VOV4.K’ho- Tơrnờm là phan ñô ờ gơtùi ờ geh tàm rài kis bơh cau M’ông dê. Bơdìh mờ ngui tàm ală broă bè lơh yàng, gờm chờ kis jŏ cau kra, ñô bau, ies ƀồc, lơh hìu den tŭ geh nac jŏ ngai lòt nhơl, cau tờm hìu kung ai tơrnờm nàng iờ nac, jà ñô ai tơnggŏ bơta ki ngàm bơh cau tờm hìu dê gơ wèt tus mờ nac. Bulah bè hơ̆, broă ñô tơrnờm kung geh niam chài is gơ dê sơl.

Bơh yô yau, jơh ală hìu bơnhă cau M’nông ndrờm geh drăp tơrnờm tàm hìu. Gơwèt mờ khi, tơrnờm là phan ñô ờ mìng geh ngui tàm ală tŭ hìu bơnhă geh broă den hơ̆ sồng pal ƀĕ, mờ sùm geh lờih tàm hìu nàng ngui pah tŭ kờñ. Dilah tơrnờm là phan geh ngui tàm ală dơ̆ lap klau tam bau ùr, ies tơp ƀồc, lơh hìu pa... nàng lơh phan pơdơng ală yàng in, den gơwèt mờ gơp bơyô, tơrnờm là phan nàng tam pà bal bơta chờ hờp, moat jrùm, tàm sơ̆ bơr kờñ gơboh ùr klau... Tơrnờm lơh “kơnòl” yal, pơdơng jà, rac dan ală yàng sền halà ai pà bơtuah bơtuài, bulah ngui tàm tŭ lơi den ñô tơrnờm kung gam là dùl bơta niam chài tàm rài kis nùs nhơm cau M’nông dê.

Bulah bè hơ̆, tŭ ñô tơrnờm, ờ di cau lơi kung gơtùi jồp ding bồp lài, mờ pal ñô jat rơndap sap sèng dờng dềt. Tơnơ̆ tŭ drăp tơrnờm neh geh kơt lờih tềng jrong, tuh dà bềng drăp den rơndap sap sèng cau geh ñô lài kung jat tàm broă bơyai lơh ngai hơ̆ dê. Pơn yơu: Cau ùr dờng sơnam tàm hìu bơnhă geh “jồp ding bồp’ lài dilah ngai hơ̆ geh broă lơh yàng hìu, lơh yàng ñô lir bong; là cau nac geh jồp ding bồp lài dilah ngai hơ̆ geh nac lòt còp hìu; là kòn dềt geh jồp ding bồp lài dilah ngai hơ̆ hìu bơnhă bơyai lơh yàng hòi dan pràn kơldăng să jan kơnòm dềt in. Gơ jat tàm broă bơyai lơh mờ cau tờm hìu bơnhă khi ngui tàm broă lơi. Mò Siơp, ơm tàm xã Ea Huar, kơnhoàl Buôn Đôn, càr Dăk Lăk mblàng loh bè rơndap sap sèng cau ñô tơrnờm bè tơnơ̆ do: “Dilah tơrnờm nàng lơh yàng kòi den cau ñô lài pal là cau ùr dờng sơnam bơh hìu bơnhă dê. Dilah lơh yàng sa rơpu den cau ñô lài là cau tờm ê rơpu. Ai dilah lơh yàng hòi dăn pràn kơldăng să jăn den sồr cau geh lơh ñàng pal ñô lài. Dilah hìu bơnhă kơt 3 drăp tơrnờm den sồr cau geh jà ndrờm ñô tiam mbùng tus jơh 3 drăp tơrnờm, dilah geh 5 drăp tơrnờm den kung pal ñô tiam mbùng jơh 5 drăp tơrnờm, tơnơ̆ hơ̆ den hơ̆ sồng jà cau pơn jat tai”.

Tàm pah dơ̆ ñô tơrnờm ndrờm geh dùl nă cau jàu kơnòl jà ñô tơrnờm, cau do pal là cau git bè bơta chài rơndap sap sèng ñô tơrnờm. Mờ cau geh ñô lài pal là cau tờm, tơnơ̆ hơ̆ den hơ̆ sồng tus ală cau tàm hìu bơnhă, dut ndơl là cau nac tus bal. Ai dilah hìu bơnhă ñô tơrnờm tàm tŭ hìu geh nac bơh ƀòn ngài lòt còp hìu den nàng ai tơnggŏ nùs nhơm ki ngàm nac den cau tờm hìu halà cau jà ñô tơrnờm tềng tê pal sùm ià tềng ding bồp, dơ̆ dùl dơ̆ jà jơh ală cau geh mat tàm tŭ hơ̆. Cau tuh dà tàm drăp tơrnờm kung kuơmàng ngan, sùm mìng geh dùl nă cau klau geh ai tuh dà tàm drăp tơrnờm, khi ờ gŏ di tam gơl is cau ndai tuh dà tàm drăp tơrnờm dilah ờ geh cau tờm hìu ai. Tàm tŭ ñô tơrnờm, ờ di cau lơi kung pal ñô ndrờm lơm, geh cau ñô uă rlau, geh cau ñô dùl êt rlau, kung gơ jat tàm cau jà ñô mờ cau tuh dà tàm drăp tơrnờm tai. Tuh tai nđờ ly den cau geh jà pal ñô is tus jơh bơnah hơ̆, den bè hơ̆ hơ̆ sồng là ki ngàm gơp, bulah ñô jồp tơn bơh ding bồp halà tuh tàm ly nàng ñô den sồr pal ñô jơh bơnah tơrnờm he dê. Mò Siơp kung pà git tai, cau M’nông ờ huan ngan cèng tơrnờm nàng khat bè ñô, mờ pal geh jơnau dipal den hơ̆ sồng ai tơrnờm nàng ñô: “Tơrnờm geh ñô pah tŭ geh ală broă kuơmàng tàm hìu bơnhă, ờ huan ngan ai tơrnờm nàng khat bè ñô. Hìu añ dê mìng ñô tơrnờm tŭ geh broă bè lơh yàng rơpu, kơnrồ, lơh yàng hòi dan pràn kơldăng să jan ai ală cau tàm hìu bơnhă in halà tŭ geh nac lòt nhơl tàm hìu”.

Ñô tơrnờm là dùl bơta niam bơh rài kis chài rơgơi, nùs nhơm cau M’nông dê. Bơdìh mờ kơnòl pơ dơng yàng in tŭ lơh yàng den ñô tơrnờm kung là dùl bơta niam chài cèng bơta tam klac bal tàm ƀòn lơgar. Tŭ neh bơñul, tơl nă cau ndrờm gơtùi đơs crih tamya, tàm sơ pơ̆ bơr bal mờ gơp nàng ai tơnggŏ bơta kơp kờñ kung bè nùs tồr bơh tơl nă cau dê. Do kung là tŭ nàng tơl nă cau bal mờ gơp bơsram, tàm pơgơl mờng chài tàm broă lơh sa kung bè sền gàr bơta niam chài ki ngàm bal mờ gơp tàm hìu bơnhă mờ ƀòn lơgar.

Cau mblàng K’Duẩn