VOV4.K’ho- Tơnơ̆ 1 tŭ tơngai pal ơm ing tài gơ rềng bơh kòp bơ tờp dê, tŭ do, nhơl chờ mpồl bơtìan càr Dăk Lăk neh duh hồl wơl. Broă lơh nhơl chờ, làng bol tàm ală ƀòn bơh càr Dăk Lăk dê neh geh ală tam gơl, lơh pa is să tờm he dê nàng lơh gơlik bơta gơ kờñ, gơ hòi gơ jà, cèng tus nac nhơl chờ in ală bơta sền git ngan ngồn niam ngan.

Nac nhơl chờ sền git niam chài ñô tơrnờm mờ broă lơh yàng bơh yau

Neh jŏ ngan làng bol tàm ƀòn Tơng Jŭ, xã Ea Kao, ƀòn dờng Buôn Ma Thuột càr Dăk Lăk hơ̆ sồng klo sap ntas cing mồng chờ hờp, geh tus bal tàm 2, 3 broă lơh yàng, lơh chờ ờs mờng bơh jơi bơtìan kòn cau dê bè lơh yàng hòi dan pràn kơldang să jan, lơh yàng dờp lơh oh mi. Pa tus bal dùl dơ̆ lơh yàng hòi dan pràn kơldang să jan bơh cau Rơđê dê geh lơh wơl tàm homestay Hnoh Ea Kao, ƀòn Tơng Jŭ mờ sền git ngan ngồn nhơl chờ niam chài tàm 2, 3 anih nhơl chờ tàm càr Dăk Lăk, bi Lê Ngọc Tân, nac nhơl chờ tus bơh Hà Nội đơs: “Dơ̆ sơn rờp geh tus bal dơ̆ lơh yàng hòi dan pràn kơldang să jan gŏ gơ lơh chờ hờp ngan. Mờ kung geh lòt sền ală dòr kơphe, ñrùh dà Dray Sáp, tơnau dà Lăk... mờ kung gam hơ pơrgon ai hìu bơnhă tàm Hà Nội in là dùl ngai rềp ngan rlau jơh tàm kàl rlô bơkăng geh tus wơl  ƀòn dờng Buôn Ma Thuột nàng lòt sền ală ù tiah niam bơh cau Tây Nguyên dê, khi sơrmah sơrmài ngan, kờñ ngan nac nhơl chờ”.

Hìu tac dà kơphe tàm ƀòn Akŏ Dhông geh bơka pơgồp bal mờ uă tềl niam chài

Tơnơ̆ 1 tơngai ơm ing, tơngai rềp ndo, tŭ kòp Kovid-19 neh gơtùi gròi sền, ală mpồl nac nhơl chờ tus ƀòn Tơng Jŭ ngai sơlơ uă. Mờ bơta ƀuơn bè ù tiah niam geh is, prap gàr uă broă lơh bơh yau bè tàñ ồi kòn cau, ƀĕ tơrnờm, cing mồng... bal mờ ală gơl gùng geh sềr rùp niam ngan yal bè rài kis, niam chài bơh ală jơi bơtìan kòn cau Rơđê, M’nông dê mờ ală ù tiah niam krơi is càr dê, ƀòn neh gơ gơs là tiah gơ hòi gơ jà nac nhơl chờ rềp ngài tus sền, cùp rùp. Mò H’Yam Bkrông, atbồ ƀòn Tơng Jŭ pà git, tŭ do tàm ƀòn neh crơng gơs mpồl lơh nhơl chờ mờ mat sơn đan Tiah nhơl chờ mpồl bơtìan ƀòn sềr rùp Tơng Jŭ. Mpồl geh 9 nă cau là ală hìu bơnhă làng bol kòn cau Rơđê tàm ƀòn, tă pơgồp mờ drơng broă tŭ geh nac nhơl chờ tus tàm ƀòn: “Kung geh uă mpồl nac bơh ală càr, ƀòn dờng tus bè tàm Hà Nội, Hồ Chí Minh, Huế mờ ală càr rềp bal, khi tus ndo nàng sa phan sa kòn cau, sền, iat dròng cing jañ mồng, sền git ngan ngồn bè rài niam chài bơh jơi bơtìan kòn cau ơm kis bơh jŏ tàm do dê. Den tŭ do, 9 hìu bơnhă den bol hi kung tam pà kơnòl tơl nă cau dùl broă lơh, pơn yơu geh hìu den tam biap, hìu den ròng sur, hìu den ròng iar, hìu den ƀĕ tơr nờm. Añ kơp kờñ tơnơ̆ do tŭ lơi nhơl chờ bơtàu tơnguh rlau den geh uă làng bol tus bal lơh rlau”.

Tàm dơlam hìu làng bol geh bơka niam ngan (rùp Arul House)

Ai tàm ƀòn Akŏ Dhông, tiah geh sền là bơta tờm ngan tàm sră wac sềr ù tiah nhơl chờ bơh ƀòn dờng Buôn Ma Thuột dê, broă lơh nhơl chờ mpồl bơtìan neh geh càr Dăk Lăk rơwah rơndap lài ù tiah bơh nam 2019. Lồi nhai 3 nam do, Ủy ƀan Ñân zân càr Dăk Lăk kung neh geh sră nggal ring bal dong kờl bơtàu tơnguh nhơl chờ mpồl bơtìan ràm ƀòn mờ 5 nă cau tàm ƀòn. Ală tơngume dong kờl geh bơcri priă bơt bơtàu phan bơna, phan nhơl chờ jòi git ngan ngồn, mpồl khòm tơrgùm lơh niam sồ siă, lơh niam ù tiah, bơ to pơlam bơta chài lơh broă nhơl chờ.

Tŭ do, tŭ broă lơh nhơl chờ geh pờ mpồng wơl, muh mat ƀòn lơgar neh geh ală tam gơl niam. Ală hìu bơnhă làng bol tàm ƀòn sền gròi tus rề ơnàng ù tiah- lơh tai ală hìu jòng bơh yau, tam gơl broă kă bro, pơgồp bal mờ broă drơng ala tac phan ñô sa, sền git ngan ngồn phan sa, niam chài nàng lơh gơlik bơta gơ hòi gơ jà nac nhơl chờ.

Jat bi H’Tít Aliô, cau tàm ƀòn Akŏ Dhông đơs, bơta pa bơh nhơl chờ mpồl bơtìan dê tàm ƀòn tŭ do là tơl nă cau krơi is tàm ƀòn kung neh lơh bal, lơh gơlik dùl mpồl tam klac cèng bơta niam chài krơi is: “Tus bal tàm broă lơh nhơl chờ mpồl bơtìan, tơl hìu bơnhă geh dùl bơta krơi is mơya khi kung gam geh dùl bơta ndrờm bal, hơ̆ là bơta tam klac bal mờ sền gàr niam chài mờ kờñ bơta niam chài hơ̆ bơtàu tơnguh ai mpồl bơtìan in, ai să tờm he in lài, tơnơ̆ hơ̆ là ai ală jơi bơtìan kòn cau ndai geh sền git bơta niam chài gơ bơtàu tơnguh ngai sơlơ niam rlau”.

Nac nhơl chờ sền git broă lơh niam chài, tàñ ồi kòn cau

Bal mờ hơ̆, pa do Anih tờm niam chài tàp pràn să jan mờ nhơl chờ ƀòn dờng Buôn Ma Thuột neh pờ ơdŭ bơto dròng cing jañ mồng mờ tam ya xoang ai ơruh pơnu, kơnòm pa tàu cau Rơđê in tàm ƀòn Akŏ Dhông tơn. Ơdŭ do neh dờp geh bơta sền gròi mờ kờñ ngan bơh uă làng bol dê. Ồng Y Nuel Niê, mat mờng hòi là bèp Jenny đơs là, dơ̆ sơn rờp, ơdŭ bơto dròng cing niam ngan geh pờ tàm ƀòn, lơh gơlik tŭ niam jàu gơnoar mờ tàm pơ dờn uă bơta kuơ niam chài, geh pơgồp bơnah tàm broă bơtàu tơnguh nhơl chờ mpồl bơtìan mờ lơh gơlik tềl niam chài krơi is ai ƀòn in: “Tus do kơp kờñ lơh geh cồng nha bè mpồl dròng cing cau ùr, lài ngan là ai lài anih nàng pơlam tàp. Dơ̆ 2 là geh ai cing nàng tàp. Dơ̆ 3 là dong kờl bè dà hùc, digơlan kung geh dùl êt phan sa. Do là ơdŭ sơn rờp bơh ƀòn Akŏ Dhông dê, tŭ do den ală ùr ơruh mờ ală mè kờñ ngan. Den hơ̆ geh là bơta nàng ală ƀòn in đòm jat mờ bơtàu tơnguh nhơl chờ ƀòn lơgar”.

Ờ mìng ƀòn dờng Buôn Ma Thuột, tàm ală kơnhòal ndai bơh càr Dăk Lăk dê bè Lăk, Buôn Đôn kung gam chồl pràn bơtàu tơnguh nhơl chờ mpồl bơtìan, nhơl chờ brê bơnơm, nhơl chờ lòt sền lơh sa suơn sre. Mờ bơta lơh ngan jòi git, lơh pa ală phan bơna ƀòn lơgar dê, ală anih nhơl chờ tàm Dăk Lăk gam hời rơ hời khin cha rlau tàm broă bơtàu tơnguh ală broă lơh nhơl chờ mpồl bơtìan nàng gơ hòi gơ jà nac nhơl chờ, pơgồp bơnah tàm bơta bơtàu tơnguh wơl mờ bơtàu tơnguh nhơl chờ tàm càr.

Cau mblàng K’Duẩn