VOV4.K’ho- Tu keo nhai hàm sa aniai tơngời gam bơtờp uă tàm ală tiah tàm gùt lơgar. Pa do, Cục Sền gàr phan tam bơyai lơh bơto pơlam bè tu keo nhai hàm mờ broă lơh rcăng sơndră ai kuang bàng lơh broă sa sươn sre 19 càr mờ [òn dờng tiah đah tô tàm gùl lơgar, tiah kềng dà lềng đah jum tàm gùl lơgar mờ tiah Tây Nguyên in. Dơ\ bơto pơlam dong ală tiah do rcăng lài đal go\, lơh jat ală broă lơh atbồ di tu\ mờ geh cồng nha gơ wèt mờ jơi tu sa aniai do.

Tu keo nhai hàm, dà Mỹ hòi là Fall Armyworm, mat jak chài hòi là Spodoptera frugiperd. Do là jơi tu sa aniai pa geh, geh pràn ơm kis ngài, sa aniai uă ngan tờm chi tam, ngan là tơngời. Tơnơ\ mờ tu\ gi\t tu keo mu\t aniai tàm Việt Nam tơn, Bộ Nông nghiệp mờ Phát triển Nông thôn neh geh sră sồr ală anih lơh broă ờs mờng mờ ală càr kờp sền bơta ơm kis, khà tu geh tàm dùl anih, khà tu keo nhai hàm tàm tơngời mờ ală tờm chi tam ndai; bơto pơlam cau lơh broă sa đòm jat ală broă lơh rcang sơndră tu keo nhai hàm nàng tơrmù hoàc hươr.

Jat Cục Sền gàr phan tam dê yal, jơh gùt lơgar geh pơgăp 1 tơlak lồ tơngời. Tàm ală càr tiah kềng dà lềng đah jum tàm gùl lơgar mờ Tây Nguyên tu\ do tu keo nhai hàm gam sa gơrề tus uă tiah. Broă yal ală bơta is rơmis đal go\ jơi tu do là dờng màng ngan nàng kờ` dong cau lơh broă sa geh broă lơh rcăng lài rcăng sơndră gơ.

                                 Tu keo nhai hàm sa aniai uă ngan tờm chi tam, ngan là tơngời

Ồng Nguyễn Qúy Dương, Cục Phó Cục Sền gàr phan tam pà gi\t, ală tiah pal sền swì bă tơngời tàm tơl tơngai dờng nàng geh broă lơh loh làng rcăng sơndră tu keo. Dilah tơngời neh dờng rlau 50 ngai bơh tam den ba` rcăng sơndră tai, tài bơh ờ go\ geh kuơ. Tơngời bơh tam ờ hềt tus 50 ngai, bă tơngời nđờ, khà tu bè lơi den hơ\ sồng lơh nền là geh lơh sơl broă rcăng sơndră halà ờ, nàng tềm pềr mờ geh cồng nha ngan rlau jơh. “Kuơmàng ngan là pal dipal mờ sươn tơngời”, ồng Dương đơs nền bè hơ\.

Bè rcăng sơndră tu keo nhai hàm Cục Sền gàr phan tam sồr lơh jat ală broă lơh gi\t kòp lơh aniai bal, tàm hơ\ geh:

Broă lơh tam phan: Jì kloh jơh nhơ\t hòn lềng gùt dar sươn tam tơngời nàng kơryan tiah ơm mpồn bơh tu dê. Neh lơh ù den ìs ù ra` nàng tăp tu, rơsòn tu tàm ù chơ\t halà [ươn gơtìp phan ndai sa chơ\t jơh. Tam tàm pơdar tơn tơngời mờ kòi tơnơ\ kàl tơngời nàng gơ sơ\t rơsòn tu tàm ù.

 Broă lơh mờ tê: Sùm lòt còp sươn tơngời, kuơmàng là tàm tơngai tơngời pa căt bơh 3 tus 6 nha nàng sền go\ rơsòn tu, tăp tu, pik mờ chu pơrgu\c. Ngui kơmbùh ồs halà dà s[ong dà tuh tàm cồng tơngời bơnung gơ sơ\t tu kòn.

Broă lơh sinh học: Ba` ngui uă ir sơnơm sền gàr phan tam hoá học nàng sền gàr phan gơ sơ\t tu keo nhai hàm. Ngui chế phẩm bơ sềt tơlir, bơ sềt bò, vi khuẩn Bt, virus NPV nàng [ồm gơ sơ\t tu tu\ tu gam dềt. Ku\p òng kuar tềng tăp, òng mat pơrhê, ală bơta phan ku\p sa puăc bè `ui tiang mư\t nàng gi\t tu kòn pa diah.

                                 Sền go\ gờ` den geh dong kờl kơryan geh tu keo nhai hàm

Broă lơh sơn dă, iơm sơnơm: Sơndă, iơm sơnơm mờ đèng bơh broă ngui dă geh dà rơmi\t geh sơnơm pheromone dam dra, iơm mờ sơnơm sràt lơngồt halà sơn dă đèng nàng gơ sơ\t kung kìm dờng. Halà sơn dă chi tam jat broă lơh tàm sươn tam tơngời, pal tam bơrlu\ bal bàr pe bă ù nhơ\t rwas, tơngời mbar gờ` rlau pơndrờm mờ tơngai kàl bal nàng pơn jồ tu dờng tus deh tăp. Ngui dă sơn gơ sơ\t tu dờng, kup rơ sòn tăp, mờ [ồm sơnơm gơ sơ\t tu kòn tàm ală bă ù sơn dă chi tam.

Broă lơh hoá học: Ngui ală bơta dà sơnơm sền gàr phan tam geh ai ngui nàng [ồm kơryan tu\ uă ngan tu\ deh bơh 1 tus 3 ngai ( tơngai tơngời căt bơh 3 tus 6 nha), [ồm àng drim gờ`, di tơngai, di khà.

Broă sền go\ gờ` là kuơmàng ngan nàng rcăng sơndră tu keo nhai hàm. Jat mờ hơ\, cau lơh broă pal sùm lòt sền sươn tơngời, di 2 ngai lòt sền sươn tơngời dùl dơ\, lòt sền sươn tơngời jat gùng càl khồm, lòt sền gàr pơngàr bơh sươn tơngời dê mờ pơgăp nggùl sươn tơngời. Pal kah jơh ală rơ sòn tăp, tăp pa deh halà tu kòn mu\t tàm cồng tơngời. Bơta is rơmis bơh tu keo nhai hàm dê tàm tơngai tu kòn [ươn ngan đal go\. Den tàng bè hơ\, cau lơh broă sa pal sùm lòt còp nàng sền go\ gờ` mờ di tu\ kơryan mờ gơ sơ\t jơi tu do.

Cau mblàng Lơ Mu K’Yến