VOV4.K’ho- Tàm ală nam rềp ndo tàm uă ƀòn jơi bơtiàn kòn cau dùl êt nă cau tàm càr Kon Tum geh uă ală mpồl nhơl gùng đơs crih mờ cau tàm mpồl tus bal uă ngan là ơruh pơnu, kơnòm pa tàu, kơnòm dềt. Bơta niam bơh ală mpồl nhơl gùng đơs crih do dê là ală bơyô kơnòm să jòi tơrgùm, nhơl ală jơnau đơs crih bơh jŏ kòn cau he dê mờ nùs nhơm niam ngan, kờñ is tus bal. Mùl màl ai gŏ broă lơh bơh ală mpồl đơs crih kơnòm să dê neh lơh gơ rề bơta kờñ gơboh đơs crih mờ pơgồp bơnah tàm broă prap gàr, gơtùi tơnguh bơta kuơ gùng đơs crih bơh jŏ tàm rài kis pah ngai bơh làng bol dê tơn.

Mpồl nhơl gùng đơs crih ƀòn Đăk Yo nhơl jơnau đơs crih bơh jŏ cau Bahnar Rơ Ngao dê

Àng drim ngai dơ̆ 7 pah poh, mpồl nhơl gùng đơs crih bơh 15 nă cau kơnòm să kòn cau Bahnar Rơ Ngao dê tàm ƀòn Đăk Yo, xã Hơ Moong, kơnhoàl Sa Thầy tàm tơrgùm gơp nàng tàp. Jơh ală cau tàm mpồl ngui chài ngan điñ pút, git dròng cing, teh đờng lŭ, đờng t’rưng, jañ sơngơr mờ phan teh pơn drờm. Pơn rơ ngan geh bơyô kơnòm să bè A Não, 20 sơnam ngui chài ngan jơh ală bơta phan nhơl gùng đơs crig: “Bol oh tàp is neh mờr 2 nam. Bol oh tàp gơ lơh chờ ngan. Teh đờng t’rưng gơ ntas krơi, teh đờng lŭ gơ ntas bè ñjrùh dà bơh đang bơnơm. Tài bơta kờñ gơboh, bol oh lòt jat broă nhơl phan gùng đơs crih do chờ ngan”.

Cau atbồ mpồl nhơl gùng đơs crih kơnòm să ƀòn Đăk Yo là bi A Chiêng, 21 sơnam pà git, tơngai crơng gơs mpồl nhơl gùng đơs crih pơgap mờ do 3 nam kung gơtìp uă ngan sơl kal ke. Jòi geh cau geh bơta chài bè gùng đơs crih neh kal ke, hòi jà ală bơyô hơ̆ mut tàm mpồl kung kal ke ngan sơl. Geh cau den gam lòt bơsram, geh cau den ờ ru mờ broă lơh suơn mìr hơ̆ sồng gam geh bal mờ bơta bàs sìl. Mơya kơnờm geh bơta kờñ gơboh mờ gùng đơs crih bơh jŏ kòn cau dê, bơta pơn jờng jơh nùs bơh làng bol tàm ƀòn dê, mpồl nhơl gùng đơs crih geh crơng gơs mờ cau kơnòm să ngan rlau jơh là 16 sơnam, dờng ngan rlau jơh là 25 sơnam mờ ndrờm ờ hềt geh tŭ bơsram ơdŭ bơto bơtê bè gùng đơs crih: “Añ kung ndrờm bè git nđờ nă cau ndai sơl, añ kung ờ git nhơl gùng đơs crih. Añ tàp hời rơhời đau. Trồ mho lơi añ kung tus ndo nàng tàp lơm. Gùng đơs crih do den he nhơl nàng ală cau kơnòm să in tơnơ̆ do khi sền gŏ, khi jat he, khi gŏ he nhơl den khi kờñ, tơnơ̆ do khi geh ala he”.

Mpồl tamya xoang ơruh pơnu, kơnòm pa tàu ƀòn Đăk Yo

Kơnờm jơh nùs pơlam tàp mờ jơh bơta kờñ gơboh, tus tŭ do, mpồl nhơl gùng đơs crih kơnòm să ƀòn Đăk Yo neh nhơl chài ngan mờr 100 jơnau đơs crih. Tàm hơ̆ geh mờr 50 jơnau đơs crih là ală jơnau đơs pơnđik mờ cau Bahnar Rơ Ngao sùm đơs tàm ală dơ̆ lơh chờ dờng bơh ƀòn lơgar dê bè: Lơh yàng ñô lir bong, lơh yàng dà mbòr, lơh yàng gờm chờ Hìu rông pa... Bi A Luyến, cau nhơl đờng T’rưng pà git, nàng gơtùi geh khà jơnau đơs crih git nhơl bè ngai do, ală cau tàm mpồl nhơl gùng đơs crih neh tơrgùm wơl, bơyai bơta lơh ngan git nhơl tơl jơnau đơs crih. Tơnơ̆ tŭ ring bal tam pà kơnòl ai ală cau tàm mpồl in pơlam tàp is mờ phan nhơl gùng đơs crih he dê, tus tŭ chài den geh tơrgùm jơh nàng nhơl bal: “Dilah jơnau đơs crih lơi nhơl kal ke den sùm tàp bơh 4 tus 5 ngai. Jơnau đơs crih lơyah, ƀuơn den tào bơh 2 tus 3 ngai là neh gơtùi nhơl. Tàm poh den 2 ngai tàp là ngai dơ̆ 6 mờ ngai dơ̆ 7. Dilah geh broă lơh chờ halà geh ngai lơi kuơmàng den hòi gơp tàp uă rlau. Añ gơ̆ niam chài bơh jŏ he dê niam ngan”.

Lơh gơ rề bơta kờñ gơboh gùng đơs crih bơh jŏ, mpồl nhơl gùng đơs crih kơnòm să ƀòn Đăk Yo dờp geh bơta kờñ, pơn jờng jơh nùs ngan bơh làng bol tàm ƀòn rềp kung bè ƀòn ngài dê. Cồng nha bơh mpồl nhơl gùng đơs crih dê là bơnàng jă lài ngan nàng ală cau kơnòm să ƀòn Đăk Yo crơng gơs mpồl Tamya xoang ơruh pơnu, kơnòm pa tàu ƀòn dê mờ 14 nă cau tus bal ndrờm là kơnòm bơsram lơm, mờ cau dềt ngan rlau jơh mìng rơp pa 10 sơnam. Ồng Trần Công Thanh, Phó Củ tịc Ủy ƀan Ñân zân xã Hơ Moong, kơnhoàl Sa Thầy đơs nền, do là tềl tơnggŏ chờ hờp ngan tàm broă prap gàr, tơnguh ală bơta kuơ gùng đơs crih bơh jŏ bơh làng bol kòn cau Bahnar Rơ Ngao dê: “Xã kung geh nđờ nă nghệ ñân, mơya ală nghệ ñan tŭ do kung neh kra jơh lơm, neh ờ pràn tai. Ală sau tàm do là tơrgùm bơsram niam chài cing mồng tàm do den hơ̆ là dùl tềl tơnggŏ chờ hờp ngan nàng kờñ sền gàr, tơnguh bơta niam chài rơgơi kòn cau tàm ƀòn lơgar dê”.

Tus bal mờ nùs nhơm jơh nùs, tus bal is, mpồl nhơl gùng đơs crih bơh ală cau kơnòm să kòn cau Bahnar Rơ Ngao tàm ƀòn Đăk Yo, xã Hơ Moong, kơnhoàl Sa Thầy, càr Kon Tum dê gam pơgồp bơnah prap gàr, tơnguh bơta kuơ gùng đơs crih bơh jŏ tàm rài kis pah ngai bơh làng bol dê tơn. Ală gùng đơs crih niam ngan jờng rơ bơta kờñ gơboh ùr klau, nùs nhơm kờñ gơboh hìu bơnhă mờ bơta kờñ gơboh ƀòn lơgar, dà lơgar sùm geh mpong ntas tàm ƀòn Đăk Yo gam pơgồp bơnah lơh li la mờ niam rlau tai rài kis niam chài nùs nhơm bơh làng bol tiah do dê.

Cau mblàng K’Duẩn