơtìp jơngkah phơng mờ sơ nơm sền gàr phan tam. Tờm chi tu\ lơi kung gơs tơlir mờ khà phan lơh gơs kung uă rlau”.

Geh crơng gơs bơh lồi nam 2018, Hợp tác xã lơh sa suơn sre kă bro mờ broă drơng ala pơ ò Dak Gằn lam lài tàm broă ngui jat broă rơndap lơh ờ do ờ dă. Tu\ do, hợp tác xã neh geh 14 hìu bơnhă lơh broă sa tus bal mờ bă ù rlau 25 lồ. Jơh ală cau geh jơng bơh Hợp tác xã dê ndrờm tus bal tam pơ ò jat tơl khà VietGAP. Tus bal hợp tác xã, làng bol lơh broă sa geh dong kờl bè bơta pơlam tàm jàu kỹ thuật, den tàng broă lơh sa [uơn [ùai ngan. Bal mờ hơ\, broă ngui jat broă rơndap lơh ờ do ờ dă, nàng kờ` lơh jat jơnau kờ` bơh drà kă bro dê, ai geh bơta [uơn tàm broă lơh bal tac phan lơh gơs bơh mpồl lơh sa kă bro

Jat ồng Hồ Quang Đạo, Kuang atbồ Hợp tác xã lơh sa suơn sre kă bro mờ broă drơng ala pơ ò Dak Gằn đơs, tu\ do tu\ cau ngui sa neh sơn đờm kờ` pơ ò ờ mìng bơkah mờ gam pal ờ do ờ dă tai, den broă ngui broă lơh sa jat tơl khà VietGAP là dùl gùng dà broă lơh niam ngan. Bơta do geh dong lơh jat jơnau kờ` drà kă bro dê, ai geh bơta [uơn tàm broă lơh bal tac phan lơh gơs mờ mpồl lơh sa kă bro: “Hợp tác xã geh crơng gơs, lơh bal mờ làng bol, kung kơp kờ` là lơh gơlik phan kloh niam nàng dong phan lơh gơs bơh làng bol dê geh tac tàm drà kă bro tàm lơgar mờ lơgar ndai, lơh gơlik phan bơna niam nàng tơnguh bơta kuơ lơh geh phan bơna dê, tơnguh cồng nha lơh geh bơh broă lơh sa suơn sre ai làng bol in”.

Tu\ do, kờp jơh bă ù tam pơ ò gùt xã Dak Gằn dê neh 800 lồ, cồng nha lơh geh 2 rbô 400 tấn pah nam. Nàng lơh ơlik anih blơi [uơn [ùai ai pơ ò tàm [òn lơgar in, UBND xã Dak Gằn kung neh lam sồr, dong kờl làng bol crơng gơs mpồl lơh broă bal, Hợp tác xã tam pơ ò jat tơl khà VietGAP. Bơta do geh dong xã tam pơ ò jat gùng dà broă lơh kơ\ kơljap mờ cèng wơl cồng nha lơh sa uă rlau ai làng bol lơh broă sa in.

  Ală nam pa do, tàm xã Dak Gằn, kơnhoàl Dak Mil, cồng nha broă lơh sa bơh broă tam tòm pơ-ò neh geh cồng nha uă mờ rài kis bơh ală hìu geh ring niam. Mơya, tài broă làng bol tam is, tam uă den tàng lơh gơbàn kal ke tàm broă tăc plai. Den tàng, broă bơ\t bơtàu broă pơgồp bal tam tòm pơ-ò VietGap geh xã Dak Gằn sền gròi ngan.

Bol a` geh dơ\ lùp ồng Hồ Quang Đạo, kuang atbồ Hợp tác xã lơh sa suơn sre kă bro mờ broă lơh drơng ơla Xoài Dak Gằn kờ` dong kờl làng bol wă rơlao tai bè ală bơta kuơ mùl màl tu\ làng bol tus bal tàm broă tam pơ-ò jăt broă lơh VietGap.

-Ơ ồng, geh bơh tiah lơi mờ làng bol tam pơ-ò tàm xã Dak Gằn pơgồp bal kờ` tam pơ-ò jăt broă lơh VietGap?

Ồng Hồ Quang Đạo: Bơh bơhiàn bal mờ broă lơh ờs mờng làng bol dê den ngui geh uă ngan phan hoá học, phan gơbàn khih uă ngan, ờ tơl uă, tơl niam plai kloh niam kung bè phan geh lơh bơh broă lơh sa suơn sre kloh.

Bơh mùl màl do, hợp tác xã geh crơng gơs, pơgồp bal mờ làng bol kung kơ\p kờ` là lơh geh phan kloh niam kờ` dong kờl ai phan bơh làng bol tăc tus mờ drà kă bro tàm lơgar mờ lơgar bơdìh, geh phan kloh niam kờ` tơnguh uă priă phan geh tăc, tơnguh uă bơta kuơ bơh broă lơh sa suơn sre làng bol in

-Tu\ làng bol pơgồp bal tam pơ-ò jăt broă lơh VietGap den geh ală bơta kuơ mùl màl lơi?

Ồng Hồ Quang Đạo: Tu\ làng bol tam gơl tus mờ broă lơh VietGap den lài ngan là làng bol lơh geh phan kloh, geh khà VietGap. Geh khà kloh niam den khà priă phan geh lơh gơguh uă ngan, gơguh uă khà priă phan geh lơh, tơnguh uă rài kis làng bol, gàr niam bơta pràn kơl dang să jan cau lơh sa đơs bal mờ cau ngui sa đơs is.

Tu\ neh gơguh priă bơh phan geh lơh den làng bol ờ gam ngòt tus mờ broă geh tơnhào uă ờ geh priă tăc mờ khà priă geh ring niam, hợp tác xã geh drơng broă tăc làng bol in, gàr niam làng bol in geh khà priă ring niam kờ` gàr niam rài kis làng bol geh uă rơlao.

-Ơ ồng, tu\ làng bol pơgồp bal mờ hợp tác xã kờ` tam pơ-ò jăt broă lơh VietGap den làng bol pal lơh jăt ală broă lơh lơi mờ hợp tác xã geh kơnòl mờ ală cau tàm mpồl bè lơi?

Ồng Hồ Quang Đạo: Tus bal mờ broă lơh VietGap den lài ngan làng bol pal lơh jăt broă lơh bơh hợp tác xã dê, geh broă sền gròi mùl màl, làng bol tu\ tus bal lơh broă pal geh cih broă lơh loh làng. Dơ\ bàr là hợp tác xã geh dờp kơnòl tàm broă tăc làng bol in.

Gơwèt mờ hợp tác xã den lài ngan geh pơgồp bal mờ ờ uă công ty geh phan lơh broă sa suơn sre geh bơta niam, cèng geh cồng nha làng bol in, gàr niam kờ` làng bol lơh sa mờ geh rơndăp broă ai broă lơh sa mùl màl, geh broă sền gròi kờ` làng bol pal lơh jăt den tu\ hơ\, hơ\ sồng geh khà kờ` lơh sa ring niam.

-Bal mờ broă làng bol tam pơ-ò jăt khà VietGap, den kờ` pơn jăt tai tơnguh uă bơta kuơ plai pơ-ò den hợp tác xã geh ală gùng dà broă lơh lơi?

Ồng Hồ Quang Đạo: Hợp tác xã ai broă lơh làng bol in, hơ\ sồng tu\ geh phan geh lơh kloh niam mờ geh khà niam hơ\ sồng Hợp tác xã geh tơnguh broă yal phan, lơh bè lơi kờ` plai pơ-ò geh anih lơh gơs di pal, tơnơ\ mờ hơ\ bol a` geh pơn jăt tai bơcri priă blơi  uă măi lơh broă ai ală cau tàm mpồl in lơh broă tàm ală tu\ lơh ha là pơr kơ` tơnguh uă priă phan geh lơh.

Tu\ do, geh ờ uă plai chi neh geh tăc mờ lơgar bơdìh, mơya mìng jăt gùng lơgar Lo. Gùng dà bal bơh hợp tác xã là tu\ neh geh bơta kloh niam, den geh tơnguh broă yal phan geh lơh, jòi ală anih lơh broă bal kờ` tăc tus ală lơgar ndai bơdìh mờ lơgar Lo mờ uă lơgar ndai.

-Ơi, dan ưn ngài ồng uă ngan!

Cau mblàng K’ Duẩn mờ Ndong Brawl