VOV4.K’ho- Phan sa Tây Nguyên dê mùl tiơng pơn rơ tài bơh ală phan sa bơkah bơh brê bơnơm, dà dờng, dà croh. Bơdìh mờ ală biap sa bơkah bơh blơn bơtăng, nha bùm blàng den biap Djam tang, jat dà Rơđê dê kung là phan sa bơkah ngan. Lòt gan kàl mìu, dà kŏ dà cò lơh aniai, tờm Djam tang kung gam hòn kơ̆ kềng gah dà dờng, dà croh. Hơ̆ sồng sơnam pa tus, tờm Djam tang cat cồng, lì bơkàu, cèng tus cau in biap sa Djam tang cèng tơl bơta hòi, bơtăng, lơngồt, lơngàm bè rài kis gơ dê.

Bơh git nđờ rài do, tờm Djam tang sùm hòn tàm ală pơnai lŭ kềng gah dà dờng, dà croh halà tàm ală bồt, là bă ù mpờl tàm nggùl dà dờng. Tàm càr Dăk Lăk, tờm Djam tang kung sùm geh sền gŏ tàm ală dà dờng, dà croh sơl, mơya uă ngan rlau jơh digơlan là jat kềng gah dà dờng Srêpôk. Tàm tiah kis kal ke, kong git nđờ mìu dà kŏ dà cò lơh aniai, mơya tờm Djam tang kung gam hòn kơ̆ tàm ală pơnai lŭ mờ brồ guh dờng pràn gơs tơlir, cat cồng, lì bơkàu pah tŭ sơnam pa tus.

Bơkàu Djam tang tŭ pic rê geh lời rơ sơh nàng gàr bơta tơlir biap dê

Bi Y Yuen ơm tàm xã Ea Rôk, kơnhoàl Ea Sup, càr Dăk Lăk, là cau mờng lòt pic bơkàu Djam tang tàm dà dờng Srêpôk yal wơl, tài tiah ơm kis tam gơl pơgồp bal mờ trồ tiah tam gơl nisơna, den tàng tờm bơkàu Djam tang ngai sơlơ ờ huan geh tai. Tàm ală ngai mìu càl rbut dờng den broă lòt pic sơlơ gơtìp kal ke rlau tai. Bi yal: “Añ bal mờ oh mi tàm hìu bơnhă sùm lòt tàm tiah kềng gah dà dờng nàng pic. Bơkàu Djam tang sùm lì dùl dơ̆ tàm nam, pơgap bơh nhai 10 nam lài tus lồi nhai 2 nam tơnơ̆. Tờm chi hòn kềng gah dờng dờng Srêpôk. Tàm ală ngai mìu, dà tih jơnhua den ờ gơtùi pic. Tàm pah dơ̆ lòt pic, bol hi pal gàr bơkàu Djam tang in rơ sơh, ờ gơtìp bam dà nàng bơkàu in sùm niam, bơkah.”

Jat bè jơnau yal bơh làng bol ơm kis bơh jŏ tàm tiah do dê, bơkàu Djam tang geh uă ngan broă trŭ gơm krơi is bè wơr mờ ka dà, ka rì, ka hấp mờ ală bơta poac. Bơdìh hơ̆ tai, gơtùi sa bal mờ biap tŭ gơm lẩu, sa gơ lơh krơi mơya bơkah ngan. Mơya digơlan mờng quèng ngan rlau jơh là wơr bơkàu Djam tang mờ ka rì.

Gơm biap bơh bơkàu Djam tang

Cau Rơđê wơr bơkàu Djam tang mờ ka rì ƀuơn ngan. Lài ngan den rơcang phan nàng wơr, geh Djam tang, ka rì, phan tĕ geh mrĕ, kơnuh toih brê, boh, ƀòk ngòk mờ dà màn. Bi H’Phương Niê (mat mờng hòi là mè Thanh) ơm tàm ƀòn dờng Buôn Ma Thuột là cau kờñ ngan biap do pà git: “Tài bơkàu Djam tang mìng tac tàm dùl tŭ tơngai tàm nam den tàng tŭ git cau lơi tac là añ blơi mơ nàng prap tàm tùh mrềt. Tơnơ̆ tŭ blơi rê den he tă săng ală ntê kràñ, bơkàu lề. He sa kàr lơi den ai kàr hơ̆, ràu koh, lời rơ sơh. Dilah bơkàu băm dà jŏ den ƀuơn ngan lê, săng tĕ pơlai ngan.”

Bè broă wơr bơkàu Djam tang mờ ka rì, bi H’Phương yal: “Ka rì tơnơ̆ ràu kloh mờ dà den lời rơ sơh. Pơn jat hơ̆, tuh tơngi tàm chèng, lời ồs hìt dimơ nàng tơngi in duh, tơnơ̆ hơ̆ wơr lài ka rì tàm pơgap 5 phuk, bơr lơ̆ ring nàng ka in sin mờ rơ bă. Tàm tŭ do den hi ƀŏ mrĕ, kơnuh toih brê, tĕ tai dùl êt boh mờ ƀòk ngòk tàm mpal ƀŏ. Tơnơ̆ tu ka neh sin ring, he tuh bơkàu Djam tang neh ràu kloh tàm glah, tơnơ̆ hơ̆ tĕ ală phan neh ƀŏ lài hơ̆ wơr bal, bơr lŭ ring. Dut ndơl, tĕ tai dùl êt dà màn nàng lơh biap bơkah rlau, hơ̆ sồng he liap, dilah neh di den tơn chơt ồs.”

Biap geh bơta ƀô thồm krơi is, sa lơ ngồt bơkah ngan

Bơkàu Djam tang sùm geh sa mờ piang duh bơkah ngan, ƀô krơi is ngan, gam gàr bè ờs dà tơlir mùl geh gơ dê. Biap wơr bañ sin ir, ka rì rơ bă, geh bơta ƀô thồm krơi is, sa hang, hòi. Hơ̆ là bơta pơgồp bal đah bơta ƀô thồm mờ sa bơkah, lơh gơlik dùl biap sa krơi is, geh dùl êt lơngồt, dùl êt lơngàm mờ geh dùl êt bơtăng, ờ gơtùi huĭ ngan.

Bơdìh hơ̆ tai, bơkàu Djam tang gam geh lơh sràt nàng sa bal mờ ală bơta poac, ka buh. Mờ bơta ƀô bơkah bơh biap sa bơh bơkàu Djam tang dê, ờ cau lơi gơtùi jai ơt bơta bơkah mờ krơi is ngan do bơh ù tiah brê bơnơm Tây Nguyên dê.

Cau mblàng K’Duẩn